|
|
| Linia 1: |
Linia 1: |
| − | | + | [[Ochronka]] |
| − | [[Plik:Ochronki-def.png]] | |
| − | | |
| − | [https://rcin.org.pl/dlibra/publication/1120/edition/30182/content Encyklopedia powszechna S. Orgelbranda T. 19]
| |
| − | =Historia=
| |
| − | Rozwój instytucji wychowania przedszkolnego wyrastał z dwu niezależnych przyczyn. Z jednej strony było to wynikiem konieczności działań filantropijnych na rzecz dzieci zaniedbanych (w miastach i na wsi), z drugiej zaś rozwoju pedagogiki i zrozumienia roli wychowania przedszkolnego dla rozwoju osobistego i socializacji społecznej dzieci. Były to dwa osobne, choć czasem zachodzące na siebie, zjawiska. Z jednej stronach mówimy o ochronkach (ochronach), z drugiej m.in. o ogródkach dziecięcych.
| |
| − | | |
| − | ==średniowieczne szpitale==
| |
| − | | |
| − | Przytułki dla dzieci początkowo mieściły się w ogólnych [[szpitale|szpitalach]], czyli średniowiecznych instytucjach pomocy społecznej, gdzie mieszkali wszyscy potrzebujący (chorzy, staży, dzieci). Czasem dla dzieci porzuconych i bezdomnych, w tym niemowląt tworzono oddzielne przytułki xenodochia orphanorum. Szczególnie [[duchacy]] specjalizowali się w opiece nad dziećmi. Domy takie powstawały ponoć już w Sandomierzu w 1222 czy w Poznaniu w 1263. Wspomina się też o powstałym w 1345 roku pod opieką konwentu sióstr szpitalnych dobrowolnego ubóstwa domu dla ubogich zaniedbanych dzieci w Grudziądzu, założonym w roku 1448 domu sierot w Tarnowie, czy ufundowanym w 1540 roku przez Zygmunta I szpitalu dla dzieci w Drohobyczu.
| |
| − | | |
| − | Szczególnie znaczenie, choćby na fakt ciągłości instytucjonalnej do dzisiaj, ma historia założonego założona ok. 1732 r. [[Dom Baudouina|Domu Małych Dzieci ks. G.P. Baudouina]]. Dzięćmi zajmowały się wtedy głównie [[misjonarze|Księża Misjonarzom]] i [[szarytki|Siostry Miłosierdzia]]
| |
| − | | |
| − | [https://www.researchgate.net/publication/330078153_Dobroczynnosc_wzgledem_sierot_na_ziemiach_polskich_do_1918_roku Joanna Domańska Dobroczynność względem sierot na ziemiach polskich do 1918 roku Biuletyn Historii Wychowania styczen 2019]
| |
| − | | |
| − | ==Ochronki==
| |
| − | | |
| − | ===Warszawskie Towarzystwo Dobroczynności===
| |
| − | | |
| − | W Warszawie w 1838 r. powołano Wydział Ochron [[Warszawskie Towarzystwo Dobroczynności|Warszawskiego Towarzystwa Dobroczynności]] (na czele z hrabią Piotrem Łubieńskim, zastępcą Teofilem Janikowskim). W celu zdobycia niezbędnego doświadczenia wydelegowano za granicę dyplomowanego nauczyciela Teofila Nowosielskiego, przewidzianego na kierownika pierwszej polskiej
| |
| − | ochrony. Nowosielski wzorował się w szczególności na metodach czeskich. C. Kępski, Idea
| |
| − | miłosierdzia a dobroczynność i opieka, Lublin 2002, s. 74.
| |
| − | | |
| − | ===Towarzystwo Rolnicze===
| |
| − | | |
| − | Ludwik Górski (podobnie jak wspomniany wyżej Goltz, czołowy działacz Towarzystwa
| |
| − | Kredytowego Ziemskiego, Towarzystwa Rolniczego i podległego mu Komitetu
| |
| − | Ochron Wiejskich)
| |
| − | | |
| − | | |
| − | [http://dspace.uni.lodz.pl/xmlui/bitstream/handle/11089/29863/zw17_Nina%20Kapu%C5%9Bci%C5%84ska_284_296.pdf?sequence=1&isAllowed=y _Nina Kapuścińska Projekty ochronek dla dzieci wiejskich w świetle „Kroniki Rodzinnej” ]
| |
| − | | |
| − | | |
| − | Maria Weryho Radziwiłowiczowa. W 1887 roku otworzyła ona w Warszawie ogródek
| |
| − | dzieci cy i prowadziła kursy freblowskie dla wychowawczyĶ. w 1903
| |
| − | zało yła Tajne Koło Wychowania Przedszkolnego. W 1907 roku
| |
| − | zalegalizowała Towarzystwo Wychowania Przedszkolnego
| |
| − | | |
| − | | |
| − | Druga połowa XIX wieku, stanowiąc jedną z cezur chronologicznych w dziejach rozwoju instytucji przedszkolnych, jest tak e znacz ca
| |
| − | w dziejach kształcenia tzw. ochroniarek i freblanek. W tym okresie
| |
| − | nast piło bowiem zró nicowanie placówek wychowawczych dla małych
| |
| − | dzieci i powstały ochronki miejskie i wiejskie, przyfabryczne oraz
| |
| − | ogródki dzieci ce prywatne i kierowane przez towarzystwa profesjonalne. Nowe funkcje instytucji opieku czych dla małych dzieci zrodziły
| |
| − | potrzeb kształcenia zawodowego wychowawczy podejmuj cych
| |
| − | w nich prac . Pod wpływem nowych pr dów pedagogicznych i przezwyci ania konserwatywnych pogl dów na temat wychowania małego
| |
| − | dziecka, ochronki zacz ły zmienia swoj funkcj dozoru na rzecz
| |
| − | funkcji opieku czo-wychowawczych. Mo emy zatem mówi o nowej
| |
| − | fazie w rozwoju pedagogiki przedszkolnej. Powstawały wówczas
| |
| − | pierwsze kursy i szkoły dla bon i ochroniarek. W miar rozwoju kursów
| |
| − | i precyzowania ich programu wprowadzano coraz wi cej przedmiotów
| |
| − | ogólnokształc cych i rozbudowywano zaj cia artystyczne i metodyczne.
| |
| − | ===ochrony wiejskie===
| |
| − | | |
| − | "ochrony wiejskie, których myśl pierwszy u nas w kraju podniósł Cieszkowski w artykule "Biblioteki Warszawskiej" roku 1842 t. I, a w tym samym jeszcze roku Garbiński do wykonania polecił" por. [[Towarzystwo Rolnicze]]
| |
| − | | |
| − | | |
| − | [[Edmund Bojanowski]] jako osoba świecka otworzył 3 maja 1850 ochronkę w [[Podrzecze|Podrzeczu]], która dała początek Bractwu Ochroniarek, z którego z kolei rozwinęło się przyszłe [[Federacja Służebniczek|Zgromadzenie Służebniczek]]. W Grabonogu założył „Dom miłosierdzia” dla sierot, ponadto apteki dla biednych, wypożyczalnie książek oraz czytelnie
| |
| − | | |
| − | Jedną z bardziej znanych ochronek była, zbudowana dzięki Żeromskiemu, który przeznaczył na ten cel honorarium za Dzieje grzechu, ochronka w Nałęczowie. To w niej działała jako nauczycielka i amatorska reżyserka teatralna [[Faustyna Morzycka]] (pierwowzór Siłaczki). Na kilka lat przed (tragiczną)
| |
| − | śmiercią prowadziła ona w Nałęczowie najpierw tajną, a następnie jawną
| |
| − | edukację dzieci wiejskich oraz edukację dorosłych.
| |
| − | | |
| − | zjazdu ochronek ludowych, który odbył się w Warszawie w dniach od 7 do 9 czerwca 1906 roku.
| |
| − | | |
| − | W II RP szukano nowej nazwy i testowano określenie "dziecińce". O finansowaniu ochronki zpb. [[Towarzystwo Dobroczynności w Ciechanowie]].
| |
| − | | |
| − | https://szkolnictwo.pl/index.php?id=PU5489
| |
| − | | |
| − | | |
| − | Po śmierci Froebla
| |
| − | zainteresowanie zagadnieniem ogródków freblowskich stale wzrasta.
| |
| − | W Niemczech powstaje szereg stowarzyszeń oświatowych: Berliner Froebelverein (1860), Verein der Volkskindergarten in Berlin (1863), Verein
| |
| − | für den Fichte-Kindergarten (1862) i posiadający największe wpływy
| |
| − | Das Pestalozzi-Froebel Haus (1872)
| |
| − | | |
| − | Istniejące dotychczas ochronki jako jedyne placówki wychowania
| |
| − | przedszkolnego nie spełniały swego zadania. Powstały jako ins ytucje
| |
| − | opiekuńcze i ten cel rzutował na całą ich działalność. Ochronki były
| |
| − | zrodzone przez potrzeby socjalne, filantropijne, ogródki natomiast powstały przede wszystkim w celu przygotowania dzieci do reformowanej
| |
| − | szkoły ludowej
| |
| − | | |
| − | Po raz pierwszy w roku 1888 reorganizacją ochronek miejskich pod
| |
| − | wpływem freblizmu zajęło się Towarzystwo „Miejskie Ochronki Chrześcijańskie“ we Lwowie, które było obok „Krakowskiego Towarzystwa
| |
| − | Ochronek dla Małych Dzieci“ najpoważniejszą w Galicji instytucją kierującą omawianymi zakładami.
| |
| − | | |
| − | | |
| − | http://bazhum.muzhp.pl/media/files/Rozprawy_z_Dziejow_Oswiaty/Rozprawy_z_Dziejow_Oswiaty-r1959-t2/Rozprawy_z_Dziejow_Oswiaty-r1959-t2-s199-223/Rozprawy_z_Dziejow_Oswiaty-r1959-t2-s199-223.pdf
| |
| − | | |
| − | | |
| − | Aneta Bołdyrew
| |
| − | Źródła do badań nad
| |
| − | ochronkami jako instytucjami
| |
| − | opiekuńczo-wychowawczymi
| |
| − | w Królestwie Polskim w XIX
| |
| − | ina początku XX wieku
| |
| − | | |
| − | Bobrowska-Nowak Wanda Zarys dziejów wychowania przedszkolnego Cz. I Teorie pedagogiczne i rozwój praktyki Warszawa 1978 [[Wiki - Biblioteka - Na półkach]]
| |
| − | | |
| − | | |
| − | =Materiały=
| |
| − | ==August Cieszkowski O OCHRONACH WIEJSKICH==
| |
| − | | |
| − | | |
| − | [https://www.sbc.org.pl/dlibra/show-content/publication/edition/78039?id=78039 Biblioteka Warszawska, 1842, T. 1]
| |
| − | | |
| − | Powróciwszy z kraju, w którym zrodziły się Ochrony i za którego dzielnym przykładem Europa cała obdarzona została instytucyy, do najniezbędniejszych dla dobra ludzkości należący, — przekonawszy się tam naocznie
| |
| − | 0 skutkach tej instytucji na wielką skalę rozpostartej,
| |
| − | 1 utwierdziwszy się przeto w myśli nadania jej jeszcze
| |
| − | większego rozwinięcia, — ośmielam się przełożyć przyjaciołom ludzkości kilka uwag, tyczących się możności
| |
| − | i potrzeby dalszego tej instytucyi wykszałcenia i rozmnożenia, mianowicie w zastosowaniu do potrzeb kraju naszego. A naprzód wynurzmy słowo wdzięczności twórcy i założycielowi pierwszej Ochrony, Robertowi Owen,
| |
| − | oraz pierwszemu ich rozszerzycielowi i publicznemu
| |
| − | protektorowi Lordowi Brougham b. Kanclerzowi Państwa Angielskiego, który sam poczytuje wpływ jaki wywarł na upowszechnienie i rozwinięcie tej instytucyi, za
| |
| − | jeden z najpiękniejszych i najzbawienniejszych o w o c o w
| |
| − | swojego publicznego zawodu. Pomysł zaś i założenie pierwszej Ochrony zostanie bez wątpienia głównym, a
| |
| − | może jedynym pomnikiem filantropicznych usiłowań
| |
| − | Roberta Owen,— usiłowań, które po większej części tak
| |
| − | fałszywy wzięły kierunek. Niechaj ten przykład przekona, jak dalece błądzę ci wszyscy, którzy nierozmyślnie
| |
| − | potępiają i bezwzględnie za szkodliwe marzenia poczytują
| |
| − | wszelkie myśli nowatorów, jeżeli się takowe bezpośrednio,
| |
| − | i że tak powiem szczelnie do ich dawnych wyobrażeń
| |
| − | łub pojęć przyłożyć nie dają; i którzy wolą cały jaki
| |
| − | system in globo odrzucić, niż pilnie wyśledzić, w jakim
| |
| − | punkcie on się z prawdą styka, i czy na tym punkcie zaszczepiona gałąź nie mogłaby zdrowych urodzić owoców.
| |
| − | Niebaczni na to, iż mysi nigdy absolutnego fałszu wyrodzić nie może, a że przez to obowiązkiem jest filozofa,
| |
| − | teoretycznie, a człowieka stanu, praktycznie natrafić na
| |
| − | ten zdrowy nerw systemu, i żywotne rozwinięcie mu
| |
| − | nadać.
| |
| − | | |
| − | Instytucya Ochron jest pierwszym szczeblem owej
| |
| − | opieki społeczeńskiej, która dobroczynny swój wpływ nad
| |
| − | indiwiduum od kolebki do grobu rozciągać powinna; ale
| |
| − | której działanie na period dziecinny najznaczniejsze być
| |
| − | musi...
| |
| − | | |
| − | (...) czas
| |
| − | już na wychowanie włościańskich dzieci które dotąd
| |
| − | losowi i szczęściu było oddane, zwrócić dobroczynniejszą
| |
| − | uwagę i racyonalniejszych starań uczynić je przedmiotem. Czas juz dla nich ślepe przeznaczenie czujną opatrznością zastąpić, a przez najprostsze lecz dobrze zastosowane hygieniczne środki, ćwiczenia ciała, ochędóztwo i starania, obdarzyć czerstwem zdrowiem to mnóstwo
| |
| − | drobnych dzieci, będące dziś pastwą śmierci lub choroby. (...) Lecz gdybyśmy tylko fizyczny stronę zadania uważali dalekiemi bylibyśmy od jego ogarnięcia. Duchowa
| |
| − | jest stokroć jeszcze ważniejsza. Ktoż u nas nie słyszał
| |
| − | i sam gorzko nie powtarzał utyskiwać nad stanem moralnym i sposobem życia wieśniaków? A jakżeż może
| |
| − | być inaczej gdy dzieci włościańskie pędzę przytłumiony
| |
| − | poranek życia w jedyném towarzystwie krowy, świni i
| |
| − | gęsi, a to do póty do póki sami nie zamienię tego pół.
| |
| − | bydlęcego życia na całkowicie bydlęce przez nadużycie
| |
| − | wódki, — do czego ich pobudza przykład rodziców,
| |
| − | którzy z podobnych przyczyn do podobnego stanu doszli, — i tak dalej wstecz.
| |
| − | | |
| − | (...)
| |
| − | Stan kraju naszego wprawdzie niesłychanie się różni
| |
| − | od stanu Państwa Angielskiego. Od. jego bogactw i od
| |
| − | jego nędzy równie dalecy jesteśmy, lecz jeżeli nas Opatrzność dotąd od okropności ''Pauperyzmu'' uwolniła, tem
| |
| − | większy przez to wkłada na nas obowiązek wejrzenia
| |
| − | w opłakany stan wiejskiego ludu i zaniesienia mu dobroczynnej pomocy. Oto jest właśnie słaba strona społeczeńskich naszych stosunków. Oto jest właśnie pole
| |
| − | dla szlachetnych uczuć wymagających działania.
| |
| − | | |
| − | Oby duch Associacyi, który u nas tak leniwo i niedołężnie rozwijać się zdaje, przez natchnienie dobroczynności wyższe i silniejsze nadal zyskał życie. Zastanówmy
| |
| − | się nad dobrodziejstwami, które kraj nasz jest winien
| |
| − | dwom Towarzystwom na wielką skalę rozwiniętym, t. j Kredytowemu i Ogniowemu. Oby się skromniejsze
| |
| − | wprawdzie, lecz nie mniej, jeżeli nie bardziej potrzebne
| |
| − | Towarzystwo Ochron Wiejskich do nich jeszcze przyłączyć mogło, — dobroczynne jego skutki dla kraju byłyby równie wielkie.
| |
| − | ==O ochronach wiejskich M. Kretkowska==
| |
| − | [http://mbc.cyfrowemazowsze.pl/dlibra/publication?id=27779&tab=3 Świat Kobiecy 1905 nr 11, 12, 13]
| |
| − | | |
| − | ==Bibliografia==
| |
| − | | |
| − | [http://cejsh.icm.edu.pl/cejsh/element/bwmeta1.element.desklight-d2ef9a28-abab-47ee-b861-08f91725420f/c/Boldyrew_271-289.pdf Aneta Bołdyrew Źródła do badań nad ochronkami jako instytucjami opiekuńczo-wychowawczymi w Królestwie Polskim w XIX i na początku XX wieku]
| |
| − | | |
| − | [https://www.sbc.org.pl/dlibra/show-content/publication/edition/78039?id=78039 August Cieszkowski O OCHRONACH WIEJSKICH Biblioteka Warszawska, 1842, T. 1]
| |
