Entuzjastki

Entuzjastki – wg wikipedii pierwsza polska grupa feministyczna; niektórzy badacze (Chmielowski) uważali je niesłusznie za grupę literacką, inni podkreślali, że łączyła je przede wszystkim konspiracyjna działalność niepodległościowa czy rewolucyjna (tak np. w Encyklopedii PWN). Grażyna Borkowska pisze o nich jednak: „luźna grupa nieformalna, połączona więzami przyjaźni i sympatii, »nadbudowana« nad porządkiem społeczno-rodzinnym” (Cudzoziemki. Studia o polskiej prozie kobiecej, 1996)

„Kto wchodził w skład stowarzyszenia Entuzjastek? Ton grupie nadawała niewątpliwie Narcyza Żmichowska (1819-1876) – pisarka, publicystka, nauczycielka, zaangażowana w działalność konspiracyjną, osoba niezwykle charyzmatyczna, lubiana w towarzystwie. Pod koniec lat 30. XIX wieku skupiła wokół siebie grono kobiet i mężczyzn, którym leżał na sercu interes zniewolonego narodu (walka o wolność), ale także głęboka reforma społecznych obyczajów (w tym kwestia emancypacji kobiet). W grupie tej znalazły się takie osoby jak: Emilia Gosselin (autorka gramatyki języka polskiego), Anna z Sokołowskich Skimborowiczowa (autorka książek dla dzieci i powiastek dla ludu), Bibianna Moraczewska (publicystka, działaczka konspiracyjna), Zofia Mielęcka-Węgierska (zasłynęła bardziej ze skandali obyczajowych niż działalności literackiej bądź publicznej), Wincenta Zabłocka, Faustyna Morzycka, Kazimiera Ziemięcka (z których żadna nie udzielała się w życiu artystycznym ani politycznym tamtego okresu), a także Paulina Zbyszewska, którą w latach 40. i 50. XIX wieku łączyły ze Żmichowską burzliwe relacje osobiste (...). W bliskich stosunkach z Entuzjastkami pozostawali także mężczyźni: Hipolit Skimborowicz (mąż Anny) oraz spiskowiec Edward Dembowski – redaktorzy „Przeglądu Naukowego”. (…)

Entuzjastki były pierwszą „zorganizowaną” polską grupą feministyczną z wyraźnym poglądem na sytuację kobiet i koncepcją zmiany tej sytuacji w punktach, które wymagały „korekty”. Domagały się większej swobody obyczajowej dla Polek, poszanowania ich wkładu w walkę narodowowyzwoleńczą, równości, a zarazem szacunku dla kobiecej różnicy. Promowały nowoczesną edukację i ideę kobiecej niezależności ekonomicznej. Ich program wyprzedził o kilkanaście lat hasła nowoczesnego ruchu kobiecego. Z kolejną tego typu inicjatywą miałyśmy w Polsce do czynienia na przełomie XIX i XX wieku, kiedy zaczęły powstawać kobiece stowarzyszenia, wydające własne pisma, organizujące debaty itd. Ich działalność i późniejsze zasługi byłyby niemożliwe, gdyby pół wieku wcześniej Entuzjastki nie podjęły się pracy mającej na celu budzenie serc i umysłów Polek. One przygotowały grunt dla kolejnych pokoleń polskich sufrażystek”.

Agnieszka Mrozik, Z nich my wszystkie: Entuzjastki o kwestii kobiecej i narodowej, http://feminoteka.pl/mhk-z-nich-my-wszystkie-entuzjastki-o-kwestii-kobiecej-i-narodowej/

Zobacz też:

Ruch kobiecy w Polsce, Cecylia Walewska

Mieczysława Romankówna Sprawa entuzjastek Pamiętnik Literacki 1957

Kosmowska, Irena Wanda (1856-1932) "Narcyza Żmichowska i entuzyastki" Warszawa 1917