Megadle Jesomim

Stowarzyszenie Domu Sierot Żydowskich Beth Megadle Jesomim /Megadle Jesonim Stowarzyszenie Zakładu Wychowawczego Sierot Żydowskich im. Róży Rockowej

Historia

na podstawie (jeśli nie zaznaczono inaczej) Grzegorz Siwor Enoszijut Opowieść o Dawidzie Kurzmannie Kraków 2014

Pod rządami kobiet

1847 powstaje Stowarzyszeniem Kobiet dla Ochrony Sierot Izraelickich, w Krakowie. {3}

1864 pierwszy statut(w języku niemieckim) Stowarzyszenie Kobiet ku wychowaniu ubogich sierót /Stowarzyszenie Pań izraelickich dla Wychowania Ubogich Sierot Megadle Jesomim {1}/ członkiem zwyczajnym może być "każda osoba płci żeńskiej". Rządy w placówce sprawowały, "w myśl określonych ponad pół wieku wcześniej zasad" (?) wyłącznie kobiety. Dora Fränkel, rabinowa Cypora Horowitz, Fani Schenker. Trwa tak do lat 20-tych XX wieku. W tym czasie zadłużona placówka jest bliska zamknięcia.

1918 (być może po ewakuacji do Mikulowa {s. 61} stan placówki był tak trudny, że stary rząd musiał ustąpić i zgodzić się na reformy. Do Wydziału (zarządu) weszła m.in. Róża Rock (zm. 1926), której organizacja w dużej mierze zawdzięcza renesans.

Czas przemian

1922 zmieniono nazwę Stowarzyszenie Domu Sierot Żydowskich Beth Megadle Jesomim /Megadle Jesonim Stowarzyszenie Zakładu Wychowawczego Sierot Żydowskich im. Róży Rockowej – ul. Dietla 64, prezes Rafał Landau {1}/ i statut(otwierając się na mężczyzn). Wiceprezesami zostali Samuel Lebenheim i doktor Rafał Landau, a Dawid Kurzmann zastępcą skarbnika.

1924 rozbudowuje się budynek na Dietla 64,

1925 w otrzymanej w spadku po bp. Józefie Kempfie kamienicy na Bonerowskiej 10 utworzono bursę, w której dziewczęta mogły mieszkać i uczyć się zawodu. Chłopcy trafiali do Bursy Rękodzielniczej Sierot Żydowskich Stowarzyszenia Rękodzielników Żydowskich Szomer Umonim

W 1936 roku Amalia Wasserberger przekazala mu w testamencie budynek przy ul. Krakusa 8 ("na wieczne czasy sierotom żydowskim"). W tym samym roku zalożono tam sierociniec. {2)

w 1939 majątek (szacowano, że zapasy wystarczyłyby na 2-3 lata funkcjonowania placówki):

• 4 kamienice Dietla 64, Strzeleckiej 17, Bonerowskiej 10, Krakusa 8
• 50 tys. zł. na rachunku bieżącym
• ok 150 tys. zł. w nienaruszalnym funduszu rezerwowym

Czas zbrodni

W czasie okupacji Najpierw scalono bursy Stowarzyszenia Rękodzielników Żydowskich Szomer Umonim, a następnie przyłączone je do sierocińca by ostatecznie wszystkie placówki (sierociniec przenosił się 4 razy) w 1942 znalazły się w budynku przy Józefińskiej 41. 28 października młodsze dzieci wrzucono do koszy i wywieziono na kaźń za miasto, starsze pomaszerowały z wychowawcami na stację Płaszów, a potem pociągami do Bełżca.

W 1948 r. decyzją administracyjną zlikwidowano stowarzyszenie, a dwa lata później zaczęto przejmować jego majątek. {2}

Przypisy

{1} Organizacje żydowskie w Krakowie do 1939 r.

{2} zob. sieroty_zydowskie

{3} zob. architektura-krakow-ul-dietla

Sprawozdanie za lata 1935/36 i 1936/37

Osoby:

Anna Feuerstein {1891-1942)