Fundacje altaryjne

Altaria ołtarz (z łac. altare) i fundusz albo zapis na jego utrzymanie, rodzaj fundacji (prebendy) kościelnej, której fundatorami były osoby prywatne, cechy rzemieślnicze, bractwa religijne czy miasta.

Altarysta, altarzysta, ołtarznik to duchowny odpowiedzialny za opiekę nad konkretnym ołtarzem (łac. altaria) w kościele i pobierający związane z tym dochody. Przez alatarię rozumiemy zarówno sam ołtarz ale i prebendę, którą była fundacja na utrzymanie ołtarza i jego opiekuna. Przy kościołach, w których było więcej altarii, znajdowały się domy altarystów. We Wrocławiu takie domy zidentyfikowano przy kościołach św. Elżbiety, św. Marii Magdaleny i św. Barbary. Od 1434 roku altaryści byli zrzeszeni w bractwach, a zamieszkiwanie w ich domach na wzór klasztornych wspólnot regulowały odpowiednie statuty.

Na przełomie XV i XVI wieku we Wrocławiu było kilkaset altarii. Najwięcej w dwóch miejskich farach: Kościół św. Elżbiety (fara elżbietańska) miał 47 ołtarzy, które obsługiwało 122 altarystów. i Kościół św. Marii Magdaleny (fara magdaleńska) miał 58 ołtarzy, które obsługiwało 114 altarystów.