Warszawa kobieca - Jan Bełcikowski
Spis treści
Ziemianki
W środowisku samych Ziemianek rozróżniamy siedem odrębnych, opartych o własne statuty, aczkolwiek ideowo złączonych, organizacyj.
Zaczynamy od najstarszej z nich, niby od macierzy, od Stowarzyszenia Zjednoczonych Ziemianek.
Tegoż porządku chronologicznego, według starszeństwa działania w Ruchu Kobiecym, trzymamy się i w dalszym układzie niniejszego materjału informacyjno-historycznego. (...)
Stowarzyszenie Zjednoczonych Ziemianek (1895)
Pod hasłem: z Bogiem dla Boga, z Narodem dla Ojczyzny!
Pierwsze na świecie kobiece Towarzystwo Rolnicze (drugie w Kanadzie 1896, trzecie, w Belgji i t. d.).
Powstało w 1895, z inicjatywy p. Marji Kleniewskiej z Kluczkowic, pod postacią z początku sieci Kółek „Praca" (o charakterze konspiracyjnym) i t.zw. Delegacyj Gospodyń Wiejskich. W 1901 występuje już, jako Sekcja Kobieca przy Sekcji Rolnej Muzeum Przemysłu i Rolnictwa, w 1902 przyjmuje tamże nazwę: Koła Gospodyń wiejskich (Ziemianek Dworu i Wsi). W 1905 zmienia nazwę poprzednią na „Zjednoczone Koło Ziemianek",zaś od 1907r. działa już pod obecną nazwą „Stowarzyszenie Zjednoczonych Ziemianek" (w tymże roku zostaje zalegalizowane przez rząd rosyjski).
Przed wojną
Propagowało, jak i obecnie, ideę ścisłej współpracy ziemianki- obywatelki ziemskiej, włościanką, dworu ze wsią, na zasadzie wspólnego umiłowania Polski i jej ziemi. Prowadziło Kursy praktyczne (obecnie Instruktorskie). Pierwsze urządzało Konkursy gospodarcze (na wyrób masła, serów, na pieczenie chleba i t. p.), organizowało Stacje Zarodowe, Szkoły Gospodarcze(obecnie pozostały trzy takie szkoły: w Mirosławicach, w Nałęczowie i w Marysinie, pod Kutnem), zakładało Ochronki dla dzieci, Czytelnie latające, kształciło specjalne sanitarjuszki wiejskie, t.zw.„babki wiejskie" i t.d.
Podczas wojny
Prócz powyższego: Zakłada schroniska dla sierot i półsierot po poległych i ewakuowanych, niesie pomoc tworzącej się armji polskiej, urządza szpital dla rannych, pracuje w ambulatoriach, w kantynach i t. p., rozwija całą sieć wiejskich szkółek elementarnych, 650 szkółek; organizuje sekcje: Samokształcenia wychowawczego Matek, Wydawniczą, Kolportażową it.d.
Po wojnie
Wchodzi przez swe delegatki, w skład zainicjowanej wojnie przez siebie w 1923, Rady Naczelnej Ziemianek, organizuje Kursy instruktorskie (kroju, szycia, robót ręcznych) w Puławach, skoordynowuje ze sobą w 1918, nowo zawiązane „Koło Młodych Ziemianek" (dawniejsze „Nowe Życie"z roku 1913), obejmuje większość Kół Gospodyń Wiejskich przy Centralnem Towarzystwie Rolniczem, wyłania ze siebie, w 1926 roku, Koło Kresowych Ziemianek (Zrzeszenie Ziemianek i gospodyń wiejskich), wchodzi, jako Sekcja, Gospodarstwa Domowego do Instytutu Naukowej Organizacji w Warszawie, wyłania znów ze siebie, w 1926, Radę Naczelną Gospodarczego Wykształcenia Kobiet, przez którą wkraczana Międzynarodowy teren współpracy intelektualno - gospodarczej kobiet (przystępuje do Międzynarodowej Federacji Ogólnej Wy- kształcenia Gospodarczego we Fryburgu), bierze udział w III-cim Zjeździe Gospodyń Czechosłowackich i propaguje Unję Gospodyń Państw Słowiańskich Centralnych, organizuje Koło Studjów Gospodarstwa Domowego i przystępuje do realizacji Polskiego Instytutu Gospodarstwa Domowego, na wzór Ameryki, Anglji, Niemiec.
Organizacyjnie dzieli się na Koła i na Okręgi powiatowe i wojewódzkie. Stan liczebny, 3.000.
W skład prezydjum Zarządu S. Z. Z. wchodzą: pp. Eleonora Czarnowska, przewodnicząca, Anna Glinczyna i ks. Róża Czetwertyńska, dwie wiceprzewodniczące, ZofjaRogowska i Kazimiera Sieńkowska, dwie sekretarki. Adres: Marszałkowska 149,teł. 82-03. Organ Prasowy: Ziemianka Polska (dawniej „Świat Kobiecy", „Łan Polski").
Ostatnie dane statystyczne Instruktorjatu S.Z.Z. za rok 1929.
Ukończyło Kurs Instruktorski, trzymiesięczny w Puławach, słuchaczek 92,
Kursów prowadziły:
Kursów Kroju i Szycia (2—3 miesięcznych) za lata 1926, 1927, 1928, — 594, przy 9690 słuchaczkach.
Kursów gotowania i porządków domowych za tenże okres czasu— 539, przy 8186 słuchaczkach,
Kursów Zdrowia — 21, przy 1543 słuchaczkach.
Ponadto instruktorki Stowarzyszenia były powoływane do pracy w różnych szkołach gospodarczych, w Kołach Gospodyń Wiejskich przy Centralnem Towarzystwie Rolniczem i w Stowarzyszeniach Młodzieży Wiejskiej i w różnych Kursach szycia i gotowania.
Do powyższego dodamy: S. Z. Z. należy ponadto do: „Organizacyj Rolniczych",łączących wszystkie polskie zespoły rolnicze i gospodarcze, do „Związku właścicieli Sadów", do „Spółki kolportażowej „Druk", do „Międzystowarzyszeniowego Komitetu Pomocy Inteligencji", do „Opieki nad Młodzieżą Akademicką", do „Opieki nad rodakami na Obczyźnie", do „Żeńskiego Stowarzyszenia Polskiego Fidac'u i pozostaje w porozumieniu ze „Stowarzyszeniem Młodych Kobiet".
