Szpitale w Poznaniu

Śpitale‎ ‎i‎ ‎inne‎ ‎dobroczynne‎ ‎zakłady i‎ ‎fundusze

za Łukaszewicz, Józef Obraz historyczno-statystyczny miasta Poznania w dawniejszych czasach. T. 1

Rzadko‎ ‎które‎ ‎miasto‎ ‎poszczycić‎ ‎się‎ ‎może‎ ‎tylu‎ ‎śpitalami rozmaitego‎ ‎rodzaju,‎ ‎tylu‎ ‎zakładami‎ ‎i‎ ‎funduszami‎ ‎w‎ ‎celach dobroczynnych,‎ ‎jak‎ ‎Poznań‎ ‎w‎ ‎dawniejszych‎ ‎czasach.‎ ‎Przebieżmy‎ ‎te‎ ‎śpitale‎ ‎i‎ ‎zakłady‎ ‎porządkiem‎ ‎dat‎ ‎założenia.

‎Śpital‎ ‎ś.‎ ‎Michała‎»

‎Za‎ ‎radą‎ ‎Radwana,‎ ‎biskupa poznańskiego‎ ‎fundował‎ ‎Mieczysław‎ ‎stary‎ ‎około‎ ‎r.‎ ‎1170‎.‎ ‎śpital przy‎ ‎kościele‎ ‎ś. ‎Michała‎ ‎na‎ ‎Sródce‎ ‎i‎ ‎sprowadził‎ ‎do‎ ‎niego‎ ‎kawalerów‎ ‎ś. ‎Jana‎ ‎jerozolimskiego.‎‎ ‎Uposażył‎ ‎śpital ten‎ ‎następującemi‎ ‎wsiami:‎ ‎Niechrowy,‎ ‎Jagodno,‎ ‎Samoczyrska,‎ ‎Górka,‎ ‎Gosztowo,‎ ‎Gleczewo,‎ ‎Czerleitto,‎ ‎Jarogniewy, z‎ ‎wszelkiemi‎ ‎przynależytościami.‎ ‎Biskup‎ ‎Radwan‎ ‎z‎ ‎swojej‎ ‎strony‎ ‎nadal‎ ‎temu‎ ‎śpitalowi‎ ‎dziesięciny‎ ‎we‎ ‎wsiach‎ ‎biskupich:‎ ‎Milostowo‎ ‎Andrzejewa,‎ ‎Wygonowo‎ ‎,‎ ‎Suchylas, Obrzel,‎ ‎Lipnica.‎ ‎Spital‎ ‎ś.‎ ‎Michała‎ ‎tak‎ ‎hojnie‎ ‎uposażony miał‎ ‎dawać‎ ‎przytułek‎ ‎ubogim‎ ‎i‎ ‎nędzarzom‎ ‎w‎ ‎mieście‎ ‎Poznaniu‎ ‎żyjącym.‎ ‎Ale‎ ‎zamiar‎ ‎chwalebny‎ ‎Mieczysława‎ ‎starego‎ ‎i‎ ‎biskupa‎ ‎Radwana‎ ‎nie‎ ‎długo‎ ‎był‎ ‎wykonywany.‎ ‎Dochody‎ ‎śpitala‎ ‎ubogim‎ ‎wyłącznie‎ ‎poświęcone,‎ ‎zagarnęli‎ ‎kawalerowie‎ ‎ś.‎ ‎Jana‎ ‎jerozolimskiego‎ ‎dla‎ ‎siebie,‎ ‎tytuł‎ ‎kościoła‎ ‎ś.‎ ‎Michała‎ ‎zamienili‎ ‎na‎ ‎tytuł‎ ‎ś.‎ ‎Jana‎ ‎jerozolimskiego‎ ‎i zatarłszy‎ ‎tymsposobem‎ ‎pierwiastkowy‎ ‎cel‎ ‎fundacji,‎ ‎założyli‎ ‎przy‎ ‎nim‎ ‎dwa‎ ‎śpitale‎‎,‎ ‎to‎ ‎jest‎ ‎jeden‎ ‎dla‎ ‎ubogich‎ ‎i‎ ‎chorych‎ ‎podróżnych,‎ ‎hospitium‎,‎ ‎i‎ ‎właściwy‎ ‎śpital,‎ ‎czyli‎ ‎xenodochium.‎ ‎Pierwszy‎ ‎zaginął‎ ‎już‎ ‎w‎ ‎14,‎ ‎albo‎ ‎w‎ ‎15.‎ ‎wieku; drugi‎ ‎utrzymuje‎ ‎się‎ ‎dotąd.‎ ‎Znajdowało‎ ‎w‎ ‎nim‎ ‎przytułek i‎ ‎liche‎ ‎utrzymanie‎ ‎kilkunastu‎ ‎żebraków‎ ‎płci‎ ‎obojej,‎ ‎umieszczonych‎ ‎niegdyś‎ ‎w‎ ‎dwóch‎ ‎osobnych‎ ‎lepiankach (Niektórzy‎ ‎przecież‎ ‎kommandorowie‎ ‎poznańscy‎ ‎przypominali‎ ‎sobie cel‎ ‎funda‎‎cyi‎ ‎Mieczysława‎ ‎starego‎ ‎i‎ ‎cząstkę‎ ‎przynamniey‎ ‎niezmiernych‎ ‎dochodów‎ ‎swoich‎ ‎ubogim‎ ‎poświęcali.‎ ‎Tak‎ ‎np.‎ ‎Zygmunt Karól‎ ‎Radziwiłł,‎ ‎komandor‎ ‎poznański,‎ ‎włożył‎ ‎w‎ ‎roku‎ ‎1628.‎ ‎na dzierżawców‎ ‎dóbr‎ ‎kawalerskich‎ ‎obowiązek,‎ ‎aby‎ ‎w‎ ‎każde‎ ‎Suchedni‎ ‎i‎ ‎święta‎ ‎uroczyste‎ ‎dawali‎ ‎na‎ ‎ten‎ ‎śpital‎ ‎po‎ ‎kilka‎ ‎wierteli zboża,‎ ‎po‎ ‎beczce‎ ‎piwa‎ ‎i‎ ‎po‎ ‎2‎ ‎zł.‎ ‎ówczesne).‎‎ ‎Według‎ ‎świadectwa‎ ‎wizyty‎ ‎Rogalińskiego,‎ ‎prócz‎ ‎Mieczysława Starego‎ ‎uposażyli‎ ‎śpital‎ ‎ten‎,‎ ‎Władysław‎ ‎Odonicz‎ ‎w‎ ‎latach 1225.,‎ ‎1232.‎ ‎i‎ ‎1237.‎ ‎Bolesław‎ ‎i‎ ‎Przemysław,‎ ‎książęta wielkopolscy‎ ‎w‎ ‎latach‎ ‎1256‎ ‎i‎ ‎1268.

‎Spital‎ ‎ś.‎ ‎Szczepana

‎‎Śpital‎ ‎ten‎ ‎założył‎ ‎za‎ ‎mia stem‎ ‎na‎ ‎prawym‎ ‎brzegu‎ ‎Warty‎ ‎Bogufał,‎ ‎biskup‎ ‎poznań ski‎ ‎roku‎ ‎1264.‎ ‎„Tegoż‎ ‎roku‎u‎ ‎—‎ ‎mówi‎ ‎Bogufał‎ ‎—‎ ‎„to jest‎ ‎1264.,‎ ‎zołożonym‎ ‎został‎ ‎śpital‎ ‎dla‎ ‎chorych,‎ ‎na‎ ‎cześć ś.‎ ‎Szczepana‎ ‎za‎ ‎miastem‎ ‎Poznaniem‎ ‎przez‎ ‎Bogu‎ ‎Cała,‎ ‎bisku pa‎ ‎poznańskiego.‎ ‎Według‎ ‎postanowienia‎ ‎tegoż‎ ‎biskupa przełożony‎ ‎śpitala‎ ‎miał‎ ‎stalum‎ ‎w‎ ‎chórze‎ ‎i‎ ‎głos‎ ‎w‎ ‎ka pitule‎ ‎kościoła‎ ‎poznańskiego.‎ ‎2‎)“‎ ‎O‎ ‎śpitalu‎ ‎tym‎ ‎nie‎ ‎mogłem się‎ ‎nic‎ ‎więcćj‎ ‎dowiedzieć‎ ‎w‎ ‎wizytach‎ ‎kościołów‎ ‎i‎ ‎śpitali poznańskich‎ ‎i‎ ‎w‎ ‎archiwach‎ ‎miejscowych. 3.‎ ‎Spital‎ ‎trędowatych‎,‎ ‎(leprosorum)‎ ‎inaczej‎ ‎śpi‎ ‎talem ś.‎ ‎Krzyża,‎ ‎od‎ ‎kaplicy‎ ‎pod‎ ‎tym‎ ‎tytułem,‎ ‎zwany,‎ ‎leżał‎ ‎za bramą‎ ‎wrocławską‎ ‎ku‎ ‎przedmieściu‎ ‎ś.‎ ‎Marcina,‎ ‎w‎ ‎parhfii tegoż‎ ‎kościoła.‎ ‎Założony‎ ‎został,‎ ‎jak‎ ‎się‎ ‎zdaie,‎ ‎przez‎ ‎Ger trudę‎ ‎Pestlową,‎ ‎na‎ ‎początku‎ ‎3‎ ‎5.‎ ‎wieku.‎3‎)‎ ‎Ze‎ ‎śpital 1)‎ ‎