Wychowanie przedszkolne
Encyklopedia powszechna S. Orgelbranda T. 19
August Cieszkowski O OCHRONACH WIEJSKICH
Biblioteka Warszawska, 1842, T. 1
Powróciwszy z kraju, w którym zrodziły się Ochrony i za którego dzielnym przykładem Europa cała obdarzona została instytucyy, do najniezbędniejszych dla dobra ludzkości należący, — przekonawszy się tam naocznie 0 skutkach tej instytucji na wielką skalę rozpostartej, 1 utwierdziwszy się przeto w myśli nadania jej jeszcze większego rozwinięcia, — ośmielam się przełożyć przyjaciołom ludzkości kilka uwag, tyczących się możności i potrzeby dalszego tej instytucyi wykszałcenia i rozmnożenia, mianowicie w zastosowaniu do potrzeb kraju naszego. A naprzód wynurzmy słowo wdzięczności twórcy i założycielowi pierwszej Ochrony, Robertowi Owen, oraz pierwszemu ich rozszerzycielowi i publicznemu protektorowi Lordowi Brougham b. Kanclerzowi Państwa Angielskiego, który sam poczytuje wpływ jaki wywarł na upowszechnienie i rozwinięcie tej instytucyi, za jeden z najpiękniejszych i najzbawienniejszych o w o c o w swojego publicznego zawodu. Pomysł zaś i założenie pierwszej Ochrony zostanie bez wątpienia głównym, a może jedynym pomnikiem filantropicznych usiłowań Roberta Owen,— usiłowań, które po większej części tak fałszywy wzięły kierunek. Niechaj ten przykład przekona, jak dalece błądzę ci wszyscy, którzy nierozmyślnie potępiają i bezwzględnie za szkodliwe marzenia poczytują wszelkie myśli nowatorów, jeżeli się takowe bezpośrednio, i że tak powiem szczelnie do ich dawnych wyobrażeń łub pojęć przyłożyć nie dają; i którzy wolą cały jaki system in globo odrzucić, niż pilnie wyśledzić, w jakim punkcie on się z prawdą styka, i czy na tym punkcie zaszczepiona gałąź nie mogłaby zdrowych urodzić owoców. Niebaczni na to, iż mysi nigdy absolutnego fałszu wyrodzić nie może, a że przez to obowiązkiem jest filozofa, teoretycznie, a człowieka stanu, praktycznie natrafić na ten zdrowy nerw systemu, i żywotne rozwinięcie mu nadać.
Instytucya Ochron jest pierwszym szczeblem owej opieki społeczeńskiej, która dobroczynny swój wpływ nad indiwiduum od kolebki do grobu rozciągać powinna; ale której działanie na period dziecinny najznaczniejsze być musi...
(...) czas już na wychowanie włościańskich dzieci które dotąd losowi i szczęściu było oddane, zwrócić dobroczynniejszą uwagę i racyonalniejszych starań uczynić je przedmiotem. Czas juz dla nich ślepe przeznaczenie czujną opatrznością zastąpić, a przez najprostsze lecz dobrze zastosowane hygieniczne środki, ćwiczenia ciała, ochędóztwo i starania, obdarzyć czerstwem zdrowiem to mnóstwo drobnych dzieci, będące dziś pastwą śmierci lub choroby. (...) Lecz gdybyśmy tylko fizyczny stronę zadania uważali dalekiemi bylibyśmy od jego ogarnięcia. Duchowa jest stokroć jeszcze ważniejsza. Ktoż u nas nie słyszał i sam gorzko nie powtarzał utyskiwać nad stanem moralnym i sposobem życia wieśniaków? A jakżeż może być inaczej gdy dzieci włościańskie pędzę przytłumiony poranek życia w jedyném towarzystwie krowy, świni i gęsi, a to do póty do póki sami nie zamienię tego pół. bydlęcego życia na całkowicie bydlęce przez nadużycie wódki, — do czego ich pobudza przykład rodziców, którzy z podobnych przyczyn do podobnego stanu doszli, — i tak dalej wstecz.
(...) Stan kraju naszego wprawdzie niesłychanie się różni od stanu Państwa Angielskiego. Od. jego bogactw i od jego nędzy równie dalecy jesteśmy, lecz jeżeli nas Opatrzność dotąd od okropności Pauperyzmu uwolniła, tem większy przez to wkłada na nas obowiązek wejrzenia w opłakany stan wiejskiego ludu i zaniesienia mu dobroczynnej pomocy. Oto jest właśnie słaba strona społeczeńskich naszych stosunków. Oto jest właśnie pole dla szlachetnych uczuć wymagających działania.
Oby duch Associacyi, który u nas tak leniwo i niedołężnie rozwijać się zdaje, przez natchnienie dobroczynności wyższe i silniejsze nadal zyskał życie. Zastanówmy się nad dobrodziejstwami, które kraj nasz jest winien dwom Towarzystwom na wielką skalę rozwiniętym, t. j Kredytowemu i Ogniowemu. Oby się skromniejsze wprawdzie, lecz nie mniej, jeżeli nie bardziej potrzebne Towarzystwo Ochron Wiejskich do nich jeszcze przyłączyć mogło, — dobroczynne jego skutki dla kraju byłyby równie wielkie.
Bibliografia
August Cieszkowski O OCHRONACH WIEJSKICH Biblioteka Warszawska, 1842, T. 1
