Encyklopedia powszechna S. Orgelbranda - arcybractwo
Encyklopedia powszechna S. Orgelbranda Warszawa 1860
śródtytuły od redakcji
Archikonfraternija (Arcybractwo).
Początek tego rodzaju zgromadzeń, odległej sięga starożytności. Wyraz nawet „confraternitase‘ pochodzi z greckiego, i znaczy stowarzyszenie. W czasach przedchrześcijańskich istniały już podobne instytucyje, i znane były u Hebrajczyków, Egipcyjan, Greków i Rzymian. Miały one na celu cześć bogów, uczynki miłosierne, lub uprawę pewnych sztuk i nauk.
Święty Łukasz w Dziejach Apostolskich, o pierwszych chrześcijanach powiada, że trwali ciągle na modlitwie, codziennie przyjmowali Kommuniję świętą, nadto tak ściśle byli z sobą miłością złączeni, iż mieli niejako jedne duszę i jedno serce. Później jednak, zwłaszcza kiedy ustały prześladowania, w miarę jak się pomna żali co do liczby, tak znowu stygli w duchu. Kościół więc pragnąc żeby przynajmniej cząstka pomiędzy wiernemi była takich, coby ciągle przypominali gorącość i czystość pierwszych chrześcijan, począł zachęcać do łączenia się z sobą przez otworzenie obfitości swoich skarbów dla nich. Tym sposobem powstały pierwsze bractwa duchowne w chrześcijaństwie.
Ponieważ zaś główną i jedyną dążnością tych stowarzyszeń, było sprawowanie obowiązków religijnych i kościelnych, w połączeniu się moralnćm świeckiem a nie zakonnem; Kościół przeto starał się im nadać pewne formy i urządzenia, któreby wyraźniej określały ich obowiązki, i we właściwych zasadach utrzymywały. Najdawniejsze pod tym względem ślady, sięgają roku 313 po nar. Chr. Pana, a pierwsze urządzenia odnoszą się do koncylijum w Nantes, w r. 660 odbytego.
Właściwie jednak od wieku XIII po czynają się bractwa duchowne rozszerzać, we Włoszech i Francyi, a następnie po całym chrześcijańskim świecie. Upoważnione od stolicy Apostolskiej, osobnemi przywilejami obdarzone, przyjmowały one rozmaite nazwiska, na cześć Opatrzności, Chrystusa Pana, Najświętszej Panny lub rozmaitych Świętych.
Niekiedy obierały sobie pewne, wyłączne miłosierne cele: doglądanie chorych, wspieranie ubogich lub chowanie zmarłych. Inne zajmowały się obok nabożeństwa naukami i nadobnemi kunsztami. Zasłużeńsze otrzymywały nazwiska Archikonfraternii (Arcybractwa), wyraźnie pochodzące także od słowa greckiego archos, które znaczy przywódca, przewodnik, naczelnik i t. p., a takowe miały prawo zakładać inne podobne sobie bractwa, wszakże nie w jednćm i tern samćm miejscu. W XIII wieku nie było we Włoszech kościoła, wsi, miasta lub zamku, któreby nie miały kilku lub przynajmniej jednego u siebie bractwa, w rozlicznych celach i zamiarach zawiązywane. Z czasem otrzymały one urządzenia, statuta i orgrnizacyje; a do takich należy mianowicie konstytucyja papieża Pawła V, dnia 11 Marca roku 1607, Nuper confraternitati, i Klemensa VIII dnia 7 Grudnia 1704 roku, Quaccunque, oraz ordynacyje papieżów Benedykta XIII i XIV: na wzór których wszędzie, gdzie tylko władza Kościoła sięgała, organizowały się bractwa i ta kowe wiernie naśladowały.
F. M. S.
