Grzegorz Augustynik

Urodził się 25 listopada 1847 roku w Zagórzu nieopodal Dąbrowy Górniczej (obecnie Sosnowiec). Ksiądz, dwukrotnie (1902 i 1916) odwoływany z probostwa parafii w Dąbrowie z powodów "politycznych". Zmarł 10 listopada 1929 w Krakowie. Pochowany w Dąbrowie Górniczej przy sanktuarium Matki Bożej Anielskiej, której budowa była w dużej mierze jego zasługą.

W odwołaniu do tradycji

Augustynik w swoich różnorodnych notatkach i publikacjach odwoływał się do historii. Opisywał historię miejsc, w których mieszkał, pisał żywoty świętych, których stawiał za wzór (np. ”Wzór prawdziwie dobrej i pobożnej sługi, czyli nabożeństwo do świętej Zyty patronki stanu służebnego z Jej życia zebrane i do naśladowania dla służących podane”). O poglądach Augustynika wiele mówią elementy tworzonego przez niego sanktuarium. Dla przykładu na większym dzwonie są znaczące wizerunki. Był tam św. Józef Kaliski. To najmniej zrozumiały dla mnie wybór. Oczywiście św. Józef jako patron robotników, rodzin, dzieci doskonale wpasowywał się w “profil” księdza proboszcza. Dlaczego akurat ten z Kalisza? Może chodziło o to, że to „na ziemi Polskiej” cudami słynął. Kolejne wizerunki są oczywiste. To jezuici, choć z różnych epok, daty ich działania dzieli dwa i pół wieku. Piotr Skarga i Karol Antoniewicz byli wielkimi oratorami i silnie angażowali się w kwestie społeczne. Zaangażowanie Skargi w Bractwo Miłosierdzia a Antoniewicza w bractwa trzeźwości uzasadnia wybór. Oczywisty też, choć dla wielu może kontrowersyjny, jest czwarty wizerunek, ks. Hugona Kołłątaja. jednego z czołowych działaczy polskich jakobinów. Jego obecność tłumaczy cytat: „Radźcie jak najmniej, a róbcie wiele. (…) Gdzie jeden cierpi, tam nie może być wszystkim dobrze (...)”. I jeszcze może dwie tablice z budynku dawnej ochronki o wtedy ufundowano tablicę poświęconą Królowej Jadwidze („opiekunce ubogiego ludu”) w pięćsetną rocznicę zwycięstwa pod Grunwaldem czy tę upamiętniającą Piotra Skargę („opiekuna sierot”) w trzysetną rocznicę jego śmierci.

Inicjatywy religijne

Bazylika to widoczny ślad jego działalności, ale jego społeczna aktywność była nieporównanie szersza. Jako ksiądz widział pozytywną rolę zrzeszania się wiernych. Powołał więc Bractwo Matki Boskiej Anielskiej i Adoracji Najświętszego Sakramentu (projekt został pobłogosławiony przez papieża w 1900 roku), zatwierdzone po pierwszych sukcesach w 1909 roku, w roku 1916 liczyło 1200 członków. W 1906 roku udało się założyć w Dąbrowie Trzeci Zakon św. Franciszka.

Inicjatywy społeczne

Jako osoba współczująca rozumiał też konieczność pracy na rzecz potrzebujących. W 1902 roku współtworzy Towarzystwo Pomocy dla Biednych Chrześcijan, jest członkiem zarządu. W roku 1910, gdy Towarzystwo to utrzymywało już cztery ochronki dla 185 dzieci, powołuje Towarzystwo Pomocy dla kształcącej się młodzieży "Zapomoga". Rok później Towarzystwo Porady Lekarskiej dla Biednych Dzieci założone przez lekarzy Starynkiewicza i Żołędziowskiego.

Jako osoba rozumiejąca, zgodnie z encykliką „Rerum novarum” (1891), konieczność samoorganizacji w środowisku pracowników zakłada w 1906 roku Stowarzyszenie Robotników Chrześcijańskich (organizacje takie powstają wtedy w różnych miejscach Królestwa), które w jakimś stopniu pełni funkcję związku zawodowego, jednak przede wszystkim jest organizacją kulturalną-edukacyjną. O sile organizacji świadczy wybudowany jej siłami dom ludowy. W 1909 roku Augustynik tworzy Stowarzyszenie Służących Katolickich im. św. Zofii.

Inicjatywy polityczne

Ksiądz Augustynik był związany z Chrześcijańską Demokracją, jedną z głównych sił ideowych tamtych czasów, odmienną od narodowców czy socjalistów. Na początku wojny był członkiem Rady Gminy (przypominam – to ówczesny komitet obywatelski), ale też wspierał legionistów (otrzymał później „Krzyż Legionowy”). Został mianowany delegatem biskupim na tereny okupowane, ale niedługo pełnił tę funkcję. Znów ten, który życie poświęcił na przeciwstawianie się ateistycznym tendencjom socjalistycznym, został za współpracę z socjalistami (czyli legionistami) – mimo próśb społeczności lokalnej – odsunięty przez władze kościelne od aktywności społecznej i musiał opuścić Dąbrowę. W 1921 roku przywdział habit paulinów i zamieszkał w celi zakonnej w sanktuarium częstochowskim.