Liga Polska

Liga Polska 1848-1850

inaczej Liga Narodowa Polska

August Cieszkowski Karol Libelt

Projekt Ligi Narodowej Polskiej

Dziennik narodowy. Pismo poświęcone rozprawom politycznym, historycznym (etc.)

Niżej podpisani obywatele prowincyj polskich pod panowaniem pruskiem (lub austryackiem) zostających korzystając z otrzymanego i na przyszłość zagwarantowanego prawa asocyacyi utworzyć stowarzyszenie pod nazwiskiem Ligi Narodowej Polskiej mającej na celu skupienie w jedno ognisko sił moralnych i materyalnych tak w kraju jak i za granicę do jawnego i legalnego działania na korzyść narodowości polskiej

Do stowarzyszenia należeć maję prawo tak krajowcy jako i cudzoziemcy sprawie polskiej przychylni, bądź osobiste usługi, bądź składkę w ofierze przynoszący.

Zastrzega się najwyraźniej iż Liga jest stowarzyszeniem prywatnem w skutek czego do politycznej władzy najmniejszego prawa rościć sobie nie ma ani też urzędownie w imieniu kraju przemawiać i pod żadnym pozorem nic innego reprezentować nie będzie jedno dobrą sprawę i dobrą wolę tych którzy do niej przystąpię i zaufanie swoje w obrać się mających dyrekcyach położą Głównym celem działać na opinię publicznę która jest dziś władzą nad władzami a to środkami pacyficznemi i agitacyą legalną. Zawiązuje się zaś w nadziei ze droga takowa dotąd mało wypróbowana okaże się w skutku najpewniejszą jak tego juz świeżo dowiodła Liga angielska przeciw prawom zbożowym Anti-Corn-Law-League którą to Ligę towarzystwo nasze co do środków i postępowania za wzór sobie obiera i dla tego nazwę Ligi jako już świętnym, a na drodze ściśle prawnej odniesionym skutkiem uświęconą, przybiera.

W tej to myśli idąc zawsze za wyprobowanym przykładem Ligi angielskiej starać się będzie aby dyrekcya główna bez względu na stronnicze dążności złożona została z ludzi praktycznie do agitacyi legalnej najzdatniejszych

Sprawami Ligi pod rzędem pruskim zarządzać ma dyrekcya główna złożona ze siedmiu osób to jest z prezesa czterech dyrektorów i dwóch członków, w mieście NN, obradująca, oraz odnoszące się do niej dyrekcye szczegółowe po powiatach prowincyj polskich ustanowić się mające.

Skoro się podobne stowarzyszenie w prowincyach polskich pod panowaniem Austryi zostajęcych zawiąże i w stosunki z tutejszą dyrekcyą wejdzie przystąpi się do ustanowienia dyrekcyi centralnej stanowić mającej ogólne ognisko i całemu stowarzyszeniu jednostajny nadać mającej kierunek.

Liga dzieli się na cztery główne oddziały które jednak w razie potrzeby pomnożone być mogę a mianowicie

1) Na wydział spraw wewnętrznych przeznaczony do zjednoczenia w jednem ognisku tak statystycznych wiadomości jakoteż narodowych dążeń pojedynczych części kraju do rozwiązania jego wewnętrznych potrzeb do obmyślania środków na zadośćuczynienie takowym słowem do zespolenia usiłowali wszystkich rodaków w rozwijaniu tak moralnego jak materyalnego dobra naszego ludu.

2 Na wydział spraw zewnętrznych przeznaczony do zawiązywania i utrzymywania stosunków za granicę tak z pojedyńczemi osobami jakoteż z wszelkiemi korporacyami sprawie polskiej przychylnemi.

O ile pierwszy wydział ma na celu zawiązanie stosunków federacyjnych między prowincyami kraju polskiego na korzyść naszego ludu o tyle znowu ten wydział ma na celu zawiązanie podobnych stosunków między szczególnemi ludami ku urzeczywiszczeniu zasady ludowego braterstwa.

A że do osiągnienia powyższych celów potrzeba środków tak moralnych jak materyalnych przeto też odpowiedzieć maję tej potrzebie dwa następujące wydziały to jest:

3 Wydział publikacyi przeznaczony do korzystania w jak najobszerniejszym zakresie z zagwarantowanej nam wolności druku i mowy, a więc do działania na opinię publiczne tak za pomocą pism peryodycznych lub ulotnych jako też za pomocą osobistych dyskusyi w zgromadzeniach krajowych i zagranicznych.

4 Wydział finansowy przeznaczony do zespolenia składek przez członków Ligi wnoszonych do obracania ich na wyżej wskazane cele oraz do utrzymania i składania rachunków z otrzymanych i użytych funduszów.

Każda Dyrekcya szczegółowa składać się będzie tylko z trzech z pomiędzy wyżej wymienionych wydziałów, ponieważ wydział drugi spraw zewnętrznych z natury swojej oczywiście samej Dyrekcyi głównej może być udziałem.

Wszystkie zatem komunikacye tyczące się spraw zewnętrznych będę rzez Dyrekcye szczegółowe Dyrekcyi głównej do załatwienia odsyłane.

Dyrekcye szczegółowo składają się z trzech członków zawiadujących trzema wydziałami i obradujących pod prezydencyą dyrektora spraw wewnętrznych.

Jeżeli tego okaże się potrzeba za granicę utworzę się Dyrekcye miejscowe z Wydziałem do spraw zewnętrznych komunikujące.

Dyrekcye szczegółowe obrane zostanę po powiatach skoro tylko w powiecie zbierze się sto podpisów przystępujących do stowarzyszenia.

Uchwalone minimum składki pieniężnej półrocznie z góry opłacanej daje prawo do głosowania przy wyborze Dyrekcyi szczegółowych.

Dyrekcye szczegółowe wyszlą od siebie w mającym się oznaczyć czasie po jednym delegowanym na walne zebranie Ligi do miasta NN a to w celu obrania stanowczej Dyrekcyi głównej miejsce tymczasowej obecnie się zawiązujacej oraz w celu ułożenia statutów.

Działo się w Berlinie dnia 25go czerwca 1848

Podpisani zebrali się na dniu dzisiejszym w mieszkaniu ob. Potworowskiego i uchwalili:

aby na podstawie załączonego powyższego projektu obyw. Cieszkowskiego utworzyć towarzystwo działające wszelkiemi możebnemi byle legalnemi i jawnemi środkami ku dźwiganiu narodowości i w ogóle sprawy polskiej.

Na tymczasowej władzę i reprezentacyę towarzystwa obrano komitet złożony z osób następujęcych:

Ks. arcybiskupa Przyłuskiego na prezesa honorowego,

na członków komitetu:

Dra Kraszewskiego,

Dra Libelta,

Dra Cieszkowskiego,

ks. kanonika Rychtera,

Obyw. G. Potworowskiego,

Syndyka Pokrzywnickiego,

Obyw. Wojciecha Lipskiego

na zastępcę nieprzytomnego Dra Libelta:

Dra H. Szumana.

przeczyt. przyj. podpis.

W. Drwęski, Janecki, Klemczyński, Ks. Stcfanowicz, Dr Kraszewski, August Cieszkowski, Władysław Kościelski, P. Schuman, Klingenberg, L. Potworowski, K. Sadowski, Ks. Strybel, Jerzy Lubomirski, Ks Prusinowski, Pomieczyński, Ks. Gąszyński, G. Potworowski, J. Mieczkowski, W. Lipski, Piegsa, Małachowski, Dr Klaczkowski, Ks. kanonik Rychter, H. Schuman, Ks. Taszarski.

(GP)

Źródła

Wodzicki Liga i zasady demokratyczne

Liga Polska 1887–1894

Zygmunt Miłkowski

Przekształcona w Ligę Narodową