Mikrowykłady z historii prawa - bractwa
Mikrowykłady z historii prawa dla organizacji
1608 – bulla papieża Klemensa VIII Quaecumque a Sede Apostolica wprowadziła nowy porządek w ruchu bractw kościelnych. Po Soborze Trydenckim położono kres dużej niezależności prawnej dotychczasowych bractw i ich niekontrolowanemu, w dużej mierze, rozwojowi. Teraz, przynajmniej w teorii, konieczne było posiadanie trzech dokumentów prawnych: aktu fundacji (zapisu na rzecz bractwa), erekcji (połączonej najczęściej z introdukcją do konkretnego kościoła) bractwa, oraz aprobatę, ze strony biskupa ordynariusza, obu tych dokumentów. Bulla dodatkowo nakazywała aby „bractwa i zgromadzenia gdziekolwiek i przez jakąkolwiek władzę erygowane i ustanowione (…) zastosowały się do nowych przepisów według formy przez Nas aprobowanej” i zobowiązała je by „w ciągu roku, jeśli są w Europie, a w ciągu dwóch lat, jeśli są poza Europą – od dnia opublikowania obecnej konstytucji (…) do starania się w Rzymskiej Kurii o zaliczenie ich; w przeciwnym wypadku po upływie tego czasu erekcje, ustanowienia i jakiekolwiek przekazywanie przywilejów, władz, odpustów i innych łask duchowych i indultów, na mocy tych agregacji im udzielonych, tracą moc prawną i tym samym są uważane za odwołane i uznane za zniesione”. Bulla m.in. zezwalała też zakonom, za zgodą ordynariuszy miejscowych, na erygowanie bractw typowo zakonnych przy kościołach parafialnych.
1569 - Pius V zastrzegł bullą Inter desiderabilia (28 czerwca) mistrzom Zakonu Kaznodziejskiego (dominikanom, sam zresztą był dominikaninem) wyłączne uprawnienia do zakładania bractw różańcowych, a bullą Consueverunt Romani Pontifices (17 września) ostatecznie ukształtował tę formę organizacji. Oczywiście był to koniec długiego procesu. Pierwsze "w dzisiejszym rozumieniu" Bractwo Różańca świętego powstało w1475 r. w Kolonii i zatwierdzone zostało w 1478 r. przez papieża Sykstusa IV bullą Pastoris Æterni. Również na terenach dzisiejszej Polski bractwa powstały jeszcze w XV wieku i tak we Wrocławiu (1481), w Krakowie (1484), w Braniewie (1485), w Świdnicy (1489), w Brzegu (1489), w Darłowie (1491), w Dąbiu (1492), w Szczecinie (1492), w Kołobrzegu (1493), w Nieszawie (1496), w Gdańsku (1499)(Kliknij). Warto tu dodać, że swoistym wyróżnikiem bractw różańcowych w porównaniu z innymi bractwami przedtrydenckimi było nakładanie na braci i siostry obowiązku wpisowego czy składki członkowskiej.
|
Komentarz: |
Bractwo różańcowe jest uznawane głównie za formę bractwa dewocyjnego (wspólnoty modlitewnej), ale warto pamiętać, że z jednej strony było ono niewątpliwie formą edukacji, "poręcznym narzędziem ewangelizacji dzięki klarownej strukturze i prostemu przekazywaniu skomplikowanych prawd teologicznych" (Kliknij). Z drugiej zaś strony, i tak go traktował Pius V, było uznane za oręż, rodzaj broni w walce ze złem. To przekonanie o wykorzystywaniu różańca jako sposobu walki nie jest obce i współczesnym ruchom religijno-politycznym. Warto tu jednak dodać, że niedocenianie np. form modlitwy jako elementu skutecznych kampanii społeczno-politycznych ogranicza możliwość zrozumienia takich wielkich ruchów obywatelskiego nieposłuszeństwa jak te prowadzone np. przez Gandhiego czy Kinga (Kliknij), czy działań takich grup samopomocy jak np. AA. |
1822 – dekretem cara z 28 marca zabroniono działalności bractw żydowskich. Były to przede wszystkim bractwa pogrzebowe (Chewra Kadisza), które istniały w każdym z kahałów. Kahały (samorząd żydowski) zostały zlikwidowane na początku tegoż roku i zostały zastąpione dozorami bożniczymi wprowadzonymi odgórnie w 1821 roku. A jednak bractwa nie zaprzestały działalności (np. część działała jako „służba pogrzebowa”), a z czasem obok typowych bractw powstawały i świeckie stowarzyszenia o podobnych celach. Organizowanie się ludności żydowskiej na terenach Rzeczypospolitej – z Sejmem Czterech Ziem (1580–1764), z systemem kahałów i sztetli (samorządnych miast żydowskich), z żydowskimi bractwami i cechami rzemieślniczymi, później z różnorodnymi organizacjami społecznymi, w tym także historią z czasów II wojny światowej, związaną choćby z Żydowską Samopomocą Społeczną – to ważny element tradycji samoorganizacji.
