Towarzystwo Naukowe Krakowskie

Z MediWiki
Przejdź do nawigacji Przejdź do wyszukiwania

1815-1872

od 1857 Cesarsko-Królewskie Towarzystwo Naukowe Krakowskie.

Założone 24 lipca 1815 z inicjatywy Jerzego Samuela Bandtkiego. Powiązane personalnie (kolejni rektorzy byli prezesami TNK aż do 1852) i organizacyjnie z Uniwersytetem Jagiellońskim.

1848-1852

Byłto okres najżywiej rozwiniętych czynności, do czego pomogło urządzenie, usuwające wszystkie wadliwości urządzeń poprzednich, a wprowadzające wszystko, co tylko zdawało się wpływać na ożywienie czynności i podniesienie ducha badawczego Ten kierunek, ściśle naukowy, powierzony był osobnemu Wydziałowi, noszącemu nazwisko Wydziału akademicznego; obok którego był czynnym drugi, stosownie do przeznaczenia swego, nazwany Wydziałem rozszerzania oświaty. Zadanie Wydziału pierwszego było zatem czysto akademickie, rozumie się w zakresie, na jaki zezwalały siły i środki do działania niezbędne. Do Wydziału drugiego należało: dopomagać właśćiwym Władzom w dozorze szkółek początkowych; wpływać radą i pomocą na utrzymanie należytego kierunku stowarzyszeń, oświatę ludu na celu mających; zachęcać i w miarę możności dopomagać do zaprowadzania szkółek początkowych; pisać i ogłaszać dzieła elementarne; zasilać szkółki początkowe nadsyłaniem książek i pism odpowiedniej treści. Z Zadania tego mogło się wówczas wywiązywać Towarzystwo bez wkraczania w zakres czyjegobądź prawa; Zarząd bowiem szkółek początkowych, po zniesieniu urzedu Komisarza rządowego, należał do Rektora Uniwersytetu, który, stosownie do Statutu Towarzystwa naukowego, był zarazem jego Prezesem.

Okres tak we wszelkich kierunkach rozbudzonej czynności trwał tylko lat 4. Rozpoczął on się w drugim roku po wcieleniu Rzpltej Krakowskiej do monarchii Austryjackiej i trwał do chwili, w której czynności Towarzystwa całkiem zawieszone być musiały.

1852-1856

W 1852 zawieszone i reaktywowane w 1857 jako Cesarsko-Królewskie Towarzystwo Naukowe Krakowskie.

Było to w r. 1852, gdy w duchu ustawy O Stowarzyszeniach, wszystkie Towarzystwa obowiązane były złożyć swoje statuta i oczekiwać potwierdzenia rządowego. Ustały więc czynności naukowe, te zaś, które się jeszcze odbywały przy pomocy Członków dawniejszego Zarzadu, pod przewodnictwem Kuratora, ustanowionego w miejsce Rektora Uniwersytetu, zmierzały jedynie do wyjednania Towarzystwu potrzebnego zatwierdzenia.

1852-1872

Nastapiło to ze strony Ministra spraw wewnetrznych w d. 16 Maja 1856. r., odkąd też datuje się odłączenie Towarzystwa naukowego od Uniwersytetu, w składzie zaś jego ta zmiana, że usunięto z niego Wydział rozszerzania oświaty, przez co zadaniem jego zostały wyłącznie te sprawy, któremi przedtem zajmował się Wydział akademiczny Okres ten przeciągnał się aż do czasu, w którym, skutkiem odbywającego się przeobrażenia na Akademiję, odbyło Towarzystwo swoje ostatnie posiedzenie, t. j. do d. 29 Kwietnia 1872 r. https://tnk.krakow.pl/o-towarzystwie/



W 1872 zostało przekształcone w Akademię Umiejętności.

W latach 1815–1840 w TNK istniało sześć wydziałów: Teologii, Prawa, Medycyny, Matematyki, Literatury oraz Gospodarstwa, Wiadomości Technicznych i wszelkich Kunsztów. Po 1840 liczbę wydziałów zredukowano do czterech. TNK prowadziło ożywioną działalność wydawniczą.

W latach 1817–1872 TNK wydawało „Rocznik Towarzystwa Naukowego Krakowskiego z Uniwersytetem Krakowskim Połączonego”.

Prezesi Towarzystwa

Źródła

Na półce

  • Jabłoński Zbigniew "Zarys dziejów Towarzystwa Naukowego Krakowskiego 1815-1872" Kraków 1967
  • Rederowa Danuta "Z dziejów Towarzystwa Naukowego Krakowskiego 1815-1872" Kraków 1998
Źródło: „https://muzeum.asocjacje.org/index.php?title=Towarzystwo_Naukowe_Krakowskie&oldid=3638”