Trzeci sektor - kalendarium
Piotr Frączak
Krótka historia sektora organizacji pozarządowych w III RP
jest to historia subiektywna, oparta w dużej mierze na zapisach w miesięczniku ASOCJACJE, w pismie Dziękuję (do 2002) i kwartalniku FederalistKa (od 2010). Zapewne wiele istotnych spraw zostało pominiętych, wiele ważnych inicjatyw nie zostało odnotowanych, za co z góry przepraszam licząc, że z czasem uda się stworzyć bardziej obiektywny, pełny kalendarz historii sektora w Polsce po 1989 roku. Bardzo proszę o uwagi, sprostowania, komentarze na adres: piotr.fraczak[a]ofop.eu
W ofensywie
1898
W tym właśnie roku z jednej strony skumulowały się procesy rejestracyjne różnych inicjatyw obywatelskich, o których możliwość legalnego działania zabiegano od dłuższego czasu. Dotyczyło to takich inicjatyw jak Społeczne Towarzystwo Oświatowe (co prawda zarejestrowane jeszcze w grudniu roku poprzedniego, ale mogące rozpocząć działalność dopiero po wyroku NSA, który mówił, że bezpłatność szkoły jest prawem a nie obowiązkiem), różnego rodzaju Towarzystwa Gospodarcze, czy zarejestrowane po póltorarocznych zabiegach Fundacji Społecznej Solidarności. Nową osobowość prawną uzyskały dotychczas nielegalne inicjatywy np. Helsińska Fundacja Praw Człowieka w Polsce, Fundacja Edukacja dla Demokracji. Z drugiej strony powstają nowe organizacji, które wskazuja kierunki transformacji systemowej - Fundacja Rozwoju Demokracji Lokalnej czy Fundacja EquiLibre.
Ruch Ekologiczny może poszczyci się sukcesami. Np. władze wycofują się w wyniku społecznych protestów z planów budowy elektrowni jądrowej w Klempiczu (obok akcji bezpośrednichorganizowana była zbiórka podpisów (zebrano ich kilkadziesiąt tysięcy) pod listem protestacyjnym Ukazuje się pierwszy numer pisma ekologów Zielone Brygady, odbywa się pierwsze Spotkanie Grup Proekologicznych zorganizowane przy Komitecie Obywatelskim.
Zorganizowana została przez Solidarite France-Pologne konferencja “Zasady funkcjonowania ruchu stowarzyszeniowego”.
Uchwalona 7 kwietnia, tuż po zakończeniu obrad okrągłego stołu, ustawa "Prawo o stowarzyszeniach", która zapoczątkowała prawne zmiany systemu usankcjonowała ten proces żywiołowego powstawania i rejestrowania się organizacji społecznych.
1990
Tworzą się podstawy infrastruktury trzeciego sektora. Powstaje szereg instytucji skierowanych na wspomaganie działalności organizacji pozarządowych. M. in. dokonuje się oficjalne otwarcie Fundacji dla Polski, przekształcenie założonego przez Jacka Kuronia Funduszu SOS w Fundację Pomoc Społeczna SOS , powstanie Biuro Informacji o Fundacjach i Stowarzyszeniach BIFIS, Banku Danych Inicjatyw Samopomocowych przy Komitecie Obywatelskim (w przyszłości Bank KLON/JAWOR). Konstytuuje się Ogólnopolska Rada Ruchów Katolickich i Krajowa Rada Regionalnych Towarzystw Kultury, wychodzą pierwsze numery numery pism ASOCJACJE i POMOST)
Rejestrują się kolejne organizacje takie jak Fundacja Solidarności Polsko-Czesko-Słowackiej, Fundacja Kultury, Stowarzyszenie Wspólnota Polska, Fundacji Archiwum Wschodniego oraz Fundacja KARTA, Fundacja Pogranicze, Fundacja Pomocy Matematykom i Informatykom Niesprawnym Ruchowo, Fundacja Centrum Prasowe dla Krajów Europy Środkowo-Wschodniej, , Katolickie Stowarzyszenie Młodzieży, Stowarzyszenie Katolicki Ruch Antynarkotyczny KARAN. Decyzją Konferencji Episkopatu powołano "Caritas Polska".
W Sejmie pod koniec roku odbywa się konferencja: "Organizacje pozarządowe w demokratycznym państwie" zorganizowana przez Senat RP,, z której wyraźnie wynikało, iż rząd nie chce i nie może rozmawiać z "mgławicą stowarzyszeń"
1991
W trakcie V ogólnopolskie spotkanie ruchów i organizacji ekologicznych w Brwinowie koło Warszawy powołana Tymczasowa Rada Biura Obsługi Ruchu Ekologicznego BORE. Podejmowane są próby tworzenia ponadbranzowych reprezentacji sektora – powstaje Forum Fundacji Polskich i Krajowa Rada Organizacji Pozarządowych. Podstawą tych działań było przekonanie iż "rozproszenie istniejących w Polsce organizacji pozarządowych i brak komunikacji między nimi są przyczyną słabości wielu z nich zarówno w pracy na rzecz własnego środowiska, jak i dochodzeniu swoich celów na forum publicznym"
Powstały m.in. Fundacja "Polsko-Niemieckie Pojednanie", Polska Fundacja im. Roberta Schumana, Fundacja Kobieca Efka, Fundacja na rzecz Nauki Polskiej, Fundacja Dzieci Niczyje, Fundacja Rolnicza. Stowarzyszenie Archiwum Solidarności (które przejęło dorobek i zbiory działającej od 1981 roku nielegalnej inicjatywy), Katolickie Stowarzyszenie Niepełnosprawnych, Stowarzyszenie Dzieci Holocaustu w Polsce, Stowarzyszenie Nauczycieli Matematyki (pierwsze ze stowarzyszeń nauczycielskich w Polsce), Lubelska Fundacja Rozwoju – (jedna z pierwszych Agencji Rozwoju Regionalnego w Polsce),
Zostaje znowelizowana Ustawa o Fundacjach. Celem zmian była liberalizacja ustawy uchwalonej jeszcze w 1984 roku.
1992
Powołano dwa Programy mające wspierać finansowo rozwój społeczeństwa obywatelskiego, w tym także wsparcie ruchu organizacji pozarządowych. Pierwszy to Program PHARE Dialog Społeczny działający w ramach Fundacji Fundusz Współpracy drugi to Fundusz Popierania Organizacji Pozarządowych przy Fundacji im. Stefana Batorego.
Janina Ochojska zakłada Warszawskie Biuro Fundacji EquiLibre, które dwa lata później przekształca się w Polską Akcję Humanitarną Powstają takie organizacje jak Fundacja BORIS (Biuro Obsługi Ruchu Inicjatyw Samopomocowych), Polska Fundacja Dzieci i Młodzieży, Stowarzyszenie Prasy Lokalnej
W Konstancinie pod Warszawą odbył się zorganizowany przez Fundację Aktywnej Rehabilitacji Ogólnopolski Sejmik Osób Niepełnosprawnych i Krajowej Rady Niepełnosprawnych - instytucji reprezentujących wszystkie środowiska niepełnosprawnych i dbających o ich interesy.
W Ministerstwie Ochrony Środowiska powołano jednoosobowe biuro do spraw kontaktów z organizacjami ekologicznymi. Ogłoszony zostaje pierwszy raport NIK-u mówiący o nieprawidłowościach w działalności fundacji otrzymujących wsparcie ze środków publicznych.
1993
Rozpoczyna działalność Projekt PHARE 0-22, który miał wspierać współpracę organizacji pozarządowych z administracją publiczną na polu pomocy społecznej. Jednym z trwałych efektów Programu jest powstanie Regionalnych Ośrodków Wsparcia (ROW) w Gdańsku, Katowicach, Lublinie, Poznaniu i Warszawie.
Rozpoczęło działalność Biuro Organizacyjne Forum Inicjatyw Pozarządowych. Było to zinstytucjonalizowanie inicjatywy kilku organizacji pozarządowych w celu "zaprezentowania ruchu organizacji pozarządowych społeczeństwu. Pokazania osiągnięć, siły i celowości wspierania go i działania przezeń". Powstaje pierwsze Centrum Wolontariatu.
Po sukcesie I Finału Wielkiej Orkiestry Świątecznej Pomocy Jerzy Owsiak rejestruje Fundacje o tej samej nazwie. Powstają takie organizacje jak Stowarzyszenie Wspierania Inicjatyw Społecznych ASOCJACJE, Stowarzyszenie Chrześcijańskich Dzieł Wychowania, Stowarzyszenie Parafiada im. św. Józefa Kalasancjusza, Fundacja Rozwoju Systemu Edukacji,
Przy Ministerstwie Pracy powstało Biuro Współpracy z Organizacjami Pozarządowymi, które zostaje rozwiązane po zmianie rządu w roku następnym.
1994
Ruch integracyjny w sektorze. Zarejestrowano w Poznaniu - Wielkopolski Sejmik Organizacji Pozarządowych Odbyło się I Regionalne Forum Inicjatyw Pozarządowych w Gdańsku i pierwsza edycja Polskich Spotkań Europejskich organizowanych przez Fundację im. Roberta Schumana, których jednym z celów było stworzenie sieci organizacji pozarządowych zajmujących się problematyką integracji. W Gdańsku-Brzezinie odbyło się spotkanie pięciu ROW-ów w celu przedyskutowaniu form dalszej współpracy. W efekcie tych dyskusji powołano później Sieć Współpracy Społeczeństwo Otwarte (następnie przekształcona w Sieć SPLOT)
Rozpoczyna działalność Program Rozwoju Społeczeństwa Obywatelskiego, którego celem było wyszkolenie trenerów dla organizacji pozarządowych (późniejsza Fundacja Rozwoju społeczeństwa Obywatelskiego). Powstaje Fundacja Bank Żywności SOS, Fundacja Nasza Ziemia (organizująca w Polsce coroczna akcję Sprzątanie Świata)
Podjęte są duże akcje rzecznicze. Społeczny Komitet Ekologia w Konstytucji rozpoczął akcję zbierania podpisów pod projektem ustawy konstytucyjnej (w sumie trzy artykuły). Celem tego działania "neutralnego w stosunku do tradycyjnych opcji politycznych - jest zapewnienie konstytucyjnych gwarancji ochrony środowiska oraz trwałego i zrównoważonego rozwoju Naszego Kraju” W sumie zebrano ok. 30 000 podpisów. Z kolei Polskie Stowarzyszenie na rzecz Osób z Upośledzeniem Umysłowym rozpoczęło akcję masowego wysyłania listów, w których wzywano "wszystkie Najwyższe Władze do skoordynowania działań w ramach ich kompetencji w celu stworzenia warunków i podpisania wieloletnich umów o realizację określonych zadań państwowych pomiędzy rządem a organizacją pozarządową".
Po ogłoszeniu kolejnego raportu NIK-u na temat finansowania fundacji ze środków publicznych Rada Ministrów przyjęła dokument "Bezpieczeństwo obywateli i porządek publiczny", który stwierdzał, że "odrębnym uwarunkowaniem przestępczości gospodarczej jest pojawienie się w ostatnich latach nowych jej form. Przykładem mogą być fundacje". W ten sposób rozpoczęto prace rządu nad nowelizacją ustawy o fundacjach. Ukazuje się rozporządzenie Rady Ministrów w sprawie wykazu zadań państwowych, które mogą być zlecone jednostkom niepaństwowym.
1995
Rozpoczyna się realizacja Projektu Sieci Demokratycznej, tzw. DemNet, którego celem były m.in. "aktywizacja, wzmocnienie i stabilizacja polskich organizacji pozarządowych; pomoc w stworzeniu infrastruktury i zaplecza dla działalności; zapewnienie im warunków do nauki, samoorganizowania się, zdobywania samodzielności (także finansowej) i sprawnego funkcjonowania".
Akcja środowiska pozarządowego przeciw opodatkowaniu darowizn fundacji. W sprawie tej występują m.in. Forum Fundacji Polskich , Komitet Organizacyjny Małopolskiego Forum Inicjatyw Pozarządowych Wielkopolski Sejmik Organizacji Pozarządowych i Komitet Organizacyjny FIP Polski Południowo-Wschodniej
Odbywa się Regionalne Forum Inicjatyw Pozarządowych w Poznaniu, I Krajowe Spotkanie Fundacji Rolniczych w Radzikowie, I Kieleckie Forum Organizacji Pozarządowych. Regionalne Forum Inicjatyw Pozarządowych w Lublinie, na którym m.in. po raz pierwszy spotkali się trenerzy organizacji pozarządowych (którzy w przyszłosci powołują Stowarzyszenie Trenerów Organizacji Pozarządowych STOP), I Małopolska Konferencja Inicjatyw Obywatelskich Forum Wydawców Pozarządowych We Wrocławiu zostaje zarejestrowana Wspólnota Robocza Organizacji Socjalnych WROS. Powstaje Instytut Spraw Publicznych.
W Gdyni, Warszawie, Sopocie, Gdańsku uchwalone zostały Programy Współpracy pomiędzy władzami miasta i organizacjami pozarządowymi. "Celem programu jest - czytamy w jednym z dokumentów - współpraca merytoryczna w realizacji funkcji miejskich - polegająca nie tylko na przepływie środków z budżetu gminy do organizacji, lecz również na wykorzystaniu potencjału merytorycznego tych organizacji w prowadzeniu rozpoznawania potrzeb, ocenie dotychczasowych działań gminy, tworzeniu nowych rozwiązań prawnych".
Senat RP organizuje seminarium „Budowa Społeczeństwa Obywatelskiego - Rola organizacji pozarządowych w Polsce”, a Ministerstwo Sprawiedliwości konferencje na temat projektu ustawy "Zmiana ustawy o fundacjach" na którym przedstawiciele Forum Fundacji Polskich występuje z krytyką projektu.
Ukazuje się rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 13 lipca 1995 r. w sprawie zlecania zadań państwowych jednostkom niepaństwowym.
1996
W I Ogólnopolskim Forum Inicjatyw Pozarządowych wzięło udział (nie licząc warszawiaków) ok. dwóch tysięcy osób, swój dorobek na stoiskach wystawienniczych prezentowały 173 organizacje. Obok sesji przygotowanych przez organizatorów (zabrało na nich głos ok. 70 prelegentów) uczestnicy mieli okazję do zorganizowania własnych warsztatów tematycznych. Do tego występy zespołów artystycznych, happeningi, pokazy filmów. Uchwalono m.in. Kartę zasad działania organizacji pozarządowych.
W obliczu zapowiedzi wycofanie się z Polski prywatnych (głównie amerykańskich) fundacji grantowych Fundacja Edukacji i Badań nad Pomocą Zagraniczną PECAT zorganizowała "working lunch" na temat wspomagania demokracji w Polsce.
Nieudana akcja rzecznicza FIPu. Pomimo, iż po wystosowaniu Apelu do senatorów w sprawie projektu zmiany ustaw dotyczących reformy administracyjnego i gospodarczego rządu. propozycje FIP-u zostały przyjęte przez Senacie nie znalazły zrozumienia w Sejmie.
Startuje Konwersatorium Samoorganizacja społeczeństwa polskiego: trzeci sektor organizowana przez IFIS PAN
Seminarium "Konstytucja a społeczeństwo obywatelskie" zorganizowane w Krakowie przez Fundację Międzynarodowe Centrum Rozwoju Demokracji , na którym "przedstawiciele fundacji i stowarzyszeń bronili zaciekle zapisu, który nie tylko określa działanie organizacji pozarządowych w kategorii wolności obywatelskich (art. 44), ale także wpisuje je w strukturę ustrojową państwa na podobnej zasadzie jak partie polityczne czy samorządy lokalne". Spotkanie w Instytucie Pracy i Spraw Socjalnych rozpoczyna debatę na temat projektu ustawy o działalności pożytku publicznego. Weszła w życie nowelizacja ustawy Prawo o Stowarzyszeniach.
1997
Powódź stulecia. Organizacje pozarządowe zareagowały wspaniale, nic tez dziwnego, że opinia publiczna przyznała im (organizacjom charytatywnym) ocenę 4,3 w porównaniu z oceną 2,9 dla rządu i 4,2 dla mediów. Jednak straty organizacji są ogromne. Wiele orgasnizacji zarzuciło swoją stałą działalność na rzecz pomocy, wiele dostępnych dla organizacji środków zostało przekazanych na pomoc powodzianom. W ten sposób powódź dotknęła finansowo nie tylko organizacje z terenów zalanych.
Rozpoczyna się Konwersatorium Samoorganizacja społeczeństwa polskiego: trzeci sektor organizowana przez IFIS PAN. Na zorganizowanym również w Pałacu Staszica seminarium "Działania obywatelskie - szansą polskiej oświaty" przygotowano "Apel do społeczeństwa w sprawie oświaty", który został zaprezentowany na spotkaniu branżowym I Ogólnopolskie Forum Inicjatyw Oświatowych: "W działaniach obywatelskich widzimy bowiem największe szanse na poprawę sytuacji w szkolnictwie. Odpowiedzialność za wychowanie i rozwój młodego pokolenia spoczywa głównie na barkach rodziców. Dlatego to oni mają prawo i obowiązek współtworzenia narodowej oświaty." W Zduńskiej Woli odbyło się ogólnopolskie Forum Instytucji i Organizacji Działających na rzecz Osób Bezdomnych, które podkreślało, iż "w obecnej sytuacji główny ciężar świadczenia pomocy na rzecz bezdomnych spoczywa na organizacjach pozarządowych". Pod patronatem Ogólnopolskiego Pogotowia dla Ofiar Przemocy w Rodzinie rozpoczęła pracę grupa inicjatywna Ogólnopolskiego Porozumienia Niebieska Linia. W 1997 roku do porozumienia przystąpiło ponad 400 osób i 50 instytucji.
Na kolejnym spotkaniu ekologów (tzw. KOLUMNIE) dochodzi do rozłamu w ruchu ekologicznym. Powstaje Wyborcza Koalicja Liderów Ekologicznych, którzy deklarują wolę politycznego zaangażowania się, co spotyka się z ostrą reakcją radykalnych grup ekologicznych.
Programy Współpracy powstają w Krakowie i Bielsku Białej (ten ostatni oceniany jest jako "najlepszy i najpełniejszy program współpracy"). Kongres Samorządów RP obradujący w Krakowie przyjął uchwałę gdzie czytamy m.in.: "Zwiększenie aktywności obywatelskiej, która jest kluczową sprawą dla dalszych postępów reformy państwa, można osiągnąć dzięki współpracy różnych instytucji społeczeństwa obywatelskiego, w tym szczególnie samorządu terytorialnego z organizacjami obywatelskimi".
Wychodzi Rozporządzenie Rady Ministrów w sprawie zlecania zadań jednostkom niepaństwowym oraz wykazie tych zadań. W ostatecznej wersji nie wzięto pod uwagę krytycznych głosów przedstawicieli organizacji pozarządowych. Jedyną zmianą było, pod wpływem apelu organizacji udzielających pomocy powodzianom, wprowadzenie zapisu dotyczącego klęski żywiołowej.
W defensywie
1998
Stowarzyszenie na rzecz FIP przygotowuje "Memorandum w sprawie kompleksowego uregulowania prawnych warunków funkcjonowania organizacji pozarządowych w Polsce". Małopolskie Forum Inicjatyw Obywatelskich występuje do Premiera Jerzego Buzka z listem, w którym sugeruje "powołanie przy Kancelarii Prezesa Rady Ministrów zespołu problemowego, który będzie współpracował z innymi zespołami przygotowującymi założenia reformy, i zaproszenie do pracy w nim liderów organizacji pozarządowych, przedstawicieli rządu oraz ekspertów, co pozwoli na stworzenie całościowej koncepcji sektora obywatelskiego w Polsce".
Czas budowy organizacji sieciowych rozpoczyna działalność Związek Biur Porad Obywatelskich, wokół Akademii Rozwoju Filantropii w Polsce powstają pierwsze fundusze lokalne. Polska przystąpiła do programu Unii Europejskiej "Młodzież dla Europy". Siły porządkowe usuwają protestujących ekologów z Góry św. Anny.
Po raz pierwszy przyznano tytuły Dobroczyńca Roku - w konkursie zorganizowanym przez Stowarzyszenie na rzecz FIP, w latach późniejszych prowadzone przez zarejestrowaną w tym roku Akademię Rozwoju Filantropii w Polsce. Rusza konkurs Społecznik Roku organizowany przez Fundacje Pomoc Społeczna SOS.
Na VI Kongresie Regionalnych Towarzystw Kultury Prezes Krajowej Rady podkreślał, iż "Jest w Polsce potrzebny silny ruch stowarzyszeniowy postrzegany jako jeden z segmentów pluralistycznego modelu życia społecznego".
W PAN-ie Stowarzyszenie ASOCJACJE organizuje konferencję "Wspólnota samorządowa i... pozarządowa", której celem było zwrócenie uwagi na kontrolną funkcję organizacji pozarządowych.
Powołanego przez pełnomocnika prezesa Rady Ministrów ds. współpracy z organizacjami pozarządowymi Ministra prof. Zbigniewa Woźniaka. W ramach publikacji Departamentu Reform Ustrojowych Państwa ukazuje się zeszyt "Organizacje pozarządowe partnerem samorządu terytorialnego. Teoria i praktyka".
1999
LGPP rozdaje pierwsze granty w ramach ostatniego programu pomocowego finansowanego przez USAID, m.in. na wsparcie współpracy między organizacjami a samorzadem. W tym samym czasie jednak duża część lokalnych programów współpracy przestaje funkcjonować. Przyczyną są zmiany, po wyborach, władz samorządowych i niejasności związanych z wprowadzoną Ustawą o finansach publicznych.
Ogłoszony zostaje Konkurs PRO PUBLICO BONO pod Patronatem Prezesa Rady Ministrów. Zarejestrowane zostają związki stowarzyszeń takie jak Biuro Wspierania Lobbingu Ekologicznego, Federacja Stowarzyszeń Żydowskich w Polsce (jako kontynuacja Komisji Koordynacyjnej Organizacji Żydowskich w Polsce).
Powstaje Centrum Inicjatyw Oświatowych jako zaplecze instytucjonalne kolejnych Forów Inicjatyw Oświatowych i realizator programu Mała Szkoła. Zarząd Główny Stowarzyszenia na rzecz Osób z Upośledzeniem Umysłowym zainaugurował obchody 5 maja jako Dnia Godności Osoby Niepełnosprawnej Intelektualnie. Powstaje Ogólnopolskie Porozumienie Organizacji Alzheimerowskich. Rozpoczyna działalność e PAF-PIO pierwszy fundusz pożyczkowy dla organizacji pozarządowych.
W Warszawie odbywa się II Ogólnopolskie Forum Inicjatyw Pozarządowych. Odbywa się pierwsza konferencja "Centra Aktywności Lokalnej jako metoda pracy w społeczności lokalnej w XXI wieku organizowana przez Fundację BORIS. Powstaje Stowarzyszenie na rzecz Zmiany Systemy Wyborczego "Jednomandatowe Okręgi Wyborcze"
W Sejmie odbyło się zorganizowane przez Zespół Poselski Forum Inicjatyw Pozarządowych spotkanie pod hasłem: Organizacje pozarządowe - partner czy petent. Niedługo potem interpelacja poselska Grażyny Staniszewskiej rozpoczyna walkę o zmianę art. 118 Ustawy o finansach publicznych uniemozliwiajacego dofinansowanie organizacji pozarządowych. W wyniku akcji organizacji i kampanii prasowej w ich obronie dochodzi do nowelizacji Ustawy. W ramach reorganizacji w Kancelarii Premiera zlikwidowano funkcję Pełnomocnika premiera ds. współpracy z organizacjami pozarządowymi. Powołany zostaje doradca Premiera ds. organizacji pozarządowych. Zostaje nim Agnieszka Bogucka związana m.in. ze Stowarzyszeniem "Wspólnota Polska".
2000
Polsko-Amerykańska Fundacja Wolności otworzyła Przedstawicielstwo w Polsce i rozpoczęła działalność programową. W Krakowie odbyło się spotkanie Europejskiego Centrum Fundacji, na którym ogłoszono powstanie Trust'u na rzecz Społeczeństwa Obywatelskiego , którego misję definiowano „wspieranie rozwoju i długofalowej stabilizacji społeczeństwa obywatelskiego i organizacji pozarządowych” w siedmiu krajach Europy Środkoweej.
Po nowelizacji prawa i wyborach zagrożone są wypracowane programy współpracy między organizacjami a samorządem. Upadają takie wzorcowe programy jak w Bielsku - Białej i Krakowie.
Rejestruje się Wspólnota Robocza Związków Organizacji Socjalnych WRZOS i Polska Zielona Sieć . Kampania edukacyjna, przeprowadzona pod hasłem "KorupcJa. Nie musisz dawać, nie musisz brać w tym udziału" zainicjowała prace Programu Przeciw Korupcji. Rusza Towarzystwo Wzajemnej Informacji.
Sejm, po interwencji organizacji pozarządowych, odrzucił poprawkę Senatu do ustawy o rachunkowości, w której żądano od fundacji korzystających ze środków publicznych corocznego audytu.
2001
Przy Rzeczniku Praw Obywatelskich powstaje Ruch Przeciw Bezradności Społecznej, który " ma stać się platformą szerokiego obywatelskiego dialogu i współdziałania w wypracowywaniu spójnej polityki społecznej, na miarę czasów i możliwości". Powstaje Ogólnopolska Sieć Funduszy Lokalnych. Skandal związany z wycofaniem skargi do NSA po przyjęciu 2 mln zł przez Stowarzyszenie Przyjazne Miasto wyciąga na światło dzienne debatę na temat ekoharaczy toczącą się od roku wśród organizacji ekologicznych.
List organizacji pozarządowych do Ministra Lecha Kaczyńskiego w sprawie kłopotów organizacji "w związku z wprowadzeniem Ustawy o Krajowym Rejestrze Sądowym"
Powstały: Fundacja Nowoczesna Polska
2002
Odbywa się III Ogólnopolskie Forum Inicjatyw Pozarządowych (powołano grupę inicjatywna na rzecz budowania federacji organizacji pozarządowych) i VII Kongres Regionalnych Towarzystw Kultury (powołano federację Ruchu Stowarzyszeń Regionalnych RP). Ukazuje się pierwszy numer Dziękuję.
Fundacja na rzecz Nauki Polskiej odzyskała, dzięki decyzji Sadu Najwyższego ok. 100 mln zł podatku z odsetkami wygrywając w ten sposób długa batalię o interpretację, czy lokowanie środków przeznaczonych na cele naukowe w papiery wartościowe jest zwolnione od podatku.
Rada Ministrów przyjmuje "Zasady dialogu społecznego. Dokument programowy rządu" w którym wyraźnie wskazuje się, że dialog społeczny obejmuje również dialog obywatelski dotyczący "głównie organizacji obywatelskich - stowarzyszeń, fundacji działających na rzecz istotnych interesów społecznych oraz interesu publicznego". Prasa nagłaśnia brak zainteresowania rządu wspieraniem społeczeństwa obywatelskiego ze środków Unii Europejskiej. "Odnosząc się do zarzutu utraty 4,5 mln euro z funduszu PHARE Gurbiel zaznaczyła, że zostały one utracone w tym sensie, że nie zostały wydane" (za PAP)
2003
Po ponad sześcioletnich przygotowaniach uchwalona zostaje Ustawa o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie.
Powołana zostaje Rada działalności Pozytku Publicznego I Kadencji. Reprezentanci strony pozarządowej: Krzysztof Balon, Urszula Burkot,Teresa Hernik, Ewa Kulik - Bielińska, Marek Masalski, Krystyna Mrugalska,Tomasz Sadowski, Ks. Stanisław Słowik, Kazimierz Wawrzyniak, Jan Jakub Wygnański.
Zarejestrowane: Ogólnopolska Federacja Organizacji Pozarządowych
Pod rządami ustawy
2004
Zarejestrowane: Forum Darczyńców Stowarzyszenie Lokalnych Liderów Grup Obywatelskich (obecnie Watchdog Polska)
2005
Rozpoczynają się konsultacje Narodowego Planu Rozwoju (NPR) na lata 2007-2014. Powstaje Sekretariat ds.Konsultacji NPR prowadzony był przez Stowarzyszenie na rzecz FIP we współpracy z OFOP-em
Fundacja Rozwoju Społeczeństwa Obywatelskiego i Stowarzyszenie Liderów Lokalnych Grup Obywatelskich doprowadza do sformułowania Deklaracji zachowania przejrzystości na poziomie regionalnym
IV Ogólnopolskie Forum Inicjatyw Pozarzadowych. Zostaje przyjęta Wizja rozwoju społeczeństwa obywatelskiego w Polsce
Powstaje rządowa Strategia Wspierania Rozwoju Społeczeństwa Obywatelskiego i Program Operacyjny Fundusz Inicjatyw Obywatelskich
Zarejestrowane: Forum Aktywizacji Obszarów Wiejskich
2006
Powołana zostaje Rada Pożytku Publicznego II kadencji. Pozarządowi przedstawiciele RDPP to: Krzysztof Balon,Tomasz Bilicki, Marcin Dadel, eresa Hernik, Marzena Mendza-Drozd, Witold Monkiewicz, Tomasz Schimanek, Ks. Ireneusz Lukas, Ks. Stanisław Słowik, Włodzimierz Sobczak.
2007
Część pozarządowych członków Rady Działalności Pożytku Publicznego wysyła do ówczesnej minister pracy Kalaty list, apelujący, aby Ministerstwo zechciało bliżej współpracować z Radą oraz rozwiązało te problemy, której dzisiaj przeszkadzają jej sprawnie działać.
2008
m.in. z inicjatywy OFOP-u przy Komitecie Koordynacyjnym Narodowych Strategicznych Ram Odniesienia (KK NSRO) powstaje Grupa Robocza ds Społeczeństwa Obywatelskiego (GRSO) na czele grupy staje Agata Wiśniewska-Górczewska reprezentująca OFOP
V Ogólnopolskie Forum Inicjatyw Pozarządowych
Rozpoczyna się cykl seminarium "Rola i modele fundacji w Polsce i Europie" zakonczony wydaniem publikacji w roku nastepnym. W organizacji seminariów bieze udział m.in. Forum Darczyńców Polskich i OFOP
Na wniosek GRSO KK NSRO przyjmuję Uchwałe w sprawie roli konsultacji społecznych
Powstają: Koalicja Otwartej Edukacji
2009
Powstaje Obywatelskie Forum Legislacji, w skład którego weszły osoby uczestniczące w procesie legislacyjnym w charakterze lobbystów, ekspertów, partnerów społecznych i obserwatorów. OFL działa przy Fundacji im. Stefana Batorego. OFL pisze list do Premiera w sprawie procesu uspołecznienia procesu stanowienia prawa.
Powstają: Fundacja Panoptykon
2010
Zaczyna wychodzić Federalist(k)a
Organizacje piszą list do Premiera w sprawie rejestru stron zakazanych wraz z postulatami organizacji społecznych dotyczących ochrony praw podstawowych w sferze nowych technologii
W gazecie wyborczej debata na temat "ngo-izacji" sektora obywatelskiego OFOP zajmuje stanowisko w tej sprawie
OFOP organizuje Kongres Praw Obywatelskich. Przedstawiciele organizacji podpisują Memorandum w sprawie wzmocnienia praw obywatelskich i wsparcia dla rozwoju społeczeństwa obywatelskiego
Znowelizowana zostaje Karta Zasad Działania Organizacji Pozarzadowych
2011
Grupa Senatorów ogłosiła propozycję nowej ustawy o zrzeszeniach. W wyniku akcji organizacji pozarzadowych (zob. list OFOP-u) projekt został wycofany. OFOP rozpoczyna pracę nad założeniami do nowelizacji ustawy Prawo o stowarzyszeniach.
Powstaje Polska Rada Organizacji Młodzieżowych. Zakończył się ponad 20-letni proces szukania formuły reprezentacji organizacji młodzieżowych i zrzeszających młodzież.
Odbywa się Kongres Obywateli Kultury, po którym Rząd podpisuje z przedstawicielami Obywateli Kultury Pakt dla kultury
VI Ogólnopolskie Forum Inicjatyw Pozarzadowych, informacja o rozwiązaniu się Stowarzyszenia na rzecz FIP
Rusza Szkoła Reprezentacji przy OFOP.
2012
Ogólnopolska Federacja Organizacji Pozarządowych przy współpracy innych organizacji doprowadza do sformułowania "12 postulatów organizacji pozarządowych w obszarze programowania funduszy europejskich 2014-2020" na które otrzymuje odpowiedź Minister Bieńkowskiej.
Kwartalnik Trzeci Sektor (nr 26/2012) zamieszcza dyskusję na temat wizji (utopii) społeczeństwa obywatelskiego.
2013
W ramach przygotowań do kolejnej perspektywy finansowej 2014-2020 powstaje rodzaj białej księgi w sprawie partnerstwa w Funduszach Europejskich 2014-2020 (FederalistKa nr 12-13/2013), zawierającej poza 12 postulatami organizacji pozarządowych także Stanowisko OFOP-u w sprawie Wspólnych Ram Strategicznych dla okresu programowania Funduszy Europejskich na lata 2014-2020. Więcej o historii organizacji w Komitetach Monitorujących na prosteNGO
2014
weszła w życie nowa ustawa o zbiórkach publicznych
2015
nowelizacja ustawy Prawo o stowarzyszeniach
Destabilizacja
2017
powstaje Narodowy Instytut Wolności Więcej o powstaniu i działalności NIW-u na #prosteNGO
