Tekst źródłowy strony Kółko rolnicze w Dolsku

==Historia powstania==

za [https://www.wbc.poznan.pl/dlibra/publication/141910/edition/152034/content Księga jubileuszowa wydana w 50 rocznicę założenia Centralnego Towarzystwa Gospodarczego w Wielkiem Księstwie Poznańskiem, Poznań 1911]


(...) Z tego to Towarzystwa dostawała się za pomocą"Ziemianina" nauka rolnicza także do innych pism, mianowicie
sprawozdania z zebrań chętnie przedrukowywały pisma codzienne t.zw. polityczne i komunikowały je ogółowi.

Na tej drodze doszło też do uszu włościan, którzy
dotąd jedynie w bractwach kościelnych udział brali i w nich
jako tako zorganizowani byli, że i rolnicy odbywają posiedzenia i tam się wzajemnie pouczają i radzą o tem, jakby
ze swej ziemi najlepsze ciągnąć zyski.

Włościanin Dyonizy Stasiak ze wsi Księginki pod
miasteczkiem Dolskiem, był tym z "maluczkich", jak
o nim wspomina śp. Patron Jackowski, który to w piśmie
"Przyjaciel Ludu" doczytał się, że w Poznańskiem istnieją
Towarzystwa Rolnicze, a w Prusach Zachodnich, staraniem
gospodarza Juliana Kraziewicza założono nawet pomiędzy
polskimi "gburami" Kółka rolnicze, które wielkie przynoszą
drobnym rolnikom korzyści. Przemyśliwał tedy, jakby to
i swych sąsiadów nakłonić do zawiązania takiego Kółka.
I z towarzyszem swym Antonim Banaszykiem ze Studzianny
udał się "na plebanię", do której to włościanin nasz od
dawna największe ma zaufanie i znalazł tam gorącego ducha
wikarego w osobie śp. ks. Wiśniewskiego, który w lot myśl tę
podjął i przeprowadził. Zacny mąż ten już nie żyje. Był
40 lat proboszczemw Czaczu, umarł tamże, w styczniu 1910r.
X. Wiśniewski, jako najstarszy prezes w Wielkopolsce, przewodniczył Kółku roln. w Czaczu przez cały czas swego tam pobytu.

Ks. Wiśniewski tedy udał się ze Stasiakiem i Banaszykiem po pomoc do sąsiadów, a wybitnych wówczas w społeczeństwie polskiem, nieżyjących dziś już mężów, śp. Konstantego Sczanieckiego z Międzychodu i Juliana Bukowieckiego z Mszczyczyna, i wspólnie z nimi oraz z żyjącym
dziś jeszcze także w Fiałkowiew pow. poznańskim Józefem Thomasem, założył 22 kwietnia 1866 r.
pierwsze w Wielkopolsce Kółko rolnicze.
Oto protokół założenia tego Kółka, przechowywany jako pamiątka w Muzeum
Towarzystwa Przyjaciół Nauk w Poznaniu:

Działo się w Dolsku dnia 22-go
kwietnia r. 1866.

W celu zawiązania Dolskiego Kółka
włosciańsko-rolmczego zwołał Ks. Wikary 
Jan Wiśniewski parafian i sąsiadów
Dolska wszystkich, którzy gospodarstwem rolnem zajmują
się czynnie lub interesują. Ponieważ z wielkiej liczby włościan, uwiadomionych o przedsięwziętym zamiarze założenia
takiego Kółka, mała tylko zebrała się liczba, bo ze wszystkim isześciu tylko, Ks.Wiśniewski, jako ten, który pochop
dał do zawiązania tegoż, wyraził w przemowie, zagajającej
sesyę, żal, iż włościanie tak szczupłem zebraniem obojętność względem przedsięwziętej rzeczy objawili. (...)

Po (...) zbadaniu celu Kółka i przyjęciu pojedynczych
paragrafów statutu, przytomni podpisali statuta w dowód
przystąpienia do zaprojektowanego Kółka, w liczbie 19.

Na zawiązek biblioteczki rolniczej ofiarował p. K. Sczaniecki dwie książki: Łyskowskiego "Gospodarza" i "Trzy
rady gospodarcze".

Przystąpiono do wyboru Zarządu: Na prezesa wybrano
przez aklamacyę p. Bukowieckiego z Mszczyczyna; na zastępcę prezesa p. Fr. Kucharskiego z Brześnicy; na sekretarza Ks Wiśniewskiego z Dolska; na podskarbiego p. K Sczanieckiego z Międzychodu. Na rewizorów kasy p. Wojciechowicza Feliksa z Dolska i Antoniego Banaszyka z Studzianny.
Wybrani wybór przyjmują, jak statuta zobowiązują.

P. Michał Sczaniecki z Łaszczyna, obecny i na członka
zapisany, wyraziwszy swe zadowolenie z zawiązku takiego
Kółka, oświadczył, że podobne towarzystwo coraz dalej
w licznych parafiach zawiązywać się powinno; i on, pan
Sczaniecki, pragnie widzieć w swojej parafii podobne Kółko,
dlatego prosi o użyczenie statutów do pożytku swego. Zgro-
madzenie chętnie przystaje na to.

Zgodzono się na to, by na przyszłem niedzielnem zebraniu przygotować się na ustną rozprawę o uprawie warzyw. (...)

Pierwszym prezesem byłś p. Julian Bukowiecki. Później
został sekretarzem dziś już nieżyjący gospodarz Antoni Banaszyk, który urząd
ten przez 30 lat nieprzerwanie dzierżył, a w 25
letnią rocznicę swego
urzędowania, przez ś.p.
Patrona Jackowskiego
z okazyi wystawy włościańskiej w Śremie, złotym zegarkiem obdarzony został. Widzimy,
że inicyatorem wielkiej
dzisiejszej instytucyi
wielkopolskiej, noszącej
miano "Kółka rolnicze",
był włościanin.

Pierwsze Kółko rolnicze w Dolsku zwróciło
na siebie uwagę ogółu,
ale że to była nowość,
niebardzo jeszcze wierzono w jego przyszłość.
Niejednemu z inteligencyi zdawało się to "zawczesnem"
- inny obawiał się
upadku i dlatego w swej parafii niechciał zrobić początku, inny
nareszcie widział "nową pracę",do której trzeba się
będzie wprządz energicznie i dlatego zwlekał, dość, że pierwszy rozwój Kółek żółwim bardzo szedł krokiem. Powstało
wciągu pierwszych 3 lat zaledwie 10 Kółek, wszystkie szły
początkowo samopas
- bez żadnej opieki. Jednakże dłużej
nie można było Kółek tych pozostawiać własnemu losowi,
mianowicie, że prezesami tychże byli przeważnie członkowie
Centralnego Towarzystwa Gospodarczego. Polecił tedy Zarząd C.T.G. Towarzystwom powiatowym otoczyć Kółka
opieką i ustanowił ówczesnego członka Zarządu Centralnego
Towarzystwa Gospodarczego, śp. Maksymiliana Jackowskiego,
referentem w tej sprawie. (...)

==P.S.==

 Warto zwrócić uwagę na zapis w innym artykule tego sprawozdania:

Wymienić ich nie sposób, lecz nie godzi
się zamilczeć, że w roku 1892 święciło ćwierćwiecze swego
istnienia Kółko rolnicze w Dolsku. Założycielom tego
pierwszego w Wielkiem Księstwie Poznańskiem Kółka rolniczego słusznie należy się pamięć, i dlatego imiona Juliana
Bukowieckiego, ks. Wiśniewskiego z Czacza i  gospodarza
Antoniego Banaszaka w rocznikach naszej dzielnicy jaśnieć
będą potomnym na dowód, że pierwsze hasło pracy realnej
dla ludu nie gdzie indziej się zrodziło, jak wśród obywatelstwa
ziemskiego i duchowieństwa. Im więc słusznie przysługuje
zaszczytne miano prawdziwych opiekunów ludu. s.58