Tekst źródłowy strony Encyklopedia powszechna S. Orgelbranda - arcybractwo

[https://polona.pl/item-view/08bdaeb5-c43e-406e-a5e6-421d9b9f63ed?page=100 Encyklopedia powszechna S. Orgelbranda Warszawa  1860]
 śródtytuły od redakcji

Archikonfraternija‎ ‎(Arcybractwo).

Początek‎ ‎tego‎ ‎rodzaju‎ ‎zgromadzeń,‎ ‎odległej‎ ‎sięga‎ ‎starożytności.‎ ‎Wyraz‎ ‎nawet‎ ‎„confraternitas‎e‎‘‎ ‎pochodzi‎ ‎z‎ ‎greckiego,
i‎ ‎znaczy‎ ‎stowarzyszenie.‎ ‎W‎ ‎czasach‎ ‎przedchrześcijańskich‎ ‎istniały‎ ‎już‎ ‎podobne
instytucyje,‎ ‎i‎ ‎znane‎ ‎były‎ ‎u‎ ‎Hebrajczyków,‎ ‎Egipcyjan,‎ ‎Greków‎ ‎i‎ ‎Rzymian.‎ ‎Miały
one‎ ‎na‎ ‎celu‎ ‎cześć‎ ‎bogów,‎ ‎uczynki‎ ‎miłosierne,‎ ‎lub‎ ‎uprawę‎ ‎pewnych‎ ‎sztuk‎ ‎i‎ ‎nauk.

Święty‎ ‎Łukasz‎ ‎w‎ ‎Dziejach‎ ‎Apostolskich,‎ ‎o‎ ‎pierwszych‎ ‎chrześcijanach‎ ‎powiada,‎ ‎że
trwali‎ ‎ciągle‎ ‎na‎ ‎modlitwie,‎ ‎codziennie‎ ‎przyjmowali‎ ‎Kommuniję‎ ‎świętą,‎ ‎nadto‎ ‎tak
ściśle‎ ‎byli‎ ‎z‎ ‎sobą‎ ‎miłością‎ ‎złączeni,‎ ‎iż‎ ‎mieli‎ ‎niejako‎ ‎jedne‎ ‎duszę‎ ‎i‎ ‎jedno‎ ‎serce.
Później‎ ‎jednak,‎ ‎zwłaszcza‎ ‎kiedy‎ ‎ustały‎ ‎prześladowania,‎ ‎w‎ ‎miarę‎ ‎jak‎ ‎się‎ ‎pomna
żali‎ ‎co‎ ‎do‎ ‎liczby,‎ ‎tak‎ ‎znowu‎ ‎stygli‎ ‎w‎ ‎duchu.‎ ‎Kościół‎ ‎więc‎ ‎pragnąc‎ ‎żeby‎ ‎przynajmniej‎ ‎cząstka‎ ‎pomiędzy‎ ‎wiernemi‎ ‎była‎ ‎takich,‎ ‎coby‎ ‎ciągle‎ ‎przypominali‎ ‎gorącość
i‎ ‎czystość‎ ‎pierwszych‎ ‎chrześcijan,‎ ‎począł‎ ‎zachęcać‎ ‎do‎ ‎łączenia‎ ‎się‎ ‎z‎ ‎sobą‎ ‎przez
otworzenie‎ ‎obfitości‎ ‎swoich‎ ‎skarbów‎ ‎dla‎ ‎nich.‎ ‎Tym‎ ‎sposobem‎ ‎powstały‎ ‎pierwsze
bractwa‎ ‎duchowne‎ ‎w‎ ‎chrześcijaństwie.‎ 

‎Ponieważ‎ ‎zaś‎ ‎główną‎ ‎i‎ ‎jedyną‎ ‎dążnością
tych‎ ‎stowarzyszeń,‎ ‎było‎ ‎sprawowanie‎ ‎obowiązków‎ ‎religijnych‎ ‎i‎ ‎kościelnych,
w‎ ‎połączeniu‎ ‎się‎ ‎moralnćm‎ ‎świeckiem‎ ‎a‎ ‎nie‎ ‎zakonnem;‎ ‎Kościół‎ ‎przeto‎ ‎starał‎ ‎się
im‎ ‎nadać‎ ‎pewne‎ ‎formy‎ ‎i‎ ‎urządzenia,‎ ‎któreby‎ ‎wyraźniej‎ ‎określały‎ ‎ich‎ ‎obowiązki,
i‎ ‎we‎ ‎właściwych‎ ‎zasadach‎ ‎utrzymywały.‎ ‎Najdawniejsze‎ ‎pod‎ ‎tym‎ ‎względem‎ ‎ślady,‎ ‎sięgają‎ ‎roku‎ ‎313‎ ‎po‎ ‎nar.‎ ‎Chr.‎ ‎Pana,‎ ‎a‎ ‎pierwsze‎ ‎urządzenia‎ ‎odnoszą‎ ‎się‎ ‎do
koncylijum‎ ‎w‎ ‎Nantes,‎ ‎w‎ ‎r.‎ ‎660‎ ‎odbytego.‎ ‎

Właściwie‎ ‎jednak‎ ‎od‎ ‎wieku‎ ‎XIII‎ ‎po
czynają‎ ‎się‎ ‎bractwa‎ ‎duchowne‎ ‎rozszerzać,‎ ‎we‎ ‎Włoszech‎ ‎i‎ ‎Francyi,‎ ‎a‎ ‎następnie
po‎ ‎całym‎ ‎chrześcijańskim‎ ‎świecie.‎ ‎Upoważnione‎ ‎od‎ ‎stolicy‎ ‎Apostolskiej,‎ ‎osobnemi‎ ‎przywilejami‎ ‎obdarzone,‎ ‎przyjmowały‎ ‎one‎ ‎rozmaite‎ ‎nazwiska,‎ ‎na‎ ‎cześć‎ ‎Opatrzności,‎ ‎Chrystusa‎ ‎Pana,‎ ‎Najświętszej‎ ‎Panny‎ ‎lub‎ ‎rozmaitych‎ ‎Świętyc‎h‎.‎ 

‎Niekiedy
obierały‎ ‎sobie‎ ‎pewne,‎ ‎wyłączne‎ ‎miłosierne‎ ‎cele:‎ ‎doglądanie‎ ‎chorych,‎ ‎wspieranie
ubogich‎ ‎lub‎ ‎chowanie‎ ‎zmarłych.‎ ‎Inne‎ ‎zajmowały‎ ‎się‎ ‎obok‎ ‎nabożeństwa‎ ‎naukami i‎ ‎nadobnemi‎ ‎kunsztami.‎ ‎Zasłużeńsze‎ ‎otrzymywały‎ ‎nazwiska‎ ‎Archikonfraternii‎ ‎(Arcybractwa),‎ ‎wyraźnie‎ ‎pochodzące‎ ‎także‎ ‎od‎ ‎słowa‎ ‎greckiego‎ ‎archos,‎ ‎które‎ ‎znaczy
przywódca,‎ ‎przewodnik,‎ ‎naczelnik‎ ‎i‎ ‎t.‎ ‎p.,‎ ‎a‎ ‎takowe‎ ‎miały‎ ‎prawo‎ ‎zakładać‎ ‎inne
podobne‎ ‎sobie‎ ‎bractwa,‎ ‎wszakże‎ ‎nie‎ ‎w‎ ‎jednćm‎ ‎i‎ ‎tern‎ ‎samćm‎ ‎miejscu.‎ ‎W‎ ‎XIII‎ ‎wieku‎ ‎nie‎ ‎było‎ ‎we‎ ‎Włoszech‎ ‎kościoła,‎ ‎wsi,‎ ‎miasta‎ ‎lub‎ ‎zamku,‎ ‎któreby‎ ‎nie‎ ‎miały
kilku‎ ‎lub‎ ‎przynajmniej‎ ‎jednego‎ ‎u‎ ‎siebie‎ ‎bractwa,‎ ‎w‎ ‎rozlicznych‎ ‎celach‎ ‎i‎ ‎zamiarach‎ ‎zawiązywane.‎ ‎Z‎ ‎czasem‎ ‎otrzymały‎ ‎one‎ ‎urządzenia,‎ ‎statuta‎ ‎i‎ ‎orgrnizacyje;
a‎ ‎do‎ ‎takich‎ ‎należy‎ ‎mianowicie‎ ‎konstytucyja‎ ‎papieża‎ ‎Pawła‎ ‎V,‎ ‎dnia‎ ‎11‎ ‎Marca‎ ‎roku‎ ‎1607,‎ ‎Nuper‎ ‎confraternitati‎,‎ ‎i‎ ‎Klemensa‎ ‎VIII‎ ‎dnia‎ ‎7‎ ‎Grudnia‎ ‎1704‎ ‎roku,
Quaccunque,‎ ‎oraz‎ ‎ordynacyje‎ ‎papieżów‎ ‎Benedykta‎ ‎XIII‎ ‎i‎ ‎XIV:‎ ‎na‎ ‎wzór‎ ‎których
wszędzie,‎ ‎gdzie‎ ‎tylko‎ ‎władza‎ ‎Kościoła‎ ‎sięgała,‎ ‎organizowały‎ ‎się‎ ‎bractwa‎ ‎i‎ ‎ta
kowe‎ ‎wiernie‎ ‎naśladowały.‎ ‎

F.‎ ‎M.‎ ‎S.