Tekst źródłowy strony Stowarzyszenie Spożywcze Nadzieja w Dąbrowie Górniczej

[[Kategoria:DG-rewitalizacja pamięci]]
(1883-1908)

[[Plik:Nadzeja.jpg|thumb|600px|right|'''Sklep stowarzyszenia Nadzieja ul Szosowa''']]
=Śledztwo w sprawie Nadziei=
 "Nadzieja w Dąbrowie Górniczej zajmowała dotychczas w‎ ‎naszym‎ ‎ruchu‎ ‎kooperacyjnym‎ ‎pierwsze‎ ‎miejsce..." '''Ludwik Krzywicki''' 1903

 "Najbardziej gorszącym było bankructwo stowarzyszenia „Nadzieja" w Dąbrowie Górniczej..." '''Stanisław Wojciechowski''' 1939

Dlaczego upadło Stowarzyszenie Spożywcze "Nadzieja" w Dąbrowie Górniczej w 1908 roku? Stało się to w czasie gdy ruch kooperatyw spożywczych święcił, jak się wydaje, swoje największe sukcesy. Trzeba więc przeprowadzić śledztwo, jak to się stało. Pewnie nie ma w tym specjalnie nic z kryminału, choć, jak czytamy na stronie dabrowa.pl "Na ostateczną decyzję o rozwiązaniu wpłynęła ucieczka nieuczciwego kasjera z dużą częścią kapitału spółdzielni, do Ameryki w 1908 roku" [https://dabrowa.pl/dg_handel_historia.htm#SP%C3%93%C5%81DZIELNIA%20SPO%C5%BBYWC%C3%93W%20%22NADZIEJA%22 Kliknij]. 

Na upadek złożyło się pewnie wiele czynników, ale taka odpowiedź chyba nas nie satysfakcjonuje. Chciałoby się wiedzieć kiedy i kto popełnił zasadniczy błąd? A może to musiało się tak skończyć? Czy zawiniła głównie koniunktura, konkurencja, złe zarządzanie, bierność członków, niesolidność pracowników, czy jeszcze coś innego? Postaramy się przyjrzeć się tym wszystkim możliwością i choć pewnie pewności (takiego złapania za rękę winnego sprzed z górą stu lat) mieć nie będziemy to jednak sama refleksja może przyczyni się do tego, że lepiej zrozumiemy mechanizmy działań spółdzielni spożywców.

==Hipotezy== 

===Winni są ludzie===

"Z czasem jednak ciągłe intrygi nieżyczliwych dla stowarzyszenia i widoki osobiste mających na celu osób do tego stopnia zniechęciły mnie, że wycofałem się zupełnie z udziału w kierowaniu sprawami Stowarzyszenia. Upadło ono po kilku latach" [[Kazimierz Srokowski]]

===Winna jest organizacja===
"Nadzieja grzeszyła nie tylko brakiem umiejętnego handlowego kierownictwa, ale przede wszystkim brakiem demokratycznej kontroli i brakiem zdolności do samorządu" [[Stanisław Wojciechowski]]

===Winne są okoliczności===
Stowarzyszenia‎ ‎spożywvcze‎ ‎w‎ ‎Zagłębiu.
„Oszczędność‎",‎ ‎„Nadzieja‎"‎,‎ ‎„Ochrona‎" ‎—
oto‎ ‎nazwy‎ ‎trzech‎ ‎stowarzyszeń‎ ‎spożywczych
w‎ ‎Zagłębiu,‎ ‎które‎ ‎w‎ ‎ostatnich‎ ‎czasach‎ ‎zlikwidowały,‎ ‎lub‎ ‎postanowiły‎ ‎zlikwidować
swojo‎ ‎interesy.‎ ‎„Oszczędność‎"‎ ‎po‎ ‎latach
9-ciu,‎ ‎„Nadzieja‎"‎ ‎po‎ ‎latach‎ ‎23-ch‎ ‎i‎ ‎„Ochrona‎" ‎po‎ ‎latach‎ ‎10-ciu‎ ‎istnienia.‎ ‎Jest‎ ‎to‎ ‎cios
dla‎ ‎nas‎ ‎bolesny,‎ ‎tym‎ ‎boleśniejszy,‎ ‎że‎ ‎wszystkie‎ ‎prawie‎ ‎jednocześnie‎ ‎gasną. (...) [https://polona.pl/item-view/e0b52b59-1779-4268-a10a-07abd868d0d4?page=8 Społem : tygodnik poświęcony sprawom kooperacji R.3, nr 8 (25 kwietnia 1908)]

"Z późniejszych statystyk
wiadomo, że z 49 stowarzyszeń, założonych do 1904 r., utrzymały
się 22, inne upadły. Najbardziej gorszącym było bankructwo
stowarzyszenia „Nadzieja" (...)"

=Materiały=
==opracowanie==
===Historia Stowarzyszenia Spożywczego „Nadzieja”===
[https://kontkiewiczfamily.wordpress.com/2020/10/29/historia-stowarzyszenia-spozywczego-nadzieja-w-dabrowie-gorniczej-2/?fbclid=IwY2xjawJwQp1leHRuA2FlbQIxMAABHmvKvZl2lUZsaKNpNHaDfU3tuVR60CDI0AYN4CaeMfSLBGhZFCEZckFcIpEn_aem_FzTn5rHAKvnja8wLRsbsGg Andrzej Kontkiewicz Historia Stowarzyszenia Spożywczego „Nadzieja” w Dąbrowie Górniczej]
==źródła==
===Kurjer Sosnowiecki===
Powstanie i rozwój stowarzyszenia spożywczego „Nadzieja“
w Dąbrowie
====cz.1====
Datą powstania myśli o założeniu w Dąbrowie stowarzyszenia
spożywczego uważać należy dzień
23 grudnia r. 1883, gdy p. Kalikst
Dąbrowski, urzędnik ówczesnego
górnictwa rządowego, zebrał na
wspólną naradę 15 osób (nazwiska
zebranych; Kalikst Dąbrowski, inicjator i projektodawca, Stanisław
Gemborek, Antoni Gorgoń, Antoni
Machulski, Józef Imieliński, Szymon
Jaworski, Wincenty Jaworski,
Franciszek Kliszewski, Józef Koralewski, Stanisław Łapiński, Jan
Mierzejewski, Leopold Piwowar,
Wincenty Rychter, Leon Sadkowski, Klemens Zagrodzki, Jan
Zięba) i przedstawił projekt utworzenia w Dąbrowie stowarzyszenia
pomocy wzajemnej pod nazwą
„Nadzieja". Stowarzyszenie to miało
posiadać kasę zaliczkowo-wkładową dla członków, dwa sklepy spożywcze, oraz bibljotekę i czytelnię.

Zebrani zaaprobowali projekt p.
Dąbrowskiego i zadeklarowali zaraz fundusz 332 ruble na założenie
projektowanego stowarzyszenia. Postanowiono zarazem starać się o
pozyskiwanie do stowarzyszenia
nowych członków i obrano radę
komitetową, składającą się z
siedmiu osób; do obowiązków rady
należało przyjmowanie nowych
członków i pobieranie od nich udziałów członkowskich oraz oprącowanie projektu ustawy stowarzyszenia, biorąc mniej więcej za
wzór ustawy stowarzyszenia spożywczego ..Merkury" w Warszawie
i stowarzyszenia kasy zaliczkowo-
wkładowej w Wiskitkach.

Rada zwołała dnia 2 lutego
r. 1884 zebranie ogólne przyjętych
uczestników projektowanego stowarzyszenia i przedstawiła zebraniu temu projekt opracowanej przez
siebie ustawy; projekt ten zatwierdzony przez zebranie, przesłany
został za pośrednictwem naczelnika
powiatu będzińskiego do zatwierdzenia Ministrowi spraw wewnętrznych. Projekt ustawy zatwierdzony został przez Ministra dnia
20 października r. 1885, lecz działalność stowarzyszenia ograniczoną
została wyłącznie tylko do urządzania zakładów dla wyrobu i
sprzedaży niezbędnych przedmiotów spożycia w dobrym gatunku,
w cenie, o ile można taniej, oraz
do dawania członkom możności
czynienia oszczędności z zysków
stowarzyszenia.

Fundusze stowarzyszenia składają się z kapitału obrotowego i
zapasowego. Kapitał obrotowy powstaje z udziałów członków i
służy do operacji handlowych i
wydatków bieżących stowarzyszenia. Kapitał zapasowy powstaje z
wpisanego z odliczeń rocznych od
zysków handlowych oraz z innych
wpływów drobnych i przypadkowych. Kapitał zapasowy przeznacza się: 1) na wyrównanie mogących powstać skutkiem okoliczności
nieprzewidzianych strat w przedsięwzięciach handlowych i przemysłowych stowarzyszenia, które przy
pierwszej sposobności pokrywają
się z zysków stowarzyszenia; 2) na
kupno własności, potrzebnych do
celów stowarzyszenia, i 3) na powiększenie sposobem pożyczki kapitału obrotowego w wypadku nastręczających się korzyści handlowych przy kupnie towarów lub
innych przedsięwzięciach przemysłowych. Kapitał zapasowy stanowi własność całego stowarzyszenia i nie zwraca się członkom
przed zupełnem zamknięciem czynności stowarzyszenia; kapitał ten
przechowuje sią w instytucji kredytowej państwowej lub zamienia
się na papiery procentowe według
uznania zebrania ogólnego. 
====cz.2====

Do grona członków stowarzyszenia
przyjmują się w liczbie
nieograniczonej osoby obojga płci.
Udział w stowarzyszeniu wynosi
piętnaście rubli i każdy członek
nie może mieć więcej nad 20 udziałów. Sprawami stowarzyszenia
zarządzają: 1) zebranie ogólne
członków stowarzyszenia, 2) zarząd, złożony przynajmniej z trzech
członków z wyboru zebrania ogólne
go, 3) komisja rewizyjna w liczbie
członków, określonej przez zebranie ogólne, wybierana przez zebranie ogólne.

Obowiązki zarządu i komisji rewizyjnej oraz szczegóły ich postępowania winny być wymienione
w specjalnych instrukcjach, zatwierdzonych przez zebranie ogólne. Zyski stowarzyszenia dzielą się w sposób następujący: z czyste„0 zysku, pochodzącego z obrotów stowarzyszenia, po potrąceniu wydatków odlicza się 10% na powiększenie kapitału zapasowego,
10% dla członków zarządu tytułem wynagrodzenia za ich pracę,
40% na dywidendę w stosunku do
sumy udziałów każdego członka i
40% na rabat w stosunku do
ilości poczynionych przez każdego
członka zakupów w stowarzyszeniu. 

Dnia 10 stycznia r. 1886 odbyło
się pierwsze zebranie ogólne
członków nowego stowarzyszenia,
poczem na zebraniu następnem
dnia 17 stycznia r. 1886 rozwiązano dotychczasową radę komitetową i w myśl ustawy obrano zarząd i komisję rewizyjną, postanowiono zarazem starać się o możliwie spieszne otwarcie w kolonji
Huta Bankowa sklepu stowarzyszenia. Otwarcie sklepu miało
miejsce dnia 7 kwietnia r. 1886 i
w dniu tym stowarzyszenie liczyło
113 członków, zapas towarów w
sklepie wynosił około 3000 rubli.
Ponieważ cały prawie kapitał,
jakim rozporządzało stowarzyszenie, użyty został na kupno towarów, przeto stowarzyszenie zaczęło
swoją działalność z kapitałem nie
o wiele większym od 3000 rubli. Dla braku środków obrotowych
postanowiono użyć z początku
kapitał zapasowy do operacji handlowych. Trzeba było wielkiej
pracy pierwszego zarządu stowarzyszenia, żeby przy tak szczupłych środkach zorganizować cały
interes i wybrnąć zwycięsko w
walce współzawodniczę]'- zadaniu
temu podołała jednak rozumna i
niezmordowana praca pierwszych
zarządów, a głównie prezesa tych
zarządów p. Feliksa Kwiecienia.

Stowarzyszenie od razu pozyskało wielkie uznanie i zaufanie
pośród swych członków i obcych,
dowodem czego był szybki wzrost
liczby stowarzyszonych i obrotów
handlowych. Nie obeszło się, jak
to zresztą zawsze ma miejsca, bez
wstecznej działalności niechętnych
albo zainteresowanych w upadku
stowarzyszenia, którzy w r. 1888
w prasie zaczęli rozsiewać niepochlebne o stowarzyszeniu wieści.
Stowarzyszenie jednak, poparte
przez miejscową inteligencję, od 
parło zwycięsko wszelkie zarzuty.

Z biegiem czasu pomyślny
rozwój interesów stowarzyszenia
wywołał potrzebę otwarcia niezależnie od sklepu głównego w kolonji
Huta Bankowca filji w kolonji
Reden, która została otwartą w r.
1889. W roku 1891 postanowiono
otworzyć drugą filję w Niwce,
która została otwartą w r. 1892 i
myśl otwarcia filji w Niwce nie
była zbyt udatną, ponieważ znaczna odległość Niwki od Dąbrowy
utrudnia kontrolę i nadzór nad
sklepem. W następstwie otwarto
jeszcze w r. 1897 trzecią filję w
Zagórzu i w r. 1900 czwartą w
kolonji Marceli (w Dąbrowie). Obecnie stowarzyszenie liczy przeto
pięć sklepów.

W r. 1894 powstała myśl utworzenia stanowiska jednego kierownika, który pod nadzorem i kontrolą zarządu zarządzałby sprawami stowarzyszenia. Myśl ta
dyskutowaną była następnie na
wszystkich zebraniach ogólnych,
lecz w następstwie upadła.

====cz.3====

W latach 1899 — 1901 znalazła ona w części zastosowanie
przez nadanie większej władzy
dwom poważniejszym pracownikom stowarzyszenie i zainteresowanie ich w zyskach stowarzyszenia.

W r. 1895 z inicjatywy członka
zarządu p. Kazimierza Srokowskiego powstała myśl otwarcia kasy
pożyczkowo-wkładowej i przezorności dla pracowników stowarzyszenia; projekt ustawy rzeczonej
kasy, opracowany przez p. Srokowskiego i zaakceptowany przez
zarząd stowarzyszenia oraz pracowników, przedstawiony został do
zatwierdzenia władzy, lecz dotychczas nie uzyskał on sankcji ostatecznej.

W r. 1896 zebranie ogólne upoważniło zarząd do nabycia w
Dąbrowie i w Niwce gruntów,
odpowiednich do budowy własnych
domów na pomieszczenie sklepów.
W myśl tego upoważnienia zarząd
nabył w Dąbrowie w r. 1898
odpowiedni plac i w r. 1902 przystąpił do budowy własnego domu;
sklep główny stowarzyszenia ma
być otwarty w nowym lokalu dnia
1 lipca r. 1903.

Z biegiem czasu w sklepach
stowarzyszenia okazał się znaczny
stosunkowo zapas towarów, na
zbyt których po cenie sprzedażnej
trudno było liczyć: oprócz tego w
r. 1897 ujawnił się przy spisie
inwentarza pewien niedobór w towarach. Zebranie ogólne postano
wiło w r. 1897 przeszacować
wszystkie znajdujące się w sklepach stowarzyszenia towary i urządzić wyprzedaż po cenach zniżonych towarów wysortowanych,
specjalnie wybrana przez zebranie
ogólne komisja szacunkowa uskuteczniła spis i ocenę wszystkich
towarów. Rezultat tego spisu przyniósł stowarzyszeniu stratę 18,098 r.
85 kop, spowodowaną po części
faktycznym niedoborem towarów,
głównie różnicą pomiędzy ceną
sprzedażną i ceną, osiągniętą z
wyprzedaży. Na pokrycie tej straty
odliczono z zysków r. 1897 —
2098 rub. 85 kop. r- 1898 — 2000 rub.
r- 1899 — 2000 rub., r. 1900 — 1901
2000 rub., z zysków r. 1901 — 1902
nic na pokrycie powyższej straty
nie odliczono, co jest zupełnie niewłaściwe: lepiej było bowiem wykazać mniejszy zysk i dać mniejszą dywidendę i rabat od towarów
i nie zaprezentować rozpoczętego
płacenia ciążącego na stowarzyszeniu długu, zamiast, jak to
zostało uskutecznione, rozdzielać
pomiędzy stowarzyszonych większy
zysk, niż w rzeczywistości został
osiągnięty.

Od r. 1896 na zasadzie postanowienia zebrania ogólnego i decyzji władz odnośnych, wprowadzono inny podział zysków, mianowicie zamiast przeznaczania 40%
zysków na dywidendę od udziałów
i 40% na rabat od zakupionych
towarów, zaczęto przeznaczać 30%
zysków na dywidendę od udziałów
i 50% na rabat od zakupionych
towarów.

W r. 1900 postanowiono liczyć
rok operacyjny stowarzyszenia nie
od 1 stycznia do 1 stycznia, lecz
od 1 lipca do 1 lipca, a to ze
względu na znaczne ułatwienie w
uskutecznianiu dorocznego spisu
towarów w sklepach, ponieważ w
lecie zapas towarów bywa zwykle
mniejszy.

[[Plik:Nadzeja-tabela1.png]]

Szesnastoletnia działalność stowarzyszenia ujawnia bardzo smutne zjawisko: gdy bowiem z początku przez dłuższy czas stowarzyszenie cieszyło się wielką sympatją i uznaniem ze strony miejscowego społeczeństwa, w zebraniach ogólnych przyjmowała udział
większość inteligencji miejscowej
i na zebraniach tych dyskutowano
w sposób poważny o sprawach,
obchodzących stowarzyszenie, — w
ostatnich latach uznanie to znacznie osłabło, inteligencja prawie
przestała przyjmować udział w zebraniach ogólnych i zebrania te
stały się polem różnych popisów
krasomówczych oraz miejscem rehabilitacji doznanego gdzie indziej
szwanku; w wyborach do zarządu
ujawniła się agitacja na korzyść
osób niepożądanych, którzy w wyborze tym chcieli widzieć albo korzyści osobiste, albo też, zajmując
w miejscowej hierarchji społecznej
podrzędne stanowiska, w wyborze
chcieli widzieć tylko zadowolenie
własnej ambicji, a nie pożyteczną
i rozumną pracę dla stowarzyszenia.

Taką mianowicie cechę miały
zebrania ogólne w r. 1901 i 1902,
na których wypowiedziano wiele
frazesów, zdolnych trafić do przekonania tylko mniej rozumiejących
istotę rzeczy członków stowarzyszenia, postawiono wiele projektów,
zastosowanie których w rzeczywistości jest niemożebnem i zanudzano uczestników zebrania czytaniem obszernych (własnych i cudzych) referatów, zawierających
mało sensu, lecz wiele wycieczek
osobistych. Wobec tego nic dziwnego, że u tych, którzy mogliby
bezinteresownie z pożytkiem pracować, ochłodła chęć do poświęcania swej pracy i czasu dla stowarzyszenia i z liczby wybranych
w r. 1901 i 1902 do zarządu kilkunastu osób nie można było skompletować zarządu: w r. 1901 musiano zwołać nowe zebranie ogólne,
gdzie udało się wybrać brakujące
do zarządu osoby, które obowiązki
te zgodziły się przyjąć; w r. 1902
również wypadnie dokonać ponowne wybory. W przeciągu 16-letniego istnienia stowarzyszenia
zjawisko to powtórzyło się dwa
razy z rzędu w dwóch ostatnich
latach.

Przytoczone poniżej cyfry wykazują rozwój działalności stowarzyszenia spożywczego „Nadzieja“
za cały okres jego istnienia.

Bliższe rozpatrzenie przytoczonej powyżej tablicy uwydatnia
przebieg działalności stowarzyszenia „Nadzieja“ za cały czas jego
istnienia, jeżeli pomieszczone w
tablicy liczby sprowadzić do jednostek.

Przedewszystkiem widzimy, że
na jednego stowarzyszonego przypadało:
[[Plik:Nadzieja-tabela2.png]]

*) Odnośne cyfry sprowadzono do jednego roku a przeto przyjęto: targ ogólny 364646 rubli, zakupy stowarzyszonych 176028 rub. zysk czysty 12487 rubli.

Z zestawienia powyższego widać, że na jednego stowarzyszonego przypadało najwięcej targu
w r. 1894, poczem cyfra ta stopniowo zmniejszała się do r. 1898
i od r. 1899 poczyna ona wzrastać, lecz w ostatnim roku 1901/2
zmniejszyła się znowu w porównaniu z rokiem poprzedzającym
o poważną cyfrę 53 rubli (15%).
Jeżeli pominąć pierwszy rok istnienia stowarzyszenia, w którym sklep
otwarty był dopiero w kwietniu
to wypadnie, że ostatni rok 1901/2 był najgorszy pod względem przypadającego na jednego stowarzyszonego targu.

[[Plik:Nadzieja-tabela3.png]]

Podobny rezultat przedstawiają
cyfry zakupu towarów przez
stowarzyszonych, przyczem zwrócić
należy uwagę jeszcze i na to, że
w pierwszych latach istnienia
sklepy stowarzyszenia nie mogły
być zaopatrzone w tak różnorodne towary, jak obecnie, i członkowie z konieczności zmuszeni byli
zaopatrywać się w wiele towarów
w innych sklepach. Pod względem cyfry zakupu towarów przez
stowarzyszonych ostatni rok 1901/2
przewyższa tylko pierwsze dwa
lata istnienia stowarzyszenia, a od
poprzedzającego roku jest mniejszy o 13%, co dowodzi, że sami
członkowie w ostatnim roku unikali robienia zakupów w sklepach stowarzyszenia i zaopatrywali się zapewne w potrzebne im
artykuły w innych sklepach. 

W cyfrze, przypadającej na
jednego stowarzyszonego sumy
udziałów największe wahanie widzimy w r. 1897, gdy członkowie
zaczęli odbierać swoje wykłady
pod wpływem rozsiewanych wieści
o rzekomem bankructwie stowarzyszenia, to odbieranie wkładów
odpowiadało zresztą widokom ówczesnego zarządu, który dążył do
zmniejszenia kapitału obrotowego.
Ponieważ wogóle targ w owym
roku był zadawalający, przeto odbieranie wkładów nie wpłynęło
ujemnie na rezultat finansowy stowarzyszenia. Gorzej znacznie przed
stawia się pod tym względem ostatni rok 1901/2 w którym członkowie wycofali wiele wkładów i
jednocześnie, jak wyżej było dowiedzione, zaczęli unikać robienia
zakupów w sklepach stowarzyszenia.

====cz.4====

Z przytoczonej powyżej tablicy widać, że liczba członków stowarzyszenia stale wzrastała do r.
1896 i zatrzymała się na cyfrze
mniej więcej 1000, która utrzymuje się dotychczas.

Targ ogólny stale wzrastał do
r- 1895 i do sięgnął w tym roku
poważnej cyfry przeszło 400,000
rubli, od r. 1896 targ zaczął zmniejszać się stopniowo do r. 1899;
w roku 1900/1 powiększył się znowu w porównaniu z rokiem poprzedzającym o 23,000 rubli (7%),
lecz w ostatnim roku 1901/2 zmniejszył się znowu o 58,000 rubli (16%);
targ w roku 1901/2 jest najmniejszy, jaki był w przeciągu ubiegłych
10 lat i w celu znalezienia mniejszego targu trzeba sięgnąć aż do
roku 1892, w którym stowarzyszenie liczyło o połowę mniej
członków i posiadało nie 5, jak
obecnie, lecz 3 sklepy, jeżeli liczyć
nawet otwierający się w r. 1892
sklep w Niwce.

Dywidenda od udziałów i rabat od zakupionych towarów wahały się w obszernych granicach
Cyfry te nie mogą być jednak porównywane z tego względu, że w
pierwszych latach istnienia sklep
stowarzyszenia posiadał tylko artykuły pierwszej potrzeby, a przeto
kapitał obracał się w handlu więcej razy, niż później, gdy z konieczności różnorodność towarów musiała znacznie powiększyć się.
Oprócz tego, jak wyżej było nadmienione, od r. 1896 zmieniono
rozdział zysków na dywidendę i rabat. W ostatnich latach ustaliła się cyfra 7% dywidendy i 4% rabatu; o ile zysk był większy,
przeznaczano resztę na rezerwę
dla obniżania cen towarów (rezerwę z r. 1900/1 w sumie przeszło 1000 rubli pochłonął niefortunny rok 1901/2 i następcy swojemu żadnej nie pozostawił rezerwy).
Jeżeli przyjąć na uwagę, że wykazana w r. 1901/2 dywidenda i rabat jest fikcyjną (należało bowiem
odliczyć z zysków 2000 rubli na pokrycie rezultatu rewizji nadzwyczajnej), to wypadnie, że dywidenda i rabat w r. 1901/2 są najniższe, jakie kiedykolwiek miały
miejsce od początku istnienia stowarzyszenia.

W rubryce „gotowizna w kasie
i bankach" uderza brak gotówki
od pięciu lat, tak, iż stowarzyszenie korzystać musi z kredytu.
Wpłynął na to po części objaw
dodatni, polegający na tem, że
część kapitału zapasowego (prawie połowa) wycofaną została z
towarów i od czterech lat ulokowaną w majątku nieruchomym (kupiony został grunt pod budowę
własnego domu).

Zapas towarów w sklepach wzrastał stale do r. 1896; w r.
1897 uskutecznione zostało przytoczone powyżej przeszacowanie
wszystkich towarów i wyprzedaż
po cenach zniżonych; spowodowało
znaczne zmniejszenie się zapasu towarów, który trzyma się odtąd stale na cyfrze ośmdziesięciu-
kilku tysięcy rubli. Porównanie
zapasu towarów z targiem wykazuje, że zapas ten wynosił:

W r. 1886 21% targu
*1887 18% 
*1888 29% 
*1889 37% 
*1890 28% 
*1891 26% 
*1892 30% 
*1893 27% 
*1894 24% 
*1895 28% 
*1896 33% 
*1897 25% 
*1898 26% 
*1899 26% 
*1900/1 24%
*1901/2 27%

Z rozpatrzenia cyfr powyższych
uderza przedewszystkiem rok 1889
w którym zapas towarów wynosił
37% targu i rok 1892, w którym
zapas ten wynosił 30°/o targu; cyfry te łatwo jednak objaśnić, jeżeli przypomnieć, że w latach tych
musiano zaopatrzyć w towary otwierające się większe filje sklepu
głównego w kolonji Reden i w
Niwce. Rok 1896, w którym zapas towaru
dosięgnął 33% targu, wywołał przytoczone powyżej
przeszacowanie towarów i wyprzedaż po cenach zniżonych, która
przyczyniła stowarzyszeniu 18,000
rubli straty.
W roku następnym zapas towarów spadł zaraz do 25% targu i
utrzymał się mniej więcej w tych
samych granicach do r. 1900/1
włącznie, co dowodzi, że takim
mianowicie zapasem towarów można najzupełniej zadowolić wszystkie potrzeby kupujących.

W roku ostatnim 1901/2 zapas
towarów podniósł się w porównaniu z rokiem poprzedzającym i jeżeli przyjąć przytem pod uwagę nie
mające w latach poprzednich miejsca, a w ostatnim roku często dające
się słyszeć narzekania kupujących
na brak w sklepach stowarzyszenia wielu artykułów, to wypadnie,
że zapas towarów w roku 1901/2
zawiera wiele towarów, nie mających zbytu, które wypadnie znowu przeszacować i sprzedać ze
stratą. Rok 1901/2 zaczyna naśladować pod tym względem nie
fortunne lata 1895 — 1899, a nie
chce przytem wchodzić w ślady
ostatnich swoich poprzedników
sumiennie pokrywać dawne
straty (dotyczy to zaniechania odliczenia w r. 1901/2 sumy
2000 rubli na pokrycie rezultatu
rewizji nadzwyczajnej:)


{| class="wikitable" | style="width: 50%"
! style="width: 15%"| w‎ ‎roku 
! style="width: 15%"| od targu
! style="width: 15%"| od kapitału obrotowego
|-
! style="width: 15%"| 1886
! style="width: 15%"| 6,1%
! style="width: 15%"| 38%
|-
! style="width: 15%"| 1887
! style="width: 15%"| 6,7%
! style="width: 15%"| 43%
|-
! style="width: 15%"| 1888
! style="width: 15%"| 7,6%
! style="width: 15%"| 35%
|-
! style="width: 15%"| 1889
! style="width: 15%"| 8,0%
! style="width: 15%"| 29%
|-
! style="width: 15%"| 1890
! style="width: 15%"| 6,2%
! style="width: 15%"| 24%
|-
! style="width: 15%"| 1891
! style="width: 15%"| 5,7%
! style="width: 15%"| 25%
|-
! style="width: 15%"| 1892
! style="width: 15%"| 5,1%
! style="width: 15%"| 27%
|-
! style="width: 15%"| 1893
! style="width: 15%"| 4,1%%
! style="width: 15%"| 21%
|-
! style="width: 15%"| 1894
! style="width: 15%"| 5,4%
! style="width: 15%"| 28%
|-
! style="width: 15%"| 1895
! style="width: 15%"| 5,3%
! style="width: 15%"| 27%
|-
! style="width: 15%"| 1896
! style="width: 15%"| 3,5%
! style="width: 15%"| 15%
|-
! style="width: 15%"| 1897
! style="width: 15%"| 4,3%

! style="width: 15%"| 24%
|-
! style="width: 15%"| 1898
! style="width: 15%"| 3,9%

! style="width: 15%"| 23%
|-
! style="width: 15%"| 1899
! style="width: 15%"| 4,1%
! style="width: 15%"| 24%
|-
! style="width: 15%"| 1900/1
! style="width: 15%"| 3,4%
! style="width: 15%"| 22%
|-
! style="width: 15%"| 1901/2
! style="width: 15%"| 3,3%
! style="width: 15%"| 19%
|-
|}





38%
43%
35%
29%
24%
25%
27%
15%
24%
23%
24%
22%
19%

Jeżeli jednak odliczyć z zy
sków r. 1901/2, jak to zresztą na
leżało uczynić, 2000 rubli na po
krycie rezultatu rewizji nadzwy
czajnej i uwzględnić pozostawioną
z zysków roitu 1900/1 rezerwę, to
zysk roku 1901/2 wyniesie 2,6%
od targu i 13% od kapitału obro
towego. Pod względem rezultatów
finansowych rok 1901/2 przedsta
wia się najgorzej w porównaniu
ze wszystkimi latami od początku
istnienia stowarzyszenia.

Z powyższego widoczne, że rok
1901/2 w rozwoju stowarzyszenia
spożywczego Nadzieja przedstawia
rażący i wybitny zwrot ku gorszemu i to pod każdym względem,
nie miejsce dociekania szczegółowo przyczyn tego smutnego zjawiska, ponieważ zaprowadziłoby to
zbyt daleko; przyczyna ogólna, mianowicie niechęć miejscowej inteligencji do poświęcania stowarzyszeniu swego czasu i pracy i ujęcie kierunku sprawami stowarzyszenia przez osoby, nie mające żądnych do tego danych — wskazaną była powyżej. Środki poprawienia złego stanu, który może do 
prowadzić stowarzyszenie do
kompletnej ruiny, leżą w większem zainteresowaniu się jego
sprawami i przyjmowaniu udziału
w zebraniach ogólnych przez inteligencję, która nie będzie upajała
się, podobnie jak specjalnie przez
mówców zbierane grono mniej
rozumiejących istotę rzeczy słuchaczów/ barwnymi frazesami,
wygłaszanymi przez jednostki, mające widocznie na celu upadek
stowarzyszenia i oddanie miejscowej ludności na pastwę handlu
obcoplemiennego i nie będzie ani
uchwalała szkodliwych dla stowarzyszenia wniosków, ani wybierała nieodpowiednich kierunków
stowarzyszenia.

Na ostatniem zebraniu ogólnem,
odbytem w październiku r. 1902,
niezależnie od zarządu wybraną
została specjalna komisja, składająca się z dziesięciu osób, zadaniem której ma być zbadanie stanu rzeczy i uzdrowotnienie stowarzyszenia; komisja ukończyć ma
swoje prace w listopadzie r. 1902
i ponieważ do składu jej weszli
ludzie rozumni, znający rzecz i
pozbawieni usposobień tendencyjnych, spodziewać się należy owocnych rezultatów ich pracy. Komisja ta może jednak dać tylko pewne wskazówki i wypracować
różne instrukcje: wykonanie należy od zarządu. W październiku
r. 1902 zarząd nie mógł skompletować się: z grona wybranych,
którzy mogliby być pożyteczni,
jedni odmowę swą tłómaczyli dla
delikatności brakiem czasu, inni,
więcej otwarci, powiedzieli, że będąc świadkami nieprzyzwoitych
scen w gronie poprzedniego zarządu, które oparte na tle niechęci
osobistych, przeszkadzały tylko w
pracy, i widząc w gronie nowoobranego zarządu osoby, które w
Scenach tych czynny przyjmowały
udział, nie mogą w takim składzie
zarządu pracować.

Spodziewać się jednak należy
że to „niedomaganie" jest czasowem; członkowie stowarzyszenia
„Nadzieja" spostrzegą się, że dalsza tego rodzaju gospodarka może
doprowadzić stowarzyszenie do upadku i przed się wezmą środki,
które byt stowarzyszenia poprawią.
ar.




https://sbc.org.pl/dlibra/publication/338690

===Ludwik Krzywicki===
[https://polona.pl/item-view/2d595d79-73fa-4b09-8fba-b02a1ea79d03?page=285&searchQuery=nadzieja Ludwik Krzywicki Stowarzyszenia spożywcze : ustęp z dziejów kooperacji 1903]

(...) Nadzieja w Dąbrowie Górniczej zajmowała dotychczas
w‎ ‎naszym‎ ‎ruchu‎ ‎kooperacyjnym‎ ‎pierwsze‎ ‎miejsce,‎ ‎o‎ ‎które
obecnie‎ ‎wypadnie‎ ‎jej‎ ‎walczyć‎ ‎ze‎ ‎spółką‎ ‎na‎ ‎drodze‎ ‎Warszawsko-Wiedeńskiej.
Pierwszy‎ ‎zarząd‎ ‎z‎ ‎ruchliwym‎ ‎p.‎ ‎F.‎ ‎Kwiecieniem‎ ‎na‎ ‎czele‎ ‎umiał‎ ‎wziąć‎ ‎się‎ ‎do‎ ‎rzeczy,‎ ‎spółka‎ ‎odrazu‎ ‎pozyskała‎ ‎zaufa
nie‎ ‎wśród‎ ‎członków‎ ‎i‎ ‎osób‎ ‎postronnych,‎ ‎acz‎ ‎nie‎ ‎brakło‎ ‎intryg
i‎ ‎insynuacji,‎ ‎które‎ ‎znalazły‎ ‎dostęp‎ ‎do‎ ‎prasy.‎ ‎Ustawa‎ ‎pierwotna‎ ‎brzmiała‎ ‎tak‎ ‎samo‎ ‎jak‎ ‎w‎ ‎Suchedniowie‎ ‎i‎ ‎dopiero‎ ‎w‎ ‎r.‎ ‎1896
nadano‎ ‎jej‎ ‎charakter‎ ‎demokratyczniejszy,‎ ‎wydzielając‎ ‎z‎ ‎czy
tego‎ ‎dochodu‎ ‎30%‎ ‎na‎ ‎udziały‎ ‎i‎ ‎50$% ‎na‎ ‎zakupy.‎ ‎W‎ ‎roku‎ ‎1889
otworzono‎ ‎filje‎ ‎w‎ ‎Reden,‎ ‎w‎ ‎r.‎ ‎1892‎ ‎--‎ ‎w‎ ‎Niwce,‎ ‎choć‎ ‎niezbyt
udatnie,‎ ‎bo‎ ‎odległość‎ ‎udaremniała‎ ‎kontrolę;‎ ‎w‎ ‎r.‎ ‎1897‎ ‎w‎ ‎Zagórzu,‎ ‎w‎ ‎1900‎ ‎—‎ ‎w‎ ‎kolonji‎ ‎Marceli.‎ ‎W‎ ‎roku‎ ‎1896‎ ‎zebranie
ogólne‎ ‎upoważniło‎ ‎zarząd‎ ‎do‎ ‎nabycia‎ ‎gruntów‎ ‎w‎ ‎Dąbrowie
i‎ ‎Niwce‎ ‎dla‎ ‎wzniesienia‎ ‎własnych‎ ‎domów,‎ ‎kupiono‎ ‎plac‎ ‎w‎ ‎Dąbrowie‎ ‎za‎ ‎13,500‎ ‎rb.‎ ‎(z‎ ‎kapitału‎ ‎zapasowego),‎ ‎koszta‎ ‎domu
obliczono‎ ‎na‎ ‎22,000‎ ‎rb.,‎ ‎w‎ ‎tym‎ ‎celu‎ ‎wypuszczono‎ ‎800‎ ‎imiennych‎ ‎8%-owych‎ ‎udziałów‎ ‎po‎ ‎rb.‎ ‎25,‎ ‎umarzanych‎ ‎przez‎ ‎losowanie;‎ ‎na‎ ‎spłatę‎ ‎długu‎ ‎i‎ ‎procentów‎ ‎odchodzić‎ ‎będzie‎ ‎rocznie
2,000‎ ‎rb.,‎ ‎cały‎ ‎dług‎ ‎zostanie‎ ‎umorzony‎ ‎w‎ ‎roku‎ ‎1924.‎ ‎Opracowano‎ ‎w‎ ‎roku‎ ‎1895‎ ‎projekt kasy‎ ‎pożyczkowo-wkładowej‎ ‎i‎ ‎przezorności‎ ‎dla‎ ‎pracowników‎ ‎stowarzyszenia‎ ‎i‎ ‎przedstawiono władzom‎ ‎administracyjnym‎ ‎do‎ ‎zatwierdzenia,‎ ‎co‎ ‎jeszcze‎ ‎nie
nastąpiło.‎ ‎Przytoczona‎ ‎poniżej‎ ‎tablica‎ ‎daje‎ ‎obraz‎ ‎rozwoju
Nadziei‎:


{| class="wikitable" | style="width: 100%"
! style="width: 15%"| Rok 
! style="width: 15%"| Liczba członków 
! style="width: 15%"| Kapitał obrotowy rb.
! style="width: 15%"| Kapitał zapasowy rb.
! style="width: 18%"| Obrót ze sprzedaży rb.
! style="width: 15%"| Czysty zysk rb.
|-
! style="width: 15%"| 1886
! style="width: 15%"| 156
! style="width: 15%"| 6,713
! style="width: 15%"| 320 
! style="width: 15%"| 42,045
! style="width: 15%"| 2,586
|-
! style="width: 15%"| 1888
! style="width: 15%"| 318
! style="width: 15%"| 24,434 
! style="width: 15%"| 1,675
! style="width: 15%"| 114,773
! style="width: 15%"| 8,694
|-
! style="width: 15%"| 1890
! style="width: 15%"| 574
! style="width: 15%"| 44,944
! style="width: 15%"| 4,520
! style="width: 15%"| 172,346
! style="width: 15%"| 10,753
|-
! style="width: 15%"| 1892
! style="width: 15%"| 580
! style="width: 15%"| 50,323
! style="width: 15%"| 7,882
! style="width: 15%"| 271,664
! style="width: 15%"| 13,832
|-
! style="width: 15%"| 1894
! style="width: 15%"| 806
! style="width: 15%"| 78,154
! style="width: 15%"| 12,689
! style="width: 15%"| 386,038
! style="width: 15%"| 21,000
|-
! style="width: 15%"| 1896
! style="width: 15%"| 1,008
! style="width: 15%"| 90,488
! style="width: 15%"| 20,020
! style="width: 15%"| 381,610
! style="width: 15%"| 13,380
|-
! style="width: 15%"| 1898
! style="width: 15%"| 954
! style="width: 15%"| 56,145
! style="width: 15%"| 23,625
! style="width: 15%"| 328,806
! style="width: 15%"| 13,011
|-
! style="width: 15%"| 1900-1901 (18 mies.)
! style="width: 15%"| 1,023
! style="width: 15%"| 57,373
! style="width: 15%"| 27,220
! style="width: 15%"| 546,968
! style="width: 15%"| 18,730
|-
! style="width: 15%"| 1901-1902
! style="width: 15%"| 1,012
! style="width: 15%"| 49,292
! style="width: 15%"| 29,416
! style="width: 15%"| 306,462
! style="width: 15%"| 9,302
|-
|}

Tablica‎ ‎ta‎ ‎wykazuje,‎ ‎że‎ ‎i‎ ‎Nadzieja
nie‎ ‎uniknęła‎ ‎losu naszych‎ ‎stowarzyszeń.‎ ‎W‎ ‎r.‎ ‎1897-ym‎ ‎wykryto‎ ‎niedobór,
a‎ ‎nadto‎ ‎trzeba‎ ‎było‎ ‎sprzedać‎ ‎wysortowane‎ ‎towary‎ ‎poniżej
kosztów,‎ ‎na‎ ‎czym‎ ‎spółka‎ ‎straciła‎ ‎18,098‎ ‎rb.‎ ‎A‎ ‎w‎ ‎głębi‎ ‎nie
doborów‎ ‎ukrywała‎ ‎się‎ ‎rzecz‎ ‎smutniejsza‎ ‎wzrost‎ ‎obojętności‎ ‎na‎ ‎losy‎ ‎sklepu.‎ ‎„Gdy‎ ‎bowiem‎ ‎z‎ ‎początku‎ ‎przez‎ ‎dłuższy
czas‎ ‎stowarzyszenie‎ ‎cieszyło‎ ‎się‎ ‎wielką‎ ‎sympatją‎ ‎i‎ ‎uznaniem
ze‎ ‎strony‎ ‎miejscowego‎ ‎społeczeństwa,‎ ‎w‎ ‎zebraniach‎ ‎ogólnych‎ ‎przyjmowała‎ ‎udział‎ ‎większość‎ ‎inteligiencji‎ ‎miejscowej‎ ‎i‎ ‎na‎ ‎zebraniach‎ ‎tych‎ ‎dyskutowano‎ ‎w‎ ‎sposób‎ ‎poważny‎ ‎o‎ ‎sprawach,‎ ‎obchodzących‎ ‎stowarzyszenie,‎ ‎w‎ ‎ostatnich
latach‎ ‎uznanie‎ ‎to‎ ‎znacznie‎ ‎osłabło,‎ ‎inteligiencja‎ ‎przestała
przyjmować‎ ‎udział‎ ‎w‎ ‎zebraniach‎ ‎ogólnych,‎ ‎zebrania‎ ‎te‎ ‎stały
się‎ ‎polem‎ ‎różnych‎ ‎popisów‎ ‎krasomówczych‎ ‎oraz‎ ‎miejscem
rehabilitacji‎ ‎doznanego‎ ‎gdzieindziej‎ ‎szwanku.‎ ‎“‎ ‎Dołączyły‎ ‎się
waśnie‎ ‎natury‎ ‎osobistej:‎ ‎„u‎ ‎tych,‎ ‎którzy‎ ‎mogliby‎ ‎bezinteresownie‎ ‎z‎ ‎pożytkiem‎ ‎pracować,‎ ‎ochłodła‎ ‎chęć‎ ‎do‎ ‎poświęcania
swej‎ ‎pracy‎ ‎i‎ ‎czasu,‎ ‎z‎ ‎liczby‎ ‎wybranych‎ ‎w‎ ‎r.‎ ‎1901‎ ‎i‎ ‎1902‎ ‎do
zarządu‎ ‎kilkunastu‎ ‎osób‎ ‎nie‎ ‎można‎ ‎było‎ ‎skompletować‎ ‎za
rządu;‎ ‎w‎ ‎r.‎ ‎1901‎ ‎musiano‎ ‎zwołać‎ ‎nowe‎ ‎zebranie‎ ‎ogólne,‎ ‎gdzie
udało‎ ‎się‎ ‎wybrać‎ ‎brakujące‎ ‎do‎ ‎zarządu‎ ‎osoby...‎ ‎październiku‎ ‎1902‎ ‎r.‎ ‎zarząd‎ ‎nie‎ ‎mógł‎ ‎skompletować‎ ‎się:‎ ‎z‎ ‎grona‎ ‎wy
branych,‎ ‎którzy‎ ‎mogliby‎ ‎być‎ ‎pożytecznemi,‎ ‎jedni‎ ‎odmowę
swą‎ ‎tłumaczyli‎ ‎brakiem‎ ‎czasu,‎ ‎inni,‎ ‎więcej‎ ‎otwarci,‎ ‎powie
dzieli,‎ ‎że,‎ ‎będąc‎ ‎świadkami‎ ‎nieprzyzwoitych‎ ‎scen‎ ‎w‎ ‎gronie
poprzedniego‎ ‎zarządu,‎ ‎które,‎ ‎oparte‎ ‎na‎ ‎tle‎ ‎niechęci‎ ‎osobistej,
przeszkadzały‎ ‎tylko‎ ‎w‎ ‎pracy‎ ‎i‎ ‎widząc‎ ‎w‎ ‎gronie‎ ‎nowoobranego‎ ‎zarządu‎ ‎osoby,‎ ‎które‎ ‎w‎ ‎tych‎ ‎scenach‎ ‎czynny‎ ‎przyjmowały
udział,‎ ‎nie‎ ‎mogą‎ ‎w‎ ‎takim‎ ‎składzie‎ ‎zarządu‎ ‎pracować.“‎ ‎Wogóle
r.‎ ‎1897‎ ‎był‎ ‎ciężki:‎ ‎członkowie‎ ‎odbierali‎ ‎udziały‎ ‎pod‎ ‎wpływem‎ ‎rozsiewanych‎ ‎wieści,‎ ‎co‎ ‎było‎ ‎na‎ ‎rękę‎ ‎zarządowi‎ ‎ówczesnemu,‎ ‎dążącemu‎ ‎do‎ ‎zmniejszenia‎ ‎kapitału‎ ‎obrotowego!‎ ‎Rok
1901—1902‎ ‎był‎ ‎jeszcze‎ ‎gorszy,‎ ‎niechętni‎ ‎nie‎ ‎tylko‎ ‎wycofali
część‎ ‎udziałów,‎ ‎ale‎ ‎zaczęli‎ ‎gdzieindziej‎ ‎robić‎ ‎zakupy...‎ ‎Na
łamach‎ ‎„Kurjera‎ ‎sosnowieckiego"‎ ‎rozpoczęła‎ ‎się‎ ‎dyskusja,
w‎ ‎któiej‎ ‎zabrał‎ ‎głos‎ ‎weteran‎ ‎kooperacji‎ ‎dąbrowieckiej,‎ ‎p.‎ ‎JF.
Kwiecień:‎ ‎„wybierany‎ ‎corocznie‎ ‎zarząd‎ ‎nie‎ ‎składa‎ ‎się‎ ‎ze‎ ‎specjalistów‎ ‎handlowców....‎ ‎duża‎ ‎liczba‎ ‎osób‎ ‎działa‎ ‎często‎ ‎pod
wpływem‎ ‎namowy‎ ‎osób‎ ‎postronnych‎ ‎i‎ ‎wybierać‎ ‎może‎ ‎zarządy‎ ‎najzupełniej‎ ‎nieodpowiednie.‎ ‎Wypadałoby‎ ‎posiadać‎ ‎bez
ustannie‎ ‎w‎ ‎zarządzie‎ ‎człowieka‎ ‎sumiennego,‎ ‎zdolnego,‎ ‎całą
duszą‎ ‎oddanego‎ ‎sprawie,‎ ‎któryby‎ ‎był‎ ‎pod‎ ‎względem‎ ‎mate-
rjalnego‎ ‎bytu‎ ‎całkowicie‎ ‎niezależnym...‎ ‎utworzenie‎ ‎nowego
stanowiska‎ ‎płatnego‎ ‎pełnomocnika‎ ‎i‎ ‎wyjednanie‎ ‎zmiany
w‎ ‎ustawie,‎ ‎któraby‎ ‎miała‎ ‎na‎ ‎celu‎ ‎zniesienie‎ ‎wynagrodzenia
procentowego‎ ‎dla‎ ‎członków‎ ‎zarządu,‎ ‎uważam‎ ‎za‎ ‎niecierpiący
zwłoki‎ ‎sposób‎ ‎usunięcia‎ ‎zła.‎u‎ ‎Zresztą‎ ‎w‎ ‎Dąbrowie,‎ ‎jak
wszędzie‎ ‎u‎ ‎nas,‎ ‎znaczna‎ ‎część‎ ‎obrotu‎ ‎pochodzi‎ ‎z‎ ‎zakupów,‎ ‎dokonywanych‎ ‎przez‎ ‎osoby‎ ‎postronne.‎ ‎A‎ ‎mianowicie‎ ‎przypadało‎ ‎na‎ ‎zakupy‎ ‎(w‎ ‎rublach):
{| class="wikitable" | style="width: 100%"
! style="width: 15%"| 
! style="width: 15%"| 1886
! style="width: 15%"| 1890 
! style="width: 15%"| 1895
! style="width: 15%"| 1900-1901
! style="width: 15%"| 1901-1902
|-
! style="width: 15%"| członków
! style="width: 15%"| 27,270
! style="width: 15%"| 66,756
! style="width: 15%"| 215,852
! style="width: 15%"| 282,925
! style="width: 15%"| 152,796
|-
! style="width: 15%"| osób postronnych
! style="width: 15%"| 14,775
! style="width: 15%"| 105,590
! style="width: 15%"| 196,500
! style="width: 15%"| 264,043
! style="width: 15%"| 153,666
|}

Jednocześnie‎ ‎członkowie,‎ ‎lekceważąc‎ ‎interesy‎ ‎sklepu
i‎ ‎kupując‎ ‎towar‎ ‎gdzieindziej,‎ ‎nadużywają‎ ‎w‎ ‎stowarzyszeniu
kredytu,‎ ‎który‎ ‎jest‎ ‎istotną‎ ‎klęską‎ ‎naszych‎ ‎stowarzyszeń‎ ‎— spółka‎ ‎daje‎ ‎towar‎ ‎na‎ ‎kredyt‎ ‎i‎ ‎wzamian‎ ‎sama‎ ‎musi‎ ‎szukać
kredytu!‎ ‎W‎ ‎Dąbrowie‎ ‎przypadało‎ ‎(w‎ ‎rublach)‎ ‎na:

{| class="wikitable" | style="width: 100%"
! style="width: 20%"| 
! style="width: 20%"| należność‎ ‎za‎ ‎towar u nabywców
! style="width: 20%"| należność‎ ‎za‎ ‎towar u członków
! style="width: 20%"| długi spółki u dostawców
! style="width: 20%"| inne długi spółki
|-
! style="width: 20%"| 1897
! style="width: 20%"| 17,203
! style="width: 20%"| 20,041
! style="width: 20%"| 45,469
! style="width: 20%"| 2,004
|-
! style="width: 20%"| 1898
! style="width: 20%"| 14,646
! style="width: 20%"| 20,000
! style="width: 20%"| 44,569
! style="width: 20%"| 12,910
|-
! style="width: 20%"| 1899
! style="width: 20%"| 19,293
! style="width: 20%"| 18,996
! style="width: 20%"| 50,399
! style="width: 20%"| 8,500
|-
! style="width: 20%"| 1900-901
! style="width: 20%"| 25,376
! style="width: 20%"| 21,369
! style="width: 20%"| 50,870
! style="width: 20%"| 8,949
|-
! style="width: 20%"| 1901-902
! style="width: 20%"| 21,264
! style="width: 20%"| 17,190
! style="width: 20%"| 40,986
! style="width: 20%"| 20,397
|}
‎ ‎
===Stanisław Wojciechowski===
[https://polona.pl/item-view/0afaa040-f65f-4f18-9325-1fb9d911687d?page=3 Społem nr 2, 1908]

'''Stowarzyszenie‎ ‎Spożywcze‎ ‎„Nadzieja" w‎ ‎Dąbrowie‎ ‎Górniczej'''

Bankructwo‎ ‎„Nadziei“‎ ‎stało‎ ‎się‎ ‎faktem.‎ ‎Sąd
okręgowy‎ ‎piotrkowski‎ ‎ogłosił‎ ‎już‎ ‎upadłość
tego‎ ‎stowarzyszenia,‎ ‎mianując‎ ‎kuratorem
upadłości‎ ‎adw.‎ ‎przys.‎ ‎Chądzyńskiego.‎ ‎„Nadziej‎a" ‎do‎ ‎niedawna‎ ‎zajmowała‎ ‎pierwsze
miejsce‎ ‎w‎ ‎polskim‎ ‎ruchu‎ ‎współdzielczym ‎i‎ ‎upadku‎ ‎jej‎ ‎nie‎ ‎możemy‎ ‎zbyć‎ ‎suchą‎ ‎kronikarską‎ ‎wzmianką.

„Nadzieja‎"‎ ‎powstała‎ ‎w‎ ‎1885‎ ‎r.‎ ‎Na‎ ‎brak
poparcia‎ ‎w‎ ‎społeczeństwie‎ ‎skarżyć‎ ‎się‎ ‎nie
mogła.‎ ‎Wszyscy‎ ‎ludzie‎ ‎miejscowi‎ ‎zgodnie
stwierdzają‎ ‎jej‎ ‎popularność‎ ‎w‎ ‎pierwszych
latach‎ ‎istnienia.‎ ‎Ale‎ ‎popularność‎ ‎to‎ ‎rzecz
zawodna,‎ ‎o‎ ‎ile‎ ‎nie‎ ‎poprze‎ ‎jej‎ ‎roztropna‎ ‎i‎ ‎sprawiedliwa‎ ‎gospodarka.‎ ‎A‎ ‎pod‎ ‎tym‎ ‎względem
„Nadzieja"‎ ‎od‎ ‎początku‎ ‎szwankowała.‎ ‎Zaszczepiono‎ ‎ją‎ ‎wśród‎ ‎inteligencji‎ ‎zawodowej‎ ‎nadzieją‎ ‎zysków‎ ‎doraźnych,‎ ‎stosowano
sprzedaż‎ ‎na‎ ‎kredyt‎ ‎i‎ ‎nadużywano‎ ‎go‎ ‎w‎ ‎szerokich‎ ‎rozmiarach,‎ ‎uprzywilejowano‎ ‎kapitał,
wyznaczając‎ ‎mu‎ ‎40% ‎czystych‎ ‎zysków,‎ ‎odsunięto‎ ‎od‎ ‎zarządu‎ ‎robotników‎ ‎(kto‎ ‎nie
wpłacił‎ ‎całych‎ ‎15‎ ‎rb.,‎ ‎nie‎ ‎miał‎ ‎prawa‎ ‎głosu
i‎ ‎udziału‎ ‎w‎ ‎zyskach),‎ ‎bilanse‎ ‎opierano‎ ‎na
błędnej‎ ‎ocenie‎ ‎majątku‎ ‎stowarzyszenia,‎ ‎prowidowano‎ ‎się‎ ‎nierozumnie,‎ ‎nie‎ ‎licząc‎ ‎się
z‎ ‎rzeczywistemi‎ ‎potrzebami‎ ‎członków,‎ ‎byle
zrobić‎ ‎jak‎ ‎największy‎ ‎obrót,‎ ‎wogóle‎ ‎strona
spekulacyjno-handlowa‎ ‎i‎ ‎to‎ ‎nieumiejętnie
prowadzona‎ ‎została‎ ‎wysuniętą‎ ‎na‎ ‎plan‎ ‎pierwszy;‎ ‎wytworzyła‎ ‎też‎ ‎ona‎ ‎niezdrową‎ ‎atmosfe
rę‎ ‎w‎ ‎stowarzyszeniu‎ ‎i‎ ‎żaden‎ ‎z‎ ‎zarządów‎ ‎nie
umiał‎ ‎czy‎ ‎też‎ ‎nie‎ ‎miał‎ ‎odwagi‎ ‎wejść‎ ‎na‎ ‎dro
gę‎ ‎uzdrowotnienia‎ ‎stowarzyszenia.
Stosowano‎ ‎zgubną‎ ‎sprzedaż‎ ‎na‎ ‎kredyt
członkom‎ ‎i‎ ‎nieczłonkom‎ ‎w‎ ‎szerokich‎ ‎rozmiarach.‎ ‎Mówią‎ ‎o‎ ‎tym‎ ‎sprawozdania.‎ ‎Należności‎ ‎za‎ ‎wybrane‎ ‎towary‎ ‎wynosiły‎ ‎w‎ ‎rublach:

{| class="wikitable" | style="width: 50%"
! style="width: 15%"| w‎ ‎roku
! style="width: 15%"| u‎ ‎członków
! style="width: 15%"| u‎ ‎nieczłonków
|-
! style="width: 15%"| 1897
! style="width: 15%"| 20.041
! style="width: 15%"| 17.203
|-
! style="width: 15%"| 1898
! style="width: 15%"| 20.000
! style="width: 15%"| 14.646
|-
! style="width: 15%"| 1899
! style="width: 15%"| 18.996
! style="width: 15%"| 19.293
|-
! style="width: 15%"| 1900/1
! style="width: 15%"| 21.369
! style="width: 15%"| 25.376
|-
! style="width: 15%"| 1901/2
! style="width: 15%"| 17.190
! style="width: 15%"| 21.264
|-
! style="width: 15%"| 1904
! style="width: 15%"| 10.213
! style="width: 15%"| 13.124
|-
! style="width: 15%"| 1905
! style="width: 15%"| 12.860
! style="width: 15%"| 18.917 
|-
|}

A‎ ‎w‎ ‎rachunkach‎ ‎strat‎ ‎i‎ ‎zysków‎ ‎nigdzie
nie‎ ‎spotykamy‎ ‎pozycji:‎ ‎„spisano‎ ‎wątpliwe
należności‎"‎.‎ ‎„Kurjer‎ ‎Sosnowicki"‎ ‎w‎ ‎1902‎ ‎r.
pisał,‎ ‎że‎ ‎„w‎ ‎książkach‎ ‎figurują‎ ‎jako‎ ‎pozycje
długi‎ ‎ludzi‎ ‎dawno‎ ‎zmarłych,‎ ‎wysłanych‎ ‎do
więzienia‎ ‎lub‎ ‎zaginionych‎ ‎bez‎ ‎wieści".‎ ‎Komisje‎ ‎rewizyjne‎ ‎widać‎ ‎nie‎ ‎zadawały‎ ‎sobie
trudu‎ ‎badania‎ ‎listy‎ ‎dłużników‎ ‎i‎ ‎nie‎ ‎przypominały‎ ‎zarządom,‎ ‎że‎ ‎bilans‎ ‎nie‎ ‎może‎ ‎być‎ ‎papierowym,‎ ‎musi‎ ‎opierać‎ ‎się‎ ‎na‎ ‎rzeczywistości.

Stowarzyszenie‎ ‎spożywcze‎ ‎zakłada‎ ‎się‎ ‎na
to,‎ ‎żeby‎ ‎obsługiwać‎ ‎członków.‎ ‎„Nadzieja“
szła‎ ‎w‎ ‎innym‎ ‎kierunku.‎ ‎Według‎ ‎sprawozdań‎ ‎sprzedano‎ ‎w‎ ‎rublach:


{| class="wikitable" | style="width: 50%"
! style="width: 15%"| w‎ ‎roku
! style="width: 15%"| członkom
! style="width: 15%"| nieczłonkom
|-
! style="width: 15%"| 1886
! style="width: 15%"| 27.270
! style="width: 15%"| 14.775
|-
! style="width: 15%"| 1890
! style="width: 15%"| 66.756
! style="width: 15%"| 105.590
|-
! style="width: 15%"| 1895
! style="width: 15%"| 215.352
! style="width: 15%"| 196.500
|-
! style="width: 15%"| 1900/1
! style="width: 15%"| 282.925
! style="width: 15%"| 264.043
|-
! style="width: 15%"| 1901/2
! style="width: 15%"| 152.796
! style="width: 15%"| 153‎ ‎666
|-
! style="width: 15%"| 1904
! style="width: 15%"| 98.500
! style="width: 15%"| 169.679
|-
! style="width: 15%"| 1905
! style="width: 15%"| 97.500
! style="width: 15%"| 200.893
|-
|}




Cyfry‎ ‎te‎ ‎świadczą,‎ ‎że‎ ‎„Nadzieja"‎ ‎nie‎ ‎przygarniała‎ ‎do‎ ‎siebie‎ ‎na‎ ‎członków‎ ‎wszystkich
kupujących.‎ ‎Zyski‎ ‎przez‎ ‎nią‎ ‎hojnie‎ ‎rozdzielane‎ ‎pomiędzy‎ ‎udziałowców‎ ‎to‎ ‎nie‎ ‎był‎ ‎owoc
rozumnej‎ ‎oszczędności‎ ‎i‎ ‎umiejętnej‎ ‎gospodarki‎ ‎stowarzyszonych‎ ‎ale‎ ‎chwilowa‎ ‎błyskotka‎ ‎za‎ ‎zasługi‎ ‎klienteli‎ ‎nieczłonków.

Dobrze‎ ‎się‎ ‎działo‎ ‎właścicielom‎ ‎kapitału
w‎ ‎„Nadziei".‎ ‎Do‎ ‎1896‎ ‎r.‎ ‎ustawa‎ ‎wyznaczała‎ ‎40% ‎czystego‎ ‎zysku‎ ‎na‎ ‎udziały,‎ ‎potem‎ ‎30%.
Widzimy‎ ‎więc,‎ ‎jak‎ ‎w‎ ‎miarę‎ ‎wzrastania‎ ‎zysków‎ ‎rośnie‎ ‎kapitał‎ ‎udziałowy,‎ ‎szybciej‎ ‎niż
liczba‎ ‎członków,‎ ‎bo‎ ‎przyciąga‎ ‎go‎ ‎wysoki
procent‎ ‎na‎ ‎udziały.‎ ‎Mówią‎ ‎to‎ ‎liczby:
{| class="wikitable" | style="width: 60%"
! style="width: 15%"| Rok
! style="width: 15%"| liczba członków
! style="width: 15%"| kapitał udziałowy
! style="width: 15%"| czysty zysk
|-
! style="width: 15%"| 1886
! style="width: 15%"| 156
! style="width: 15%"| 6 713
! style="width: 15%"| 2 586
|-
! style="width: 15%"| 1888
! style="width: 15%"| 318
! style="width: 15%"| 24.434
! style="width: 15%"| 8.694
|-
! style="width: 15%"| 1890
! style="width: 15%"| 574
! style="width: 15%"| 44.944
! style="width: 15%"| 10.753
|-
! style="width: 15%"| 1892
! style="width: 15%"| 580
! style="width: 15%"| 50.323
! style="width: 15%"| 13.832
|-
! style="width: 15%"| 1894
! style="width: 15%"| 806
! style="width: 15%"| 73.154
! style="width: 15%"| 21 000
|-
! style="width: 15%"| 1896
! style="width: 15%"| 1008
! style="width: 15%"| 90.483
! style="width: 15%"| 13.380
|-
|}

Z‎ ‎chwilą‎ ‎zmniejszenia‎ ‎się‎ ‎zysków‎ ‎zaczęło
się‎ ‎uciekanie,‎ ‎i‎ ‎tu‎ ‎znów‎ ‎w‎ ‎szybszym‎ ‎tempie
ucieka‎ ‎kapitał‎ ‎udziałowy,‎ ‎niż‎ ‎członkowie.
Widać‎ ‎że‎ ‎na‎ ‎„Nadzieję"‎ ‎zapatrywano‎ ‎się,‎ ‎jak
na‎ ‎towarzystwo‎ ‎akcyjne:‎ ‎akcje‎ ‎dają‎ ‎duży
procent,‎ ‎więc‎ ‎ich‎ ‎się‎ ‎więcej‎ ‎nabywa; —mniejszy‎ ‎procent,‎ ‎więc‎ ‎się‎ ‎kapitał‎ ‎z‎ ‎interesu‎ ‎wycofywa.‎ ‎Gdzie‎ ‎tu‎ ‎idea‎ ‎współdzielczości
i‎ ‎sprawiedliwe‎ ‎dzielenie‎ ‎się‎ ‎owocami‎ ‎wspólnej‎ ‎gospodarki?

„Kurjer‎ ‎Sosnowicki"‎ ‎w‎ ‎1902‎ ‎r.‎ ‎pisał:
„Większość‎ ‎stowarzyszonych,‎ ‎mających
grubsze‎ ‎udziały,‎ ‎zwykle‎ ‎wybiera‎ ‎te‎ ‎udziały
w‎ ‎pierwszych‎ ‎miesiącach‎ ‎towarami,‎ ‎a‎ ‎mimo
to‎ ‎figurują‎ ‎z‎ ‎pełnemi‎ ‎udziałami‎ ‎i‎ ‎biorą‎ ‎za‎ ‎to
dywidendę,‎ ‎gdy‎ ‎tymczasem‎ ‎instytucja‎ ‎pożycza‎ ‎pieniądze‎ ‎na‎ ‎wysoki‎ ‎procent‎ ‎na‎ ‎opędzenie‎ ‎pierwszych‎ ‎potrzeb‎ ‎handlowych".‎ ‎A‎ ‎dalej:‎ ‎„w‎ ‎kasach‎ ‎sklepowych‎ ‎złożone‎ ‎są‎ ‎książeczki‎ ‎obrachunkowe‎ ‎uprzywilejowanych
stowarzyszonych,‎ ‎a‎ ‎kasjerki‎ ‎wpisują‎ ‎im‎ ‎fikcyjne‎ ‎sumy‎ ‎za‎ ‎wybrane‎ ‎towary‎ ‎za‎ ‎gotówkę".

Dobrze‎ ‎więc‎ ‎działo‎ ‎się‎ ‎niektórym‎ ‎członkom‎ ‎„Nadziei",‎ ‎ale‎ ‎zarazem‎ ‎zbliżał‎ ‎się‎ ‎kres
jej‎ ‎popularności‎ ‎i‎ ‎rentowności.‎ ‎Nieroztropne‎ ‎prowidowanie‎ ‎się‎ ‎w‎ ‎towary,‎ ‎nie‎ ‎należące
do‎ ‎artykułów‎ ‎pierwszej‎ ‎potrzeby,‎ ‎musiało
w‎ ‎końcu‎ ‎dać‎ ‎się‎ ‎też‎ ‎odczuć.‎ ‎W‎ ‎1897‎ ‎roku
ujawnił‎ ‎się‎ ‎pierwszy‎ ‎niedobór,‎ ‎a‎ ‎nadto‎ ‎trzeba‎ ‎było‎ ‎wyprzedać‎ ‎wysortowane‎ ‎towary,‎ ‎na
czym‎ ‎spółka‎ ‎straciła‎ ‎18.098‎ ‎rb.‎ ‎Zaczęło‎ ‎się
chylenie‎ ‎ku‎ ‎upadkowi‎ ‎i‎ ‎nie‎ ‎było‎ ‎wśród‎ ‎członków‎ ‎ludzi‎ ‎idei,‎ ‎którzyby‎ ‎zabrali‎ ‎się‎ ‎do‎ ‎ratowania‎ ‎instytucji,‎ ‎bo‎ ‎w‎ ‎„Nadziei“‎ ‎była‎ ‎tylko
zewnętrzna‎ ‎imitacja‎ ‎kooperacji.

Stowarzyszenie‎ ‎spożywcze‎ ‎to‎ ‎przedewszystkiem‎ ‎zrzeszenie‎ ‎demokratyczne:‎ ‎jeden‎ ‎członek - jeden‎ ‎głos,‎ ‎a‎ ‎w‎ ‎„Nadziei“‎ ‎nie‎ ‎wszyscy
członkowie‎ ‎mieli‎ ‎prawo‎ ‎głosu.‎ ‎Sprawozdanie‎ ‎za‎ ‎1905‎ ‎rok‎ ‎mówi:‎ ‎ogółem‎ ‎stowarzyszonych‎ ‎było‎ ‎860,‎ ‎w‎ ‎tym‎ ‎mających‎ ‎prawo‎ ‎głosu‎ ‎394!...‎ ‎Na‎ ‎liście‎ ‎członków,‎ ‎mających‎ ‎prawo‎ ‎głosu,‎ ‎niema‎ ‎ani‎ ‎jednej‎ ‎kobiety,‎ ‎bo‎ ‎ta
dziwna‎ ‎kooperatywa‎ ‎ma‎ ‎w‎ ‎§‎ ‎11‎ ‎ustawy‎ ‎szeroki‎ ‎rozmach:‎ ‎„do‎ ‎grona‎ ‎członków‎ ‎stowarzyszenia‎ ‎przyjmują‎ ‎się‎ ‎osoby‎ ‎obojga‎ ‎płci‎11‎,‎ ‎ale
zaraz‎ ‎robi‎ ‎skromną‎ ‎uwagę:‎ ‎„kobiety‎ ‎mają‎ ‎
prawo‎ ‎jedynie‎ ‎kupować‎ ‎towary‎ ‎w‎ ‎zakładach
stowarzyszenia‎ ‎i‎ ‎uczestniczyć‎ ‎w‎ ‎jego‎ ‎zyskach".‎ ‎To‎ ‎prawo‎ ‎kobiety‎ ‎kupować‎ ‎towary,
wspaniałomyślnie‎ ‎przyznane‎ ‎w‎ ‎statucie‎ ‎„Nadziei“,‎ ‎brzmi‎ ‎w‎ ‎uszach,‎ ‎jak‎ ‎najostrzejszy‎ ‎dysonans‎ ‎naszej‎ ‎starej‎ ‎kooperatywy.‎ ‎W‎ ‎statucie‎ ‎innej‎ ‎starej‎ ‎kooperatywy‎ ‎ale‎ ‎angielskiej‎ ‎spotkamy‎ ‎inne‎ ‎zastrzeżenie:‎ ‎mąż‎ ‎może
zostać‎ ‎członkiem‎ ‎kooperatywy‎ ‎za‎ ‎zgodą‎ ‎swej
żony‎ ‎(with‎ ‎hise‎ ‎wife’s‎ ‎consent),‎ ‎—‎ ‎bo‎ ‎tam‎ ‎silniej‎ ‎zrozumiano‎ ‎bezpośredni‎ ‎związek‎ ‎kooperatywy‎ ‎spożywczej‎ ‎z‎ ‎gospodarstwem‎ ‎domowym‎ ‎i‎ ‎jego‎ ‎kierowniczką—kobietą.

Członkowie,‎ ‎którzy‎ ‎nie‎ ‎spłacili‎ ‎udziału,
również‎ ‎byli‎ ‎pozbawieni‎ ‎prawa‎ ‎głosu.‎ ‎„Nadzieja‎" ‎nie‎ ‎miała‎ ‎widocznie‎ ‎zamiaru‎ ‎przyciągać‎ ‎do‎ ‎siebie‎ ‎rzesze‎ ‎robotnicze,‎ ‎a‎ ‎te‎ ‎jedynie‎ ‎mogły‎ ‎były‎ ‎jej‎ ‎dać‎ ‎trwałą‎ ‎podstawę‎ ‎rozwoju‎ ‎swą‎ ‎jednorodnością‎ ‎potrzeb‎ ‎i‎ ‎wypłatnością.‎ ‎Kiedy‎ ‎rok‎ ‎temu‎ ‎przyjechałem‎ ‎do
Dąbrowy‎ ‎z‎ ‎odczytem,‎ ‎żeby‎ ‎zachęcić‎ ‎robotników‎ ‎do‎ ‎zapisywania‎ ‎się‎ ‎do‎ ‎„Nadziei‎",‎ ‎jednozgodnie‎ ‎odpowiedziano‎ ‎mi:‎ ‎„Do‎ ‎„Nadziei“
się‎ ‎nie‎ ‎zapiszemy,‎ ‎bo‎ ‎to‎ ‎trup‎ ‎i‎ ‎„pańska“
spółka:‎ ‎żony‎ ‎nasze‎ ‎odpychają‎ ‎na bok subjekci,‎ ‎gdy‎ ‎wejdzie‎ ‎jaka‎ ‎pani‎ ‎inżynierowa,‎ ‎i‎ ‎każą‎ ‎czekać,‎ ‎nie‎ ‎według‎ ‎kolei“.‎ ‎Powiedziano
mi‎ ‎jeszcze‎ ‎inne‎ ‎rzeczy:‎ ‎urzędnikom‎ ‎fabrycznym,‎ ‎którzy‎ ‎wydawali‎ ‎robotnikom‎ ‎kwitki
kredytowe‎ ‎do‎ ‎„Nadziei",‎ ‎wypłacano‎ ‎4%‎ ‎od
sum‎ ‎w‎ ‎kwitkach‎ ‎wypisanych.‎ ‎W‎ ‎rachunku
strat‎ ‎i‎ ‎zysków‎ ‎za‎ ‎1904‎ ‎r.‎ ‎wynagrodzenie‎ ‎od
tych‎ ‎kwitków‎ ‎pochłonęło‎ ‎3325‎ ‎rb.;‎ ‎w‎ ‎1905‎ ‎r.
—‎ ‎2279‎ ‎rb.‎ ‎Nic‎ ‎dziwnego‎ ‎więc,‎ ‎że‎ ‎robotnicy‎ ‎w‎ ‎„Nadziei“‎ ‎nie‎ ‎mogli‎ ‎widzieć‎ ‎dla‎ ‎siebie
nadziei‎ ‎i‎ ‎zaczęli‎ ‎tworzyć‎ ‎swoje‎ ‎„Robotniki“.
Lekceważona‎ ‎klientela‎ ‎swoje‎ ‎sprawy‎ ‎wzięła‎ ‎w‎ ‎swoje‎ ‎ręce‎ ‎i‎ ‎wobec‎ ‎nowego‎ ‎prądu‎ ‎topnieć‎ ‎zaczęła‎ ‎dawna‎ ‎robotnicza‎ ‎klientela.
I‎ ‎niema‎ ‎prawa‎ ‎dziś‎ ‎„Nadzieja"‎ ‎skarżyć‎ ‎się‎
na‎ ‎obojętność‎ ‎konsumentów,‎ ‎bo‎ ‎ich‎ ‎uszanować‎ ‎i‎ ‎związać‎ ‎z‎ ‎sobą‎ ‎nie‎ ‎umiała.‎ ‎Wszak‎ ‎po
8‎ ‎latach‎ ‎istnienia‎ ‎sprzedaż‎ ‎roczna‎ ‎dosięgła
400.000‎ ‎rb.,‎ ‎a‎ ‎gospodarka‎ ‎wciąż‎ ‎szwankowała.‎ ‎Chodziło‎ ‎o‎ ‎zyski,‎ ‎a‎ ‎gdy‎ ‎zawodzić‎ ‎zaczęły,
zabdykowano‎ ‎ze‎ ‎swego‎ ‎samorządu,‎ ‎oddano
się‎ ‎pod‎ ‎nieszczęsny‎ ‎zarząd‎ ‎„Giełdowego
Związku‎ ‎Roboczego“,‎ ‎który‎ ‎dał‎ ‎wyniki
jeszcze‎ ‎smutniejsze.‎ ‎„Fachowość"‎ ‎i‎ ‎„wysoka‎ ‎kaucja"‎ ‎nic‎ ‎nie‎ ‎pomogą,‎ ‎kiedy‎ ‎demokratycznej‎ ‎kontroli‎ ‎zabraknie.

Pod‎ ‎względem‎ ‎administracyjnym‎ ‎i‎ ‎handlowym‎ ‎grzechów‎ ‎było‎ ‎niemało.‎ ‎Przede wszystkiem‎ ‎to‎ ‎wybieranie‎ ‎całego‎ ‎zarządu‎ ‎co
rok,‎ ‎przy‎ ‎z‎ ‎góry‎ ‎zapewnionych‎ ‎dlań‎ ‎10% ‎od
czystych‎ ‎zysków,‎ ‎stało‎ ‎się‎ ‎powodem‎ ‎intryg,
zatargów‎ ‎osobistych‎ ‎i‎ ‎wycofywania‎ ‎się‎ ‎ludzi,‎ ‎którzy‎ ‎mogli‎ ‎być‎ ‎pożytecznemi.‎ ‎Każde
sprawozdanie‎ ‎„Nadziei"‎ ‎nastręcza‎ ‎szereg
wątpliwości‎ ‎co‎ ‎do‎ ‎jego‎ ‎wiarogodności.‎ ‎Wszyscy‎ ‎w‎ ‎Dąbrowie‎ ‎mówili,‎ ‎że‎ ‎„Nadzieja‎"‎ ‎stoi
na‎ ‎brzegu‎ ‎przepaści,‎ ‎a‎ ‎bilanse‎ ‎do‎ ‎ostatka
mówiły:‎ ‎7%‎ ‎od‎ ‎udziałów‎ ‎i‎ ‎3%‎ ‎od‎ ‎zakupów!...

Przy‎ ‎„rewizji“‎ ‎w‎ ‎1904‎ ‎r.‎ ‎znaleziono‎ ‎w‎ ‎sklepach‎ ‎„Nadziei"‎ ‎towarów‎ ‎za‎ ‎88.138‎ ‎rb.‎ ‎po‎ ‎cenie‎ ‎sprzedażnej‎,‎ ‎a‎ ‎w‎ ‎aktywach‎ ‎bilansu‎ ‎podano‎ ‎towarów‎ ‎aż‎ ‎76.089‎ ‎rb.,‎ ‎w‎ ‎1905‎ ‎r.‎ ‎znaleziono‎ ‎90.850‎ ‎rb.,‎ ‎a‎ ‎w‎ ‎aktywach‎ ‎—‎ ‎81.884!
Czyż‎ ‎różnica‎ ‎pomiędzy‎ ‎ceną‎ ‎sprzedażną
a‎ ‎ceną‎ ‎kupna‎ ‎może‎ ‎być‎ ‎tak‎ ‎nieznaczną?
Praktyka‎ ‎mówi,‎ ‎że‎ ‎może‎ ‎ona‎ ‎się‎ ‎wahać‎ ‎od
15‎ ‎do‎ ‎25%‎ ‎w‎ ‎oddzielnych‎ ‎sklepach‎ ‎zależnie
od‎ ‎asortymentu‎ ‎towarów,‎ ‎a‎ ‎w‎ ‎„Nadziei“‎ ‎przy
jej‎ ‎bazarowym‎ ‎asortymencie‎ ‎zaledwie‎ ‎10‎ ‎—
12%!..‎ ‎A‎ ‎przy‎ ‎tym‎ ‎te‎ ‎skromne‎ ‎notatki‎ ‎przy
pozycji‎ ‎towarów:‎ ‎„w‎ ‎tej‎ ‎liczbie‎ ‎towarów‎ ‎komisowych‎ ‎za‎ ‎3010‎ ‎rb.,‎ ‎za‎ ‎3850 rb.“,‎ ‎te‎ ‎dziwne‎ ‎w‎ ‎rachunku‎ ‎zysków‎ ‎„znaleziono‎ ‎więcej
towarów‎ ‎za‎ ‎739‎ ‎rb.,‎ ‎za‎ ‎231‎ ‎rb.“,‎ ‎żeby‎ ‎zaraz
w‎ ‎roku‎ ‎następnym‎ ‎stwierdzić‎ ‎niedobór‎ ‎znaczny,‎ ‎—‎ ‎co‎ ‎to‎ ‎wszystko‎ ‎znaczy?‎ ‎Czemu‎ ‎nie
szacowano‎ ‎inwentarza‎ ‎dla‎ ‎bilansu‎ ‎według
jego‎ ‎wartości?‎ ‎czemu‎ ‎komisje‎ ‎rewizyjne‎ ‎nie
kwestj‎‎ono‎‎wały‎ ‎tych‎ ‎ubarwianych‎ ‎sprawozdań?‎ ‎czemu‎ ‎zebrania‎ ‎ogólne‎ ‎nie‎ ‎wnikały
w‎ ‎istotę‎ ‎gospodarki,‎ ‎a‎ ‎zajmowały‎ ‎się‎ ‎tylko
wyborami‎ ‎corocznemi‎ ‎i‎ ‎to‎ ‎jak?‎ ‎„Duża‎ ‎liczba
osób‎ ‎—‎ ‎pisał‎ ‎w‎ ‎„Kurjerze‎ ‎Sosnowickim“
pierwszy‎ ‎prezes‎ ‎„Nadziei"‎ ‎p.‎ ‎F.‎ ‎Kwiecień—
działa‎ ‎często‎ ‎pod‎ ‎wpływem‎ ‎namowy‎ ‎i‎ ‎wybierać‎ ‎może‎ ‎zarządy‎ ‎najzupełniej‎ ‎nieodpowiednie“.

,,Nadzieja"‎ ‎grzeszyła‎ ‎nietylko‎ ‎brakiem
umiejętnego‎ ‎handlowego‎ ‎kierownictwa,‎ ‎ale
przedewszystkiem‎ ‎brakiem‎ ‎demokratycznej
kontroli‎ ‎i‎ ‎brakiem‎ ‎zdolności‎ ‎do‎ ‎samorządu.
Niech‎ ‎to‎ ‎zapamiętają‎ ‎sobie‎ ‎dobrze‎ ‎z‎ ‎dziejów
"Nadziei"‎ ‎tak‎ ‎licznie‎ ‎dokoła‎ ‎niej‎ ‎powstające
„Robotniki“.‎ ‎Społeczeństwo‎ ‎nasze‎ ‎zawsze
chętnie‎ ‎garnęło‎ ‎się‎ ‎i‎ ‎garnie‎ ‎do‎ ‎kooperacji,
brak‎ ‎mu‎ ‎tylko‎ ‎oddanych‎ ‎sług,‎ ‎umiejących
a‎ ‎przedewszystkiem‎ ‎chcących‎ ‎pracować.
I‎ ‎przedwczesne‎ ‎byłyby‎ ‎przechwałki‎ ‎nad‎ ‎grobem‎ ‎„Nadziei".‎ ‎Mowę‎ ‎piękną‎ ‎wygłosić,‎ ‎żądania‎ ‎postawić,‎ ‎„manifę"‎ ‎urządzić‎ ‎— wszystko‎ ‎to‎ ‎rzeczy‎ ‎śmiesznie‎ ‎łatwe,‎ ‎ale‎ ‎kooperatywę‎ ‎poprowadzić,‎ ‎gmach‎ ‎z‎ ‎drobnych‎ ‎cegiełek
stworzyć — na‎ ‎to‎ ‎trzeba‎ ‎myśli‎ ‎głębszej‎ ‎i‎ ‎pracy‎ ‎wytrwałej,‎ ‎tej‎ ‎szarej,‎ ‎codziennej,‎ ‎nie‎ ‎błyskotliwej,‎ ‎na‎ ‎drobnych‎ ‎poświęceniach‎ ‎i‎ ‎miłości‎ ‎bliźniego‎ ‎opartej.