|
Znacznik: Usunięcie całej zawartości strony |
| (Nie pokazano 5 pośrednich wersji utworzonych przez tego samego użytkownika) |
| Linia 1: |
Linia 1: |
| − | [https://sbc.org.pl/Content/192238/ii15171_01-0000-00-0001.pdf Leon Wachholz SZPITALE KRAKOWSKIE 1220—1920 TOM I KRAKÓW 1921]
| |
| | | | |
| − | WYPISY
| |
| − |
| |
| − | W pierwszych czasach, t. j.
| |
| − | w XII i XIII w. większość znanych nam dotąd szpitali pozostawała — jak słusznie podnosi Męczkowski — pod zarządem zgromadzeń duchownych, które się mniej lub więcej zawodowo poświęcały zadaniu opieki nad chorymi, ubogimi i niedołężnymi. Zakłady te zawdzięczały w tych czasach swe powstanie przedewszystkiem hojności panujących
| |
| − | królów i książąt oraz biskupów, którzy nadawali im uposażenie ze swoich dóbr i dochodów, jak i z dziesięcin. Tak
| |
| − | np. zakładają szpital przy klasztorze Cystersów w Jędrzejowie Janisław, arcybiskup gnieźnieński w r. 1152, szpital
| |
| − | w Zagościli Henryk, książę sandomierski w r. 1166, szpital
| |
| − | św. Michała w Poznaniu Mieszko III w r. 1170, pierwszy
| |
| − | szpital Ś. Ducha w Sławkowie Pełka, biskup krakowski
| |
| − | w r. 1203 1), szpital Ś. Ducha na Prądniku pod Krakowem
| |
| − | Iwo, biskup krakowski w r. 1220 (?), taki sam szpital w Krakowie Prandota, biskup krakowski w r. 1244, szpital Ś. Ducha w Poznaniu Boguchwał III, biskup w r. 1263, szpital
| |
| − | Ś. Ducha w Uniejowie Jakób Świnka, arcybiskup w r. 1283,
| |
| − | szpital Ś. Jana Chrzciciela w Sławkowie (drugi szpital Duchaków tamże) Jan Muskata, kiskup krakowski w r. 1298
| |
| − | i t. d. Ze zgromadzeń zakonnych, które się poświęcały szpitalnictwu w Polsce, należy wymienić: kanoników regularnych de S. Spiritu lub Saxia, zwanych u nas pospolicie
| |
| − | Duchakami, kanoników regularnych Stróżów Ś. Grobu, zwanych Miechowitami, Joanitów, Krzyżaków gwiaździstych,
| |
| − | w czasach zaś późniejszych Braci i Siostry Miłosierdzia
| |
| − | a wyłącznie na Litwie Rochitów.
| |
| − |
| |
| − | Najbardziej rozpowszechnieni byli u nas Duchacy. Wedle Długosza miał Iwo Odrowąż, 19 z rzędu bp. krakowski, (1218—1230) sprowadzić Duchaków do Polski i osadzić ich przy założonym przez się szpitalu Św. Ducha na
| |
| − | Prądniku kolo Krakowa (stąd nazwa »Prądnik duchacki«)
| |
| − | w r. 1220. Szpital ten, podobnie jak wogóle wszystkie szpitale Duchaków ówczesne i późniejsze miały obowiązek
| |
| − | przyjmować »ubogich chorych, sieroty, kobiety brzemienne
| |
| − | i leżących po ulicach«. Długosz zaznacza, że już jeden z poprzedników Iwona, bp. Pełka (Fulco) nosił się z myślą założenia szpitala w Krakowie, lecz śmierć jego stanęła temu
| |
| − | na przeszkodzie, a bezpośredni następca jego Wincenty
| |
| − | Kadłubek zaniedbał zamiaru swego poprzednika wykonać.
| |
| − | Wedle Długosza zatem przybyliby Duchacy do Polski
| |
| − | w r. 1220. Tymczasem Wojciech Baseus z Szczebrzeszyna,
| |
| − | przełożony krakowskiego konwentu Duchaków w drugiej
| |
| − | połowie w. XVI, podaje w swej krótkiej historji szpitala krakow skiegoJ) wiadomość, że Duchaków sprowadził do
| |
| − | Polski w istocie bp. krakowski Pełka (1186— 1207) i to
| |
| − | w r. 1203, osadzając ich w Sławkowie, miejscowości położonej nad Przemszą czarną w powiecie olkuskim. Otóż zachodzi pytanie, czy tę wiadomość można uważać za wiarygodną? Tomltowicz a i my sądzimy, że wiadomość ta
| |
| − | zasługuje zupełnie na wiarę (...)
| |
| − |
| |
| − | Duchacy czyli kanonicy regularni św. Ducha de Saxia
| |
| − | utworzyli z biegiem czasu w Polsce liczne klasztory i szpitale jako to: w Wrocławiu (w r. 1214 fundowany przez
| |
| − | Henryka I Brodatego), w Krakowie (około r. 1220), w Sandomierzu (w r. 1222 fundowany przez Żegotę, kasztelana
| |
| − | krakowskiego), w Elblągu (r. 1242), w Poznaniu (r. 1263
| |
| − | hojnie uposażony przez Boguchwała III, biskupa), w Kaliszu (r. 1283), w Uniejowie w województwie Sieradzkiem
| |
| − | (r. 1283), w Sławkowie (ponownie w r. 1298, założony przez
| |
| − | Jana Muskatę, bpa krakowskiego), we Lwowie (r. 1375).
| |
| − | Duchacy nosili ubiór zwykły księży świeckich, różniący się
| |
| − | od nich »krzyżykami białymi« na su k n i'). Krzyż ten byt
| |
| − | wyszyty na lewej piersi na czarnej, fałdzistej sutannie, przepasanej czarnym sznurem, a miał dwa poprzeczne ramiona,
| |
| − | górne dłuższe, dolne krótsze, wszystkie zaś jego końce były
| |
| − | rozwidlone tak, iż posiadał 12 rożków. Do chóru ubierali
| |
| − | na komże fioletowe pelerynki, z tyłu dłuższe, z białym, podwójnym, 12-rożnym krzyżem na lewej piersi2). Obowiązywała ich reguła św. Augustyna, rozszerzona przez czwarte
| |
| − | votum służenia biednym i chorym, , których zwali swoimi
| |
| − | panami w swem ślubowaniu. Formuła tego ślubowania opiewała: »poświęcam się i oddaję na usługi Bogu, N. Marji
| |
| − | Dziewicy i Naszym Panom, Chorym, że po wszystkie dni
| |
| − | mego życia będę ich sługą« 3
| |
