KGW - II RP

Fragment większej całości - patrz więcej

Wprowadzenie

Rzeczpospolita powoli tworzyła się z fragmentów o różnym prawie i różnych tradycjach. Dotyczyło to oczywiście i działalności społecznej, także tej związanej z samoorganizacją kobiet na wsi. Praktycznie do 1933 roku istniały osobne porządki prawne dotyczące stowarzyszeń, ale przecież nie tylko trudności z różnicami w obowiązującym prawie przeszkadzały unifikacji. Szybko okazało się, że problemem są również:

• podziały ideowe (polityczne) - choć tuż przed odzyskaniem niepodległości i... uzyskaniem praw wyborczych ruch kobiecy wydawał się stanowić jednolity front. Przykład - wśród sygnatariuszek apelu o równouprawnienie były "m.in. działaczki: Ligi Kobiet, Koła Ziemianek, Stowarzyszenia Kobiet Pracujących, Sekcji Kobiecej Polskiej Partii Socjalistycznej, Związku Równouprawnienia Kobiet, i Stowarzyszenia św. Zyty. Z propozycją podpisani petycji zwrócono się także do członkiń Socjaldemokracji Królestwa Polskiego i Litwy oraz Stowarzyszenia Pań Miłosierdzia św. Wincentego á Paulo. Oba stowarzyszenia jako jedyne odmówiły współpracy, motywując to założeniami ideologicznymi" (Kostrzewska s. 118).
• lokalne przyzwyczajenia i tradycje (choćby nazwa kół gospodyń wiejskich nie przyjęła się np. na terenach Wielkopolski). Dość powiedzieć, że do 1939 roku nawet związki ziemianek, które - jak pokazałem - miały wspólne korzenie i współpracowały ze sobą silnie jeszcze przed I w. ś. - nie utworzyły jednej organizacji zachowując, mimo istnienia Rady Naczelnej i wspólnego pisma (Ziemianka Polska), regionalne odrębności.

Zerknijmy na dane zbiorcze z 1937 roku (za Dąbrowski Kazimierz, Radziejowska Wanda, Kobyliński Zygmunt: Prace zespołowe wsi. Warszawa 1938). Będzie to chyba dobry punkt wyjścia dla dalszych poszukiwań, tym bardziej, że zestawienie to zdaje się nie wyczerpywać różnorodności kół gospodyń w II Rzeczpospolitej. Nie ma tu np. wymienionych kół gospodyń Stowarzyszenia Zjednoczonych Ziemianek (w 1937 istniała przecież Sekcja Kół Gospodyń Ziemianek).

Stan ilościowy organizacji kobiecych wiejskich na dzień 1 kwietnia 1937

Nazwa organizacji	Zasięg województw (powiaty objęte)	Liczba kół	Liczba członkiń
Centralna Organizacja KGW przy Centralnym Towarzystwie Organizacyi i Kółek Rolniczych w Warszawie	9 (118)	2.388(*)	44.561
Związek Włościanek Wielkopolskich w Poznaniu	1 (27)	294	10.000
Związek KGW ziem południowo-wschodnich we Lwowie	3 (55)	750	17.231
Związek KGW przy Małopolskim Towarzystwie Rolniczym w Krakowie	1 (17)	372(*)	8.599
Pomorskie Zrzeszenie KGW w Toruniu	1 (16)	191	3.712
Sekcja Wiejska przy Towarzystwie Polek w Katowicach	1 (9)	226(*)	15.352
RAZEM	16 (242)	4.221	99.455

(*) nie posiadające osobowości prawnej

Warto, wracając jeszcze do początków tego okresu, spróbować odtworzyć zasięg kół gospodyń. Mamy takie dane (wraz z wykazem miejscowości) dla 235 kół "ziemianek czynnych" w Królestwie w 1920.

(c.d.n.)

bardzo będę wdzięczni za korekty, uzupełnienia, glossy, dopiski... dyskusja toczy się na facebooku