Centralne Towarzystwo Gospodarcze w Wielkim Księstwie Poznańskim

Jak dla przyrodnika, badającego naturę i jej zjawiska,
najbogatszem źródłem wiedzy jest żywa księga przyrody,
tak dla obserwatora spraw społecznych źródłem wiedzy i
doświadczenia jest księga życia. 
Ważną kartą w księdze życia Wielkopolski, to historya 
Centralnego Towarzystwa Gospodarczego... Kaźmirz Grabowski (1)

Metryczka

organizacja społeczno-ekonomiczna ziemiaństwa polskiego w Wielkopolsce, założona w lutym 1861 na zjeździe lokalnych towarzystw gospodarczych.

Po 1866 zrzeszało także chłopów, członków kółek rolniczych.

Kierowane przez Zarząd Centralny (ZC), w terenie działało przez lokalne Towarzystwa Gospodarcze. W strukturze ZC wyodrębniono wydziały: techniczno-fabryczny, leśny, ogólny rolny, chowu inwentarza, spraw robotniczych. Wydział leśny z czasem przekształcił się w Towarzystwo Leśne, techniczno-fabryczny w Towarzystwo Gorzelników.

Przez działalność kółek rolniczo-włościańskich CTG dążyło do szerzenia oświaty rolniczej. Przed wybuchem I wojny światowej CTG wraz z Towarzystwem Rolniczym liczyło 800 członków. 1926 po połączeniu z in. organizacjami rolniczymi (m.in. ze Zjednoczeniem Producentów Rolnych) przekształciło się w Wielkopolskie Towarzystwo Rolnicze, które 1927 wraz ze Związkiem Wielkopolskich Kółek Rolniczych utworzyło Wielkopolskie Towarzystwo Kółek i Organizacji Rolniczych.

Przewodniczący

Przewodniczącymi byli kolejno:

• Adolf Łączyński (1861-1865)
• Hipolit Cegielski (1865-1868)
• Włodzimierz Adolf Wolniewicz (1868-1873)
• Henryk Szuman (1873-1884)
• Zygmunt Szułdrzyński (1884-1891)
• Stanisław Żółtowski (1891-1905)
• Tadeusz Jackowski (1905-1914)
• Tadeusz Szułdrzyński (1914-1923)
• Mieczysław Chłapowski (1923-1926)

Wydziały

• Wydział Techniczno-Fabryczny: przekształcony później w Wydział Gorzelniczy, a następnie w Towarzystwo Gorzelników
• Wydział Leśny, przekształcony następnie w Towarzystwo Leśne
• Wydział Ogólny
• Wydział Rolny
• Wydział Chowy Inwentarza
• Wydział Spraw Robotniczych

Towarzystwa Filialne

Towarzystwo:

• Poznańsko-Szamotulskie
• Wągrowieckie
• Mogileńskie
• Kłecko-Kiszkowskie
• Szubińsko-Żnińskie
• Inowrocławsko-Strzelińskie
• Kępinsko-Ostrzeszowskie
• Pleszewsko-Odolanowskie
• Średzko-Gnieźnieńsko-Wrzesińskie
• Grodzisko-Nowotomysko-Babimojskie
• Gostyńskie
• Śremskie
• powiatów Nadnoteckich (czarnkowskiego, chodzieskiego, wyrzyskiego)
• Bydgoskie
• Leśne w W. Ks. Poznańskiem

Organy prasowe

od 1867 Ziemianin,

1889-1939 Poradnik Gospodarski.

Bibliografia

(1) Księga jubileuszowa wydana w 50 rocznicę założenia Centralnego Towarzystwa Gospodarczego w Wielkiem Księstwie Poznańskiem, Poznań 1911