Polonia

Berlin

Towarzystwo studentów polaków w Berlinie, pod nazwą „Polonja", "której głónym organizatorem i prowodyrem był Karol Marcinkowski. Towarzystwo to było zorganizowane według wzoru „burszenszaftów" i istniało od 1819- -1822. W tym roku nastąpiło jego wykrycie przez władze pruskie i ozłonkom wytoczono proces karny „wegen Geheimbündelei", który zakończył się zasądzeniem 26 członków na dosyć poważne kary więzienne (od 6 tygodni do 3 miesięcy)".

kontekst

W 1817 r. założony związek niemiecki burszowski "Arminia" wszczął odrazu żywe spory z związkami ziomków (Landsmannsschaften) [ zob. Organizacje studenckie ]. Ostatnie miały na celu jedynie prerogatywy studentów, a burszenszafty walczyły w imię haseł: " Wolność i Ojczyzna". Celem załagodzenia sporów odbył się w Berlinie pod jesień 1817 r. wiec ogólnostudencki, w którym brała udział i młodzież polska. Uchwalono, że na przyszłość liczba związków uniwersyteckich nie będzie ograniczona, i że do utworzenia nowego związku wystarcza zgoda 15 studentów.

poprzednicy

Pod wpływem tych uchwał a głównie na wniosek Jarochowskiego i Antoniego Kraszewskiego, którzy przybyli z Wrocławia z tamtejszego już utworzonego towarzystwa "Polonia", powstało "Stowarzyszenie Polskie", na razie nie związane ściślejszym statutem. Gdy przystąpiono do jego opracowania wynikły spory a za niemi nastąpił rozłam. Antoni Kraszewski utworzył osobny związek, Jarochowski zorganizował drugie tow-o polskie p. n. "Związek Polski".z hasłem "Virtuti semper corona" . Jako datę zawiązania tow-a uznano dzień 6 marca 1819 r.

tajna Polonia

"Związek Polski" dał się po niejakim czasie wciągnąć w spory i walki "Arminii" i " Landsmannszaftów", co spowodowało, że młodzież polska oddawała się na wzór niemieckiej zanadto próżniaczym rozrywkom, zaniedbując cele naukowe i narodowe. Aby temu położyć kres, młodzież polska zamieniła jawny dotąd związek na tajny. Głównymi propagatorami tej myśli byli wychowankowie gimnazjum poznańskiego, już jako jego uczniowie skupieni w tajne zrzeszenie, z Marcinkowskim i Koszutskim na czele. Towarzystwo tajne przyjęło nazwę "Polonia" i godło stowarzyszenia Kraszewskiego " Wolność i Ojczyzna", zachowując jako dzień powstania 6 marca 1819 r.

Usunąwszy się od reszty związków studenckich, Polacy byli przedmiotem ataków ze strony niemieckich stowarzyszeń. Aby poprawić tę niewygodną pozycję, Polacy na wiosnę 1821 r. utworzyli z "Arminią " wspólny sąd honorowy w celu rozstrzygania wszelkich sporów i nieporozumień między Polakami a Niemcami.

Po zamordowaniu Kotzebuego w 1819 r. król pruski Fryderyk Wilhelm III wydał w Spaa z lipca 1821 r. reskrypt gabinetowy, zakazujący związków tajnych na uniwersytetach.

Obawiając się wykrycia, "Polonia" spaliła ustawy i archiwum, lecz się nie rozwiązała, załatwiając sprawy bez spisywania protokołów. Po 1821 Berlin policja wykryła związek przeprowadziła dokładne śledztwo,. Dr. Karol Marcinkowski i student prawa Koszutski jako twórcy tajnego związku ulegli półrocznemu zamknięciu w wilgotnej twierdzy w Wisłoujściu. Reszta 15 uczestników skazani zostali na trzymiesięczne zamknięcie w Kłodzku na Śląsku. Przy okazji wyszło na jaw istnienie tajnego związki Panta Koina‎

Bibliografia

Jan Karnowski Filomaci Pomorscy cz I 1840-1901

krakowska Polonia

Związek Katolickiej Młodzieży Uniwersyteckiej "Polonia"

(1908- )

Marcin Przeciszewski Katolickie organizacje młodzieży w latach 1904-1909 w Więź 1-2-3/1985