Straż Ładu i Porządku
Księga pamiątkowa pracy społecznej : 1918-1928 Warszawa 1928
Pęd społeczeństwa w kierunku tworzenia różnych organizacyj był naturalnym skutkiem tęsknoty za naturalnem prawem zrzeszenia się. które nie istniało w czasach niewoli.
Jedne więc organizacje powstawały dla pielęgnowania swych tradycyj. inne dla samopomocy i t. p. Życie jednak nasuwało szereg odmiennych zagadnień doby bieżącej, które należało rozwiązać. Nie zawsze jednak zespoły te były w stanie przystosować swoją organizację do potrzeb działania. Najpierw więc zaczęły skupiać się w większe zespoły organizacyj, czy to jako organizacje byłych kombatantów, czy to jako Zjednoczenie Polskich Stowarzyszeń R. P. Ale i ten sposób nie dawał oczekiwanego wyniku. Zyskało się co prawda uzgodnienie zamiarów, wykonanie natomiast zostawiało nadal wiele do życzenia.
Z drugiej znowu strony i społeczeństwa niezorganizowane nie wołało o znalezienie skutecznych form uregulowania codziennego życia zbiorowego. Wiek cały niewoli wytworzył tyle tęsknoty za osobistą wolnością, tyle nagromadził niechęci do ciągłego wtrącania się czynni ków bezpieczeństwa do na jurniejszego nawet poruszenia społecznego, że społeczeństwo polskie niepewnym okiem patrzeć zaczęło na działalność nawet własnych, polskich organów bezpieczeństwa. Stąd zrodziła się myśl stworzenia Straży Ładu i Porządku.
Zrealizowanie tej myśli przypadłe w udziale Komisji technicznej Zjednoczenia Polskich Stowarzyszeń. Komisja ta została utworzona dnia 9 stycznia 1925 r., stosownie do punktu T Statutu Związku Pol. Stow., oraz § 15 regulaminu tegoż Statutu. Celem Komisji jest zorganizowanie stowarzyszenia poczucia obowiązku, karności i honoru dla sztandaru. Wyłoniła ona z siebie Komendę Główną, której podlegały: Komenda Plutonów Reprezentacyjnych i Komenda Straży Ładu i Porządku. Na Głównego Komendanta został jednogłośnie wybrany Emil Rauer, który powołał do Prezydjum: Komendanta S. de Holtorpa, A. Pauly'ego, B. Barylskiego, T. Koszutskiego, B. Nawrockiego, M. Wereszczakę.
Do Komendy Plutonów Reprezentacyjnych zgłosiły współudział następujące Stowarzyszenia: Stowarzyszenie Wzajemnej Pomocy Weteranów 1865 r., Związek Oficerów Rezerwy, Stowarzyszenie Dowborczyków, Związek Hallerczyków. Związek b. Powstańców Górnośląskich R. P., Liga Morska i Rzeczna. Tow. Wioślarskie, Tow. Wioślarek, Koło Wioślarzy, T-wo Cykli stów. Iow. Łyżwiarskie, Stow. Techników. Związek Zawodowy Techników Gorzelanych, Stowarzyszenie Kupców Polskich, Związek Pracowników Handlowych. Stowarzyszenie Chrześcijańskie Narodowe Nauczycieli Szkół Powszechnych, Związek Stowarzyszenia Realności w miastach R. P., Stowarzyszenie Robotników Chrześcijan, Związek Rzemieślniczy Chrześcijański, Związek b. Zakładników i Repatrjantów, wraz z pocztami sztandarowymi i plutonami honorowymi.
Komenda Ładu i Porządku stworzona dla potrzeb państwowych przy wystąpieniach pod czas wszelkich uroczystości, miała za zadanie pełnienia służby wewnętrznej t. j. regulowanie i pieczę nad ogólnym porządkiem. Komenda Ładu i Porządku występuje zawsze w porozumieniu z władzami wojskowymi i administracyjnymi i tylko na ich odezwę.
Liczba zgłaszających się kandydatów, jak również sympatje społeczeństwa dostatecznie ilustrowały pożyteczność tej organizacji. O ileż przyjemniej było słuchać rozkazów przedstawicieli Straży Ładu i Porządku w czasach pochodów, uroczystości i t. p.
Cytujemy tu dwa listy, których treść wystarczy za setki stron sprawozdań, cyfr i wywodów:
Do
J. W. Pana Emila Rauera Wiceprezesa Zarządu Stowarzyszeń Społecznych Rzeczypospolitej Polskiej w miejscu
Niniejszym mam zaszczyt w imieniu swoim i Komitetu Wykonawczego uroczystości Uczczenia zwłok „Nieznanego Żołnierza" — złożyć Szanownemu Panu najserdeczniejsze podziękowanie za czynny udział w pracy przy organizacji uroczystości uczczenia zwłok „Nieznanego Żołnierza Polskiego11, a szczególniej jako Komendantowi za nadzwyczaj sprawne zorganizowanie porządku w stolicy przez udział członków wszystkich Stowarzyszeń Społecznych, które jednocześnie przyczyniły się do uświetnienia uroczystości grzebania zwłok „Nieznanego Żołnie rza11 — naszego bohatera narodowego.
Komendant Miasta st. Warszawy Szef Biura Uczczenia Niezn. Żołnierza: Suszyński Generał-Dy wizji
Nie omieszkała Straż Ładu i Porządku zaopiekować się tymi, którzy stanowią straż niepodległości państwa i narodu t. zn. żołnierzem.
Do
J. W. Pana Emila Rauera w miejscu ul. Wilcza 26a
Wielce Szanowny Panie Prezesie!
Z prawdziwą przyjemnością śpieszę Wielce Szanownemu Panu Prezesowi, w imieniu wlasnem i żołnierzy drużyny Komendy Miasta, zło żyć najserdeczniejsze podziękowanie za stałą troskliwą opiekę, obywatelskie serce i dary, które drużyna Komendy Miasta za Jego szlachetnym pośrednictwem otrzymała na święta Zmartwychwstania Pańskiego. Opieką Twą. Panie Prezesie, otaczaj dalej naszą drużynę, a we wraźliwem sercu żolnierskiem na długo pozostanie pamięć o Tobie.
Komendant Miasta st. Warszawy (na urlopie) w,/z Ocetkieiuicz podpułkownik
Nic też dziwnego że w czasie nadawania medali 3 maja szereg członków tej organizacji został podany do tej odznaki. Aby zasłudze od dać cześć wymieniamy nazwiska odznaczonych:
Lista do pamiątkowych medali 3-go Maja 1) A. Strzałecki 2) Stefan de Holtorp 3) Tadeusz Koszutski 4) Her. Wilhelmi 5) Stanisław Lipczyński 6) Ludwik Wasilewski 7) Stanisław Kowalski 8) Jerzy Kismanowski 9) Emilja Rothertowa 10) Feliks Wojtkiewicz 11) Stanisław Krzyżanowski 12) Stanisław Knopf 13) Józef Leśniewski 14) J. Sieciński 15) Roman Kunkel 16) Antoni Rauer 17) Paweł Bitschan 18) Zygmunt Cerbert 19) Piotr Holc 20) Stanisław Kamiński 21) Stanisław Koperski 22) Stanisław Szymanowski 23) Antoni Makowski 24) Henryk Pągowski 25) Mieczysław Czapliński 26) Bolesław Mączyriski 27) Roman Linder 28) Ludwik Kobierzycki 29) Wojciech Rudnicki 30) Nikodem Wędkowski 31) Jerzy Obiedziński 32) Marjan Wereszczaka 33) Marjan Zak 34) Piotr Łojko 35) Michał Białobrzeski 36) Michał Łazęcki 37) Wacław Wyczółkowski 38) Henryk Sobieski 39) Stanisław Nittner 40) Wacław Jerzy Iwiński 41) Stanisław Latowiec 42) Stefan Bujakiewicz 43) Marceli Latowiec 44) Jan Missani 45) Michał Szmigiero 46) Antoni Swiątecki
Jak widzimy, Straż Ładu i Porządku była jedną z pięknych kart ilustrujących dążenia społeczeństwa do praworządności i porządku społecznego. Kiedy naród święci 10-lecie niepo dległości, dobrze się stało, że przez wydanie tej książki pamiątkowej zapewniło się zanotowanie w pamięci faktów, które świadczą o ofiarności Polaków dla spraw społecznych.
