Najstarsze opactwa benedyktyńskie: Różnice pomiędzy wersjami

Z MediWiki
Przejdź do nawigacji Przejdź do wyszukiwania
 
(Nie pokazano 26 pośrednich wersji utworzonych przez tego samego użytkownika)
Linia 1: Linia 1:
−
[[Kategoria:Wykłady Piotr Frączak]]
+
[[Kategoria:Wycieczki tematyczne]]
  
−
Kontynuacja wykładu [[Zarys historii najstarszych zakonów w Europie]]
 
  
−
[[Plik:Fundatorzy 1.png|thumb|750px|right]]  
+
[[Plik:Zakony okladak2.png|thumb|700px|right|Wycieczka przygotowana w oparciu o publikację [https://www.academia.edu/43264959/Najstarsze_zakony_w_Polsce_-_mi%C4%99dzy_tradycj%C4%85_a_reform%C4%85 Najstarsze zakony w Polsce - między tradycją a reformą]]]
  
 +
==Krótka wycieczka po pierwszych opactwach benedyktyńskich w Polsce==
  
−
=Początki klasztorów w Polsce=
+
==Początki==
−
==Pierwsze próby (przełom X i XI w.)==
 
−
Początki chrześcijaństwa w Polsce, a więc i państwa polskiego, silnie powiązane są z kulturą i organizacją klasztorną. I choć wiele kwestii z powodu braku źródeł pozostaje nadal tajemnicą, to sam fakt nie budzi wątpliwości.
 
−
 
−
Warto przytoczy tu kilka faktów i legend, które ukonkretniają tezę o pierwszoplanowej roli mnichów w powstawaniu państwa polskiego. Koniec wieku X to postacie pierwszych polskich biskupów (Jordan +~982 i Unger +1012) oraz pierwszego arcybiskupa gnieźnieńskiego Radzima (+~1011), który był towarzyszem przyszłego patrona Polski św. Wojciecha w słynnej wyprawie. Wszystko to mnisi. Określenie czarni mnisi pojawi się dopiero dla odróżnienia od używających białych (szarych) habitów cystersów, a nazwa benedyktyni pojawi się jeszcze później. A dodajmy jeszcze, że  kolejna żona Mieszka I – Oda,  była... (porwaną?) mniszką, że być może pierwszy dziejopis w historii Polski – Gall Anonim też był czarnym mnichem, ponoć związanym w opactwem w Lubiniu.
 
  
−
Od początku XI wieku pierwsze klasztory tworzą się zapewne przy grodach książęcych – może było to Gniezno, Poznań, Łęczyca, Kraków, Ostrów Tumski, ale też powstają zapewne jako oddzielne fundacje. I są to klasztory zarówno żeńskie, jak i męskie. Być może jeszcze za czasów Chrobrego, ponoć w roku 1006, osadzono mnichów na Łyścu, wiemy też o usytuowanym najprawdopodobniej w Międzyrzeczu klasztorze, w którym w 1003 roku dochodzi do mordu. Czy motywy były rabunkowe, czy może polityczne – pewności nie ma, ale dzięki temu wydarzeniu, zabrzmi to brutalnie, znamy skład tej pierwszej wspólnoty. Trzech włoskich benedyktynów (ale już w wersji reformowanej – przyszły zakon kamedułów), dwóch polskich nowicjuszy oraz pomocnik. Ci trzej ostatni (Izaak i Mateusz oraz Krystyn) to pierwsi polscy święci. Klasztor odbudowano, a ponoć szybko złapani zabójcy – to ciekawostka mówiąca coś raczej o mentalności ówczesnej niż o historii zakonów – mieli odpokutować swój czyn jako mnisi. Jednak ta pierwsza fala osadzania zakonów załamała się, jak się przypuszcza, podczas rewolty (reakcji) pogańskiej.  
+
Początki chrześcijaństwa w Polsce, jak i początki królestwa polskiego, silnie powiązane są z kulturą i organizacją klasztorną. Pierwsi biskupi to mnisi. Zdarzało się, że córki, a czasem nawet i żony, polskich królów były mniszkami. Pierwsi polscy święci i święte, to osoby związane z zakonami. O pierwszych klasztorach mamy niewiele wiadomości. Nie przetrwały one długo i dopiero kolejne fundacje na stałe wpisały się w historię ziem polskich.  
  
−
W tym czasie obok klasztorów męskich powstawały i żeńskie, ale niewiele mamy na ich temat informacji, choć przecież wiemy na pewno, że nieznana z imienia córka Bolesława Chrobrego została ksienią jakiegoś klasztoru benedyktynek, a dwie siostry Izaaka, męczennika z Międzyrzecza, zostały mniszkami w Gnieźnie.
+
[[Plik:Mapa benedyktyni 1.png|thumb|450px|right|poglądowa mapa pierwszych opactw benedyktyńskich]]
  
−
[[Plik:Tyniec XIX.jpg|thumb|500px|right]]
+
W wieku XI [[benedyktyni|benedyktyńskie]] opactwa rozmieszczone równomiernie po całym królestwie były ważnym elementem polityki państwowej. Były to jednak samodzielne jednostki, złożone początkowo z mnichów ściąganych z dalekich stron, rządzące się własnymi regułami. Od samego początku pełniły też obok funkcji miejsca kultu inne zadania.
−
==Czarni mnisi (XI wiek)==
 
  
−
Również w odniesieniu do kolejnego okresu więcej jest hipotez niż twardych faktów. Wiemy, że ustanowienie trwałych podstaw monastycyzmu na terenach polskich to czas Kazimierza Odnowiciela i Bolesława Śmiałego. Ale raczej ojca czy syna? Legenda mówi, że Kazimierz Odnowiciel, już przybrawszy habit (stąd pojawiający się od czasu do czasu przydomek Mnich), zostaje wezwany do Polski i po zwolnieniu ze ślubów w Rzymie, rozpoczyna swoje władanie od sprowadzenia do kraju benedyktynów. Druga mówi jako o fundatorze Bolesławie Szczodrym (Śmiałym), który po krwawej rozprawie z późniejszym świętym i patronem Polski Stanisławem (są podejrzenia, że jedną z metod walki z potężnym biskupem było przekazanie ziem kościelnych... benedyktynom) musiał uciekać i na koniec swej drogi dotarł do Rzymu, gdzie za swą zbrodnię odpokutował, wdziewając habit. Legendy jak legendy, ładnie się zamykają klamrą Rzymu i ślubów zakonnych. I choć wątek królów-mnichów nie ma chyba w tym wypadku historycznego potwierdzenia (sprawdzi się sześć wieków później przy królu Janie Kazimierzu, który w młodości był w nowicjacje jezuickim, a żywot zakończył jako benedyktyński opat), jednak wiele mówi o ówczesnych czasach, gdy klasztor był ważną instytucją życia społecznego. Co więcej, naukowe analizy sugerują, że jeśli chodzi o samą fundację, wiele prawdy może być w obu tych legendach. Ufundowanie klasztoru nie był to bowiem akt jednorazowy, lecz długotrwały proces, który niejednokrotnie przechodził z ojca na syna. Możemy więc śmiało przyjąć, że wiele pierwszych opactw, o których tu mowa, ma dwóch, jeśli nie więcej, ojców założycieli. A czasem również i matki...
+
==Więcej==
  
−
==Fundacja w Tyńcu==
+
[https://www.academia.edu/42907571/Najstarsze_zakony_w_Europie_-_rzecz_o_samorozwoju_i_przetrwaniu Zarys historii najstarszych zakonów w Europie -rzecz o samorozwoju i przetrwaniu]
  
−
ciąg dalszy nastąpi...
+
[https://www.academia.edu/43264959/Najstarsze_zakony_w_Polsce_-_mi%C4%99dzy_tradycj%C4%85_a_reform%C4%85 Zarys historii najstarszych zakonów w Polsce - między tradycją a reformą]
 +
 
 +
[[Zarys historii najstarszych zakonów - skrót dla leniwych]]
 +
 
 +
[https://www.youtube.com/watch?v=H1ZRTEamLUU&fbclid=IwAR2ezTyDAEoFDndqGjORw88RyBccKn7JzSMxFFmA1azG-yf2gDPk3nVoF9E film: Cisza jest pełnią SŁOWA. Nietypowy spacer po opactwie tynieckim]
 +
 
 +
[https://www.youtube.com/watch?v=euaO1gY5gmQ&feature=youtu.be film: Pomniki Historii odc. 17 -  Zespół opactwa w Lubiniu]
 +
 
 +
[[Plik:Tyniec XIX.jpg|thumb|450px|left|Tyniec - grafika Napoleona Ordy. -> [[Klasztor benedyktynów w Tyńcu|Więcej o Tyńcu]]]]
 +
 
 +
[[Plik:Mogilno.png|thumb|450px|left|Mogilno - zdjęcie z II Rzeczypospolitej]]
 +
 
 +
[[Plik:Benedykt i reguła.jpg|thumb|450px|right|Benedykt z Nursji przekazujący swoją Regułę (obraz z 1129 w klasztorze św. Idziego w Nîmes)]]
 +
 
 +
[[Plik:Lubiń opactwo.png|thumb|450px|left|Lubiń - grafika z Przyjaciela Ludu z 1835]]
 +
 
 +
[[Plik:Święty Krzyż. Napoleon Orda.jpg|thumb|450px|left|Święty Krzyż - grafika Napoleona Ordy]]
 +
 
 +
[[Plik:Benedyktyni-ubiór.png|thumb|450px|right|Benedyktyni na ilustracji z publikacji z XIX wieku]]
 +
 
 +
[[Plik:Ołbin.png|thumb|450px|left|Ołbin - pobenedyktyński klasztor]]
 +
 
 +
[[Plik:Płock Wzgórze Tumskie.jpg|thumb|450px|right|Płock - pobenedyktyński klasztor]]
 +
 
 +
[[Plik:Benedyktyni mapa2.png|thumb|580px||left|Mapa poglądowa - opactwa benedyktyńskie pod koniec XVIII w.]]
 +
 
 +
[[Plik:Opactwo benedyktynek Legnica.png|thumb|450px|right| Opactwo benedyktynek w Legnicy]]

Aktualna wersja na dzień 22:34, 15 cze 2021


Wycieczka przygotowana w oparciu o publikację Najstarsze zakony w Polsce - między tradycją a reformą

Krótka wycieczka po pierwszych opactwach benedyktyńskich w Polsce

Początki

Początki chrześcijaństwa w Polsce, jak i początki królestwa polskiego, silnie powiązane są z kulturą i organizacją klasztorną. Pierwsi biskupi to mnisi. Zdarzało się, że córki, a czasem nawet i żony, polskich królów były mniszkami. Pierwsi polscy święci i święte, to osoby związane z zakonami. O pierwszych klasztorach mamy niewiele wiadomości. Nie przetrwały one długo i dopiero kolejne fundacje na stałe wpisały się w historię ziem polskich.

poglądowa mapa pierwszych opactw benedyktyńskich

W wieku XI benedyktyńskie opactwa rozmieszczone równomiernie po całym królestwie były ważnym elementem polityki państwowej. Były to jednak samodzielne jednostki, złożone początkowo z mnichów ściąganych z dalekich stron, rządzące się własnymi regułami. Od samego początku pełniły też obok funkcji miejsca kultu inne zadania.

Więcej

Zarys historii najstarszych zakonów w Europie -rzecz o samorozwoju i przetrwaniu

Zarys historii najstarszych zakonów w Polsce - między tradycją a reformą

Zarys historii najstarszych zakonów - skrót dla leniwych

film: Cisza jest pełnią SŁOWA. Nietypowy spacer po opactwie tynieckim

film: Pomniki Historii odc. 17 - Zespół opactwa w Lubiniu

Tyniec - grafika Napoleona Ordy. -> Więcej o Tyńcu
Mogilno - zdjęcie z II Rzeczypospolitej
Benedykt z Nursji przekazujący swoją Regułę (obraz z 1129 w klasztorze św. Idziego w Nîmes)
Lubiń - grafika z Przyjaciela Ludu z 1835
Święty Krzyż - grafika Napoleona Ordy
Benedyktyni na ilustracji z publikacji z XIX wieku
Ołbin - pobenedyktyński klasztor
Płock - pobenedyktyński klasztor
Mapa poglądowa - opactwa benedyktyńskie pod koniec XVIII w.
Opactwo benedyktynek w Legnicy
Źródło: „https://muzeum.asocjacje.org/index.php?title=Najstarsze_opactwa_benedyktyńskie&oldid=1211”