Stowarzyszenie Spożywcze Nadzieja w Dąbrowie Górniczej

Z MediWiki
Przejdź do nawigacji Przejdź do wyszukiwania

(1883-1908)

Sklep stowarzyszenia Nadzieja ul Szosowa
"Nadzieja w Dąbrowie Górniczej zajmowała dotychczas w‎ ‎naszym‎ ‎ruchu‎ ‎kooperacyjnym‎ ‎pierwsze‎ ‎miejsce..." Ludwik Krzywicki 1903
"Najbardziej gorszącym było bankructwo stowarzyszenia „Nadzieja" w Dąbrowie Górniczej..." Stanisław Wojciechowski 1939

Śledztwo w sprawie Nadziei

Hipotezy

Winni są ludzie

"Z czasem jednak ciągłe intrygi nieżyczliwych dla stowarzyszenia i widoki osobiste mających na celu osób do tego stopnia zniechęciły mnie, że wycofałem się zupełnie z udziału w kierowaniu sprawami Stowarzyszenia. Upadło ono po kilku latach" Kazimierz Srokowski

"Nadziejan grzeszyla nie tylko brakiem umiejętnego handlowego kierownictwa, ale przede wszystkim brakiem demokratycznej kontroli i brakiem zdolności do samorządu" Stanisław Wojciechowski

źródła

Historia Stowarzyszenia Spożywczego „Nadzieja”

Andrzej Kontkiewicz Historia Stowarzyszenia Spożywczego „Nadzieja” w Dąbrowie Górniczej

Ludwik Krzywicki

Ludwik Krzywicki Stowarzyszenia spożywcze : ustęp z dziejów kooperacji 1903

(...) Nadzieja w Dąbrowie Górniczej zajmowała dotychczas w‎ ‎naszym‎ ‎ruchu‎ ‎kooperacyjnym‎ ‎pierwsze‎ ‎miejsce,‎ ‎o‎ ‎które obecnie‎ ‎wypadnie‎ ‎jej‎ ‎walczyć‎ ‎ze‎ ‎spółką‎ ‎na‎ ‎drodze‎ ‎Warszawsko-Wiedeńskiej. Pierwszy‎ ‎zarząd‎ ‎z‎ ‎ruchliwym‎ ‎p.‎ ‎F.‎ ‎Kwiecieniem‎ ‎na‎ ‎czele‎ ‎umiał‎ ‎wziąć‎ ‎się‎ ‎do‎ ‎rzeczy,‎ ‎spółka‎ ‎odrazu‎ ‎pozyskała‎ ‎zaufa nie‎ ‎wśród‎ ‎członków‎ ‎i‎ ‎osób‎ ‎postronnych,‎ ‎acz‎ ‎nie‎ ‎brakło‎ ‎intryg i‎ ‎insynuacji,‎ ‎które‎ ‎znalazły‎ ‎dostęp‎ ‎do‎ ‎prasy.‎ ‎Ustawa‎ ‎pierwotna‎ ‎brzmiała‎ ‎tak‎ ‎samo‎ ‎jak‎ ‎w‎ ‎Suchedniowie‎ ‎i‎ ‎dopiero‎ ‎w‎ ‎r.‎ ‎1896 nadano‎ ‎jej‎ ‎charakter‎ ‎demokratyczniejszy,‎ ‎wydzielając‎ ‎z‎ ‎czy tego‎ ‎dochodu‎ ‎30%‎ ‎na‎ ‎udziały‎ ‎i‎ ‎50$% ‎na‎ ‎zakupy.‎ ‎W‎ ‎roku‎ ‎1889 otworzono‎ ‎filje‎ ‎w‎ ‎Reden,‎ ‎w‎ ‎r.‎ ‎1892‎ ‎--‎ ‎w‎ ‎Niwce,‎ ‎choć‎ ‎niezbyt udatnie,‎ ‎bo‎ ‎odległość‎ ‎udaremniała‎ ‎kontrolę;‎ ‎w‎ ‎r.‎ ‎1897‎ ‎w‎ ‎Zagórzu,‎ ‎w‎ ‎1900‎ ‎—‎ ‎w‎ ‎kolonji‎ ‎Marceli.‎ ‎W‎ ‎roku‎ ‎1896‎ ‎zebranie ogólne‎ ‎upoważniło‎ ‎zarząd‎ ‎do‎ ‎nabycia‎ ‎gruntów‎ ‎w‎ ‎Dąbrowie i‎ ‎Niwce‎ ‎dla‎ ‎wzniesienia‎ ‎własnych‎ ‎domów,‎ ‎kupiono‎ ‎plac‎ ‎w‎ ‎Dąbrowie‎ ‎za‎ ‎13,500‎ ‎rb.‎ ‎(z‎ ‎kapitału‎ ‎zapasowego),‎ ‎koszta‎ ‎domu obliczono‎ ‎na‎ ‎22,000‎ ‎rb.,‎ ‎w‎ ‎tym‎ ‎celu‎ ‎wypuszczono‎ ‎800‎ ‎imiennych‎ ‎8%-owych‎ ‎udziałów‎ ‎po‎ ‎rb.‎ ‎25,‎ ‎umarzanych‎ ‎przez‎ ‎losowanie;‎ ‎na‎ ‎spłatę‎ ‎długu‎ ‎i‎ ‎procentów‎ ‎odchodzić‎ ‎będzie‎ ‎rocznie 2,000‎ ‎rb.,‎ ‎cały‎ ‎dług‎ ‎zostanie‎ ‎umorzony‎ ‎w‎ ‎roku‎ ‎1924.‎ ‎Opracowano‎ ‎w‎ ‎roku‎ ‎1895‎ ‎projekt kasy‎ ‎pożyczkowo-wkładowej‎ ‎i‎ ‎przezorności‎ ‎dla‎ ‎pracowników‎ ‎stowarzyszenia‎ ‎i‎ ‎przedstawiono władzom‎ ‎administracyjnym‎ ‎do‎ ‎zatwierdzenia,‎ ‎co‎ ‎jeszcze‎ ‎nie nastąpiło.‎ ‎Przytoczona‎ ‎poniżej‎ ‎tablica‎ ‎daje‎ ‎obraz‎ ‎rozwoju Nadziei‎:


Rok Liczba członków Kapitał obrotowy rb. Kapitał zapasowy rb. Obrót ze sprzedaży rb. Czysty zysk rb.
1886 156 6,713 320 42,045 2,586
1888 318 24,434 1,675 114,773 8,694
1890 574 44,944 4,520 172,346 10,753
1892 580 50,323 7,882 271,664 13,832
1894 806 78,154 12,689 386,038 21,000
1896 1,008 90,488 20,020 381,610 13,380
1898 954 56,145 23,625 328,806 13,011
1900-1901 (18 mies.) 1,023 57,373 27,220 546,968 18,730
1901-1902 1,012 49,292 29,416 306,462 9,302

Tablica‎ ‎ta‎ ‎wykazuje,‎ ‎że‎ ‎i‎ ‎Nadzieja nie‎ ‎uniknęła‎ ‎losu naszych‎ ‎stowarzyszeń.‎ ‎W‎ ‎r.‎ ‎1897-ym‎ ‎wykryto‎ ‎niedobór, a‎ ‎nadto‎ ‎trzeba‎ ‎było‎ ‎sprzedać‎ ‎wysortowane‎ ‎towary‎ ‎poniżej kosztów,‎ ‎na‎ ‎czym‎ ‎spółka‎ ‎straciła‎ ‎18,098‎ ‎rb.‎ ‎A‎ ‎w‎ ‎głębi‎ ‎nie doborów‎ ‎ukrywała‎ ‎się‎ ‎rzecz‎ ‎smutniejsza‎ ‎wzrost‎ ‎obojętności‎ ‎na‎ ‎losy‎ ‎sklepu.‎ ‎„Gdy‎ ‎bowiem‎ ‎z‎ ‎początku‎ ‎przez‎ ‎dłuższy czas‎ ‎stowarzyszenie‎ ‎cieszyło‎ ‎się‎ ‎wielką‎ ‎sympatją‎ ‎i‎ ‎uznaniem ze‎ ‎strony‎ ‎miejscowego‎ ‎społeczeństwa,‎ ‎w‎ ‎zebraniach‎ ‎ogólnych‎ ‎przyjmowała‎ ‎udział‎ ‎większość‎ ‎inteligiencji‎ ‎miejscowej‎ ‎i‎ ‎na‎ ‎zebraniach‎ ‎tych‎ ‎dyskutowano‎ ‎w‎ ‎sposób‎ ‎poważny‎ ‎o‎ ‎sprawach,‎ ‎obchodzących‎ ‎stowarzyszenie,‎ ‎w‎ ‎ostatnich latach‎ ‎uznanie‎ ‎to‎ ‎znacznie‎ ‎osłabło,‎ ‎inteligiencja‎ ‎przestała przyjmować‎ ‎udział‎ ‎w‎ ‎zebraniach‎ ‎ogólnych,‎ ‎zebrania‎ ‎te‎ ‎stały się‎ ‎polem‎ ‎różnych‎ ‎popisów‎ ‎krasomówczych‎ ‎oraz‎ ‎miejscem rehabilitacji‎ ‎doznanego‎ ‎gdzieindziej‎ ‎szwanku.‎ ‎“‎ ‎Dołączyły‎ ‎się waśnie‎ ‎natury‎ ‎osobistej:‎ ‎„u‎ ‎tych,‎ ‎którzy‎ ‎mogliby‎ ‎bezinteresownie‎ ‎z‎ ‎pożytkiem‎ ‎pracować,‎ ‎ochłodła‎ ‎chęć‎ ‎do‎ ‎poświęcania swej‎ ‎pracy‎ ‎i‎ ‎czasu,‎ ‎z‎ ‎liczby‎ ‎wybranych‎ ‎w‎ ‎r.‎ ‎1901‎ ‎i‎ ‎1902‎ ‎do zarządu‎ ‎kilkunastu‎ ‎osób‎ ‎nie‎ ‎można‎ ‎było‎ ‎skompletować‎ ‎za rządu;‎ ‎w‎ ‎r.‎ ‎1901‎ ‎musiano‎ ‎zwołać‎ ‎nowe‎ ‎zebranie‎ ‎ogólne,‎ ‎gdzie udało‎ ‎się‎ ‎wybrać‎ ‎brakujące‎ ‎do‎ ‎zarządu‎ ‎osoby...‎ ‎październiku‎ ‎1902‎ ‎r.‎ ‎zarząd‎ ‎nie‎ ‎mógł‎ ‎skompletować‎ ‎się:‎ ‎z‎ ‎grona‎ ‎wy branych,‎ ‎którzy‎ ‎mogliby‎ ‎być‎ ‎pożytecznemi,‎ ‎jedni‎ ‎odmowę swą‎ ‎tłumaczyli‎ ‎brakiem‎ ‎czasu,‎ ‎inni,‎ ‎więcej‎ ‎otwarci,‎ ‎powie dzieli,‎ ‎że,‎ ‎będąc‎ ‎świadkami‎ ‎nieprzyzwoitych‎ ‎scen‎ ‎w‎ ‎gronie poprzedniego‎ ‎zarządu,‎ ‎które,‎ ‎oparte‎ ‎na‎ ‎tle‎ ‎niechęci‎ ‎osobistej, przeszkadzały‎ ‎tylko‎ ‎w‎ ‎pracy‎ ‎i‎ ‎widząc‎ ‎w‎ ‎gronie‎ ‎nowoobranego‎ ‎zarządu‎ ‎osoby,‎ ‎które‎ ‎w‎ ‎tych‎ ‎scenach‎ ‎czynny‎ ‎przyjmowały udział,‎ ‎nie‎ ‎mogą‎ ‎w‎ ‎takim‎ ‎składzie‎ ‎zarządu‎ ‎pracować.“‎ ‎Wogóle r.‎ ‎1897‎ ‎był‎ ‎ciężki:‎ ‎członkowie‎ ‎odbierali‎ ‎udziały‎ ‎pod‎ ‎wpływem‎ ‎rozsiewanych‎ ‎wieści,‎ ‎co‎ ‎było‎ ‎na‎ ‎rękę‎ ‎zarządowi‎ ‎ówczesnemu,‎ ‎dążącemu‎ ‎do‎ ‎zmniejszenia‎ ‎kapitału‎ ‎obrotowego!‎ ‎Rok 1901—1902‎ ‎był‎ ‎jeszcze‎ ‎gorszy,‎ ‎niechętni‎ ‎nie‎ ‎tylko‎ ‎wycofali część‎ ‎udziałów,‎ ‎ale‎ ‎zaczęli‎ ‎gdzieindziej‎ ‎robić‎ ‎zakupy...‎ ‎Na łamach‎ ‎„Kurjera‎ ‎sosnowieckiego"‎ ‎rozpoczęła‎ ‎się‎ ‎dyskusja, w‎ ‎któiej‎ ‎zabrał‎ ‎głos‎ ‎weteran‎ ‎kooperacji‎ ‎dąbrowieckiej,‎ ‎p.‎ ‎JF. Kwiecień:‎ ‎„wybierany‎ ‎corocznie‎ ‎zarząd‎ ‎nie‎ ‎składa‎ ‎się‎ ‎ze‎ ‎specjalistów‎ ‎handlowców....‎ ‎duża‎ ‎liczba‎ ‎osób‎ ‎działa‎ ‎często‎ ‎pod wpływem‎ ‎namowy‎ ‎osób‎ ‎postronnych‎ ‎i‎ ‎wybierać‎ ‎może‎ ‎zarządy‎ ‎najzupełniej‎ ‎nieodpowiednie.‎ ‎Wypadałoby‎ ‎posiadać‎ ‎bez ustannie‎ ‎w‎ ‎zarządzie‎ ‎człowieka‎ ‎sumiennego,‎ ‎zdolnego,‎ ‎całą duszą‎ ‎oddanego‎ ‎sprawie,‎ ‎któryby‎ ‎był‎ ‎pod‎ ‎względem‎ ‎mate- rjalnego‎ ‎bytu‎ ‎całkowicie‎ ‎niezależnym...‎ ‎utworzenie‎ ‎nowego stanowiska‎ ‎płatnego‎ ‎pełnomocnika‎ ‎i‎ ‎wyjednanie‎ ‎zmiany w‎ ‎ustawie,‎ ‎któraby‎ ‎miała‎ ‎na‎ ‎celu‎ ‎zniesienie‎ ‎wynagrodzenia procentowego‎ ‎dla‎ ‎członków‎ ‎zarządu,‎ ‎uważam‎ ‎za‎ ‎niecierpiący zwłoki‎ ‎sposób‎ ‎usunięcia‎ ‎zła.‎u‎ ‎Zresztą‎ ‎w‎ ‎Dąbrowie,‎ ‎jak wszędzie‎ ‎u‎ ‎nas,‎ ‎znaczna‎ ‎część‎ ‎obrotu‎ ‎pochodzi‎ ‎z‎ ‎zakupów,‎ ‎dokonywanych‎ ‎przez‎ ‎osoby‎ ‎postronne.‎ ‎A‎ ‎mianowicie‎ ‎przypadało‎ ‎na‎ ‎zakupy‎ ‎(w‎ ‎rublach):

1886 1890 1895 1900-1901 1901-1902
członków 27,270 66,756 215,852 282,925 152,796
osób postronnych 14,775 105,590 196,500 264,043 153,666

Jednocześnie‎ ‎członkowie,‎ ‎lekceważąc‎ ‎interesy‎ ‎sklepu i‎ ‎kupując‎ ‎towar‎ ‎gdzieindziej,‎ ‎nadużywają‎ ‎w‎ ‎stowarzyszeniu kredytu,‎ ‎który‎ ‎jest‎ ‎istotną‎ ‎klęską‎ ‎naszych‎ ‎stowarzyszeń‎ ‎— spółka‎ ‎daje‎ ‎towar‎ ‎na‎ ‎kredyt‎ ‎i‎ ‎wzamian‎ ‎sama‎ ‎musi‎ ‎szukać kredytu!‎ ‎W‎ ‎Dąbrowie‎ ‎przypadało‎ ‎(w‎ ‎rublach)‎ ‎na:

należność‎ ‎za‎ ‎towar u nabywców należność‎ ‎za‎ ‎towar u członków długi spółki u dostawców inne długi spółki
1897 17,203 20,041 45,469 2,004
1898 14,646 20,000 44,569 12,910
1899 19,293 18,996 50,399 8,500
1900-901 25,376 21,369 50,870 8,949
1901-902 21,264 17,190 40,986 20,397

‎ ‎