Przodownice warszawskie 1914-1915

Prezydium Zjazdu Kobiet 1917: Maria Chmieleńska, dr Justyna Budzyńska-Tylicka, Teodora.Męczkowska, Ludwika Jahołkowska-Koszutska, Anna Paradowska, Helena Skłodowska-Szalay

Agata Zawiszewska Polskie Stowarzyszenie Równouprawnienia Kobiet (1907–1914)

O projekcie

Dlaczego przodownice?

Przodownik/Przodownica to przedwojenne określenie lidera/liderki w działalności społecznej. Same kobiety wydawały czasopisma pod tym tytułem - w latach 1899–1912 ukazywało się takowe w Galicji jako pismo dla kobiet, a w II RP jako organ Wydziału Kół Gospodyń. Jeśli nowego znaczenia nabierają pojęcia "radownice" czy "bojownice" może warto odzyskać i to pojęcie.

Projekt "Przodownice warszawskie 1914-1915" ma - choć w niewielkiej części - przywrócić pamięć o działaczkach społecznych tamtych czasów. Celem naszym jest zebranie - w miarę możliwości - listy nazwisk ówczesnych przodowniczek z ich organizacyjnymi afiliacjami, oraz - choć w jakiejś części - odtworzyć tamte wydarzenia. Punktem wyjścia jest Lista współpracowników KO w 1914, gdzie próbowano wymienić wszystkich, którzy swoja pracą (zaznaczyć należy, że w sprawozdaniu osobno wymieniono tych, którzy wykazali się ofiarnością w pieniądzach, w lokalach i w naturze) przyczynili się do wielkiego dzieła. Na pierwszy rzut oka widać jak dużo na tej liście nazwisk kobiet, pan i panien. W ramach projektu spróbujemy przypomnieć rolę choć kilku z nich. Nasza wiki jest, w przeciwieństwem do Wikipedii, miejscem gdzie nie tyle przechowuje się wiedzę, ale się ją tworzy. Stąd można tu znaleźć poza faktami, również hipotezy wymagające weryfikacji, tropy, które w przyszłości mogą pomóc odnaleźć zapomniane fakty.

Zapraszamy do współpracy.

Dlaczego z tamtych czasów?

Biała plama na kartach historii

Czytając historię organizacji takich jak np. Warszawskiego Towarzystwa Dobroczynności czy Związku Równouprawnienia Kobiet Polskich trafiamy na cezurę roku 1914. Czas wojny wymusił nowe typy aktywności, pozwolił na zaangażowanie społeczeństwa, które było nie tylko formą samopomocy, ale i sposobem na budowanie samorządności od dołu do góry. Ten heroiczny czas, który mógłby być zasłużonym powodem do dumy, "przykryły" wydarzenia wojenne i wielka polityka czasu odzyskiwania niepodległości. W zapomnienie poszły dokonania całego społeczeństwa, zaś praca społeczna kobiet została jakby podwójnie zapomniana. Teodora Męczkowska, jedna z “bojownic” równouprawnienia kobiet, pisała o pracy w organizacjach Komitetu Obywatelskiego tak: “Sprawiedliwość nakazuje przyznać, że obok wytrwałych pracowników na wszystkich polach działalności kobiety ujawniły niespożytą energię i wyjątkową ofiarność. I chociaż nazwiska ich nie przejdą do historji, choć nie zajmowały stanowisk kierowniczych, jednakże prace przez nie zainicjowane lub wykonywane będą najlepszym świadectwem ich dojrzałości obywatelskiej” [Męczkowska]. Pytanie czy rzeczywiście pamiętamy choćby o tych pracach przez nie zainicjowanych lub wykonanych?

Teksty wprowadzające:

Przed 1914

Teodora Męczkowska Organizacje kobiece przed 1914

Lista organizacji przed 1914 Warszawa

Lista organizacji 1914 Warszawa

Lata 1914-1915

Kobiety w Komitecie Obywatelskim Warszawy

Lista przodownic 1914-1915

Lista współpracowników KO w 1914

Komitet Praski 1914

Lista działaczek Komitetu Obywatelskiego 1914-15