Koła Gospodyń Wiejskich: Różnice pomiędzy wersjami

Z MediWiki
Przejdź do nawigacji Przejdź do wyszukiwania
Linia 20: Linia 20:
  
 
===Liga Kobiet Pogotowia Wojennego===
 
===Liga Kobiet Pogotowia Wojennego===
−
To, co ważne w naszej opowieści, to fakt, że w 1913 roku powstała w Warszawie tajna [[Liga Kobiet Polskich Pogotowia Wojennego]]. Wspierała ona ruch legionowy i gdy się tylko dało, zaczęła organizować Wiejskie Koła Ligi. W sumie [https://polona.pl/item/l-k-p-w-sprawozdanie-ogolne-1913-1917-rok,NzUyNTcyODk/35/#info:metadata Sprawozdanie z działalności L.K.P.W. za czas od IV.1913-VI.1917 roku] mówi o założonych 195 kołach (w tym 164 działających w 1917 roku), z czego 57 to koła ludowe (w tym 39 działających). Przestrzennie wyglądało to tak: w okręgu warszawskim ludowe koło założono 1 (działające 1), w podokręgu płockim 1 (1), podokręgu włocławskim 1 (1), okręgu łódzkim 1 (1), okręgu częstochowskim 4 (1), okręgu łukowskim 7 (7), okręgu lubelskim 21 (12), podokręgu zwierzynieckim 8 (4), okręgu kieleckim 8 (6), okręgu olkuskim 4 (2), okręgu piotrowskim 1 (1). W okręgach siedleckim, kaliskim, radomskim i zagłębiowskim nie było kół wiejskich.  
+
To, co ważne w naszej opowieści, to fakt, że w 1913 roku powstała w Warszawie tajna [[Liga Kobiet Polskich Pogotowia Wojennego]]. Wspierała ona ruch legionowy i gdy się tylko dało, zaczęła organizować Wiejskie Koła Ligi. W sumie [https://polona.pl/item/l-k-p-w-sprawozdanie-ogolne-1913-1917-rok,NzUyNTcyODk/35/#info:metadata Sprawozdanie z działalności L.K.P.W. za czas od IV.1913-VI.1917 roku] mówi o założonych 195 kołach (w tym 164 działających w 1917 roku), z czego 57 to koła ludowe (w tym 39 działających). Przestrzennie wyglądało to tak: w okręgu warszawskim ludowe koło założono 1 (działające 1), w podokręgu płockim 1 (1), podokręgu włocławskim 1 (1), okręgu łódzkim 1 (1), okręgu częstochowskim 4 (1), okręgu łukowskim 7 (7), okręgu lubelskim 21 (12), podokręgu zwierzynieckim 8 (4), okręgu kieleckim 8 (6), okręgu olkuskim 4 (2), okręgu piotrowskim 1 (1) \Patrz zestawienie\. W okręgach siedleckim, kaliskim, radomskim i zagłębiowskim nie było kół wiejskich.  
  
−
 
−
Niepełny zestaw kół włościańskich Ligi Kobiet Pogotowia Wojennego z 1917 roku
 
−
 
−
{| class="wikitable sortable"
 
−
! koło !! okręg  !! data powstania !! ilość członkiń !! określenie
 
−
|-
 
−
| Stanisławów || warszawski|| II. 1916 || 11 || wiejskie
 
−
|-
 
−
| Markuszów || lubelski || IX. 1915 || 10 || ludowe
 
−
|-
 
−
| Potok Wielki || lubelski || IX 1915 || 26 || ludowe
 
−
|-
 
−
| Dzierżkowice || lubelski || X 1915 || 28 || ludowe
 
−
|-
 
−
| Paulinów || lubelski || X 1915 || 11 || ludowe
 
−
|-
 
−
| Wandalin || lubelski || VIII 1916 || 6 || wiejskie
 
−
|-
 
−
| Księżomierz|| lubelski || VIII 1916 || 17 || wiejskie
 
−
|-
 
−
| Małochnia || lubelski || XII 1916 || 56 || wiejskie
 
−
|-
 
−
| Boby || lubelski || II 1917 || 8 || wiejskie
 
−
|-
 
−
| Tłuchów || płocki || I 1917 || 14 || ludowe
 
−
|-
 
−
| Brzeg || kaliski || XI 1916 || 7 || wiejskie
 
−
|-
 
−
| Retkinia || łódzki || I 1917 || 8 || ludowe
 
−
|-
 
−
| Skomlin || częstochowski || I 1917 || 13 || ludowe
 
−
|-
 
−
| Praszka || częstochowski || I 1917 || 40 || ludowe
 
−
|-
 
−
| Wola Rudnicka || częstochowski || II 1917 || 6 || ludowe
 
−
|-
 
−
| Trzebieszów || łukowski || V 1916 || 16 || ludowe
 
−
|-
 
−
| Stoczek || łukowski || V 1916 || 19 || ludowe
 
−
|-
 
−
| Ciężkie || łukowski||  VIII 1916 || 24 || ludowe
 
−
|-
 
−
| Wesołówka || łukowski||  III 1917 || 32 || ludowe
 
−
|-
 
−
| Ciężkowizna || łukowski||  IV 1917 || 18 || ludowe
 
−
|-
 
−
| Serokomia || łukowski||  V 1916 || 12 || ludowe
 
−
|-
 
−
| Nowa Wróblica || łukowski||  IV 1917 || 24 || ludowe
 
−
|-
 
−
| Motycz || ?||  X 1915 || 6 || ludowe
 
−
|-
 
−
| Zakrzówek || ?||  V 1916 || 30 || wiejskie
 
−
|-
 
−
| Terespol (Bukowina) || p. zwierzyniecki ||  I 1916 || 15 || ludowe
 
−
|-
 
−
| Szczebrzeszyn || p. zwierzyniecki ||  XI 1916 || 20 || ludowe
 
−
|-
 
−
| Sobieszczany || p. zwierzyniecki ||  I 1917 || 12 || ludowe
 
−
|-
 
−
| Koniusze || kielecki ||  - || 20 || wiejskie
 
−
|-
 
−
| Topola || kielecki ||  - || 11 || wiejskie
 
−
|-
 
−
| Sułoszowa || olkuski ||  VII 1915 || 18 || włościańskie
 
−
|-
 
−
| Sławków || olkuski ||  VI 1915 || 9 || włościańskie
 
−
|-
 
−
| Zagórowa || olkuski ||  VIII 1915 || ? || włościańskie
 
−
|-
 
−
| Gołoszyn || olkuski ||  X 1915 || ? || włościańskie
 
−
|-
 
−
| Biskupia Wola || piotrkowski ||  III 1917 || 7 || ludowe
 
−
|}
 
  
 
Warto zauważyć, że większość kół, które zaprzestały działalności z powodów organizacyjnych (7 odeszło zakładając konkurencyjną LKPW "A"), to koła wiejskie, których - jak wyjaśniano w sprawozdaniu - "zakładanie (...) o tyle jest celowe, o ile organizatorki stale i troskliwie nad zawiązanemi kołami czuwają". Dodatkowo koła Ligi, szczególnie na wsi, budziły reakcję środowisk kościelnych, która w niektórych okręgach była bardzo dokuczliwa (ponoć "kobietom odmawiano rozgrzeszenia i posług religijnych, ich dzieci były szykanowane przez katechetów w szkołach").
 
Warto zauważyć, że większość kół, które zaprzestały działalności z powodów organizacyjnych (7 odeszło zakładając konkurencyjną LKPW "A"), to koła wiejskie, których - jak wyjaśniano w sprawozdaniu - "zakładanie (...) o tyle jest celowe, o ile organizatorki stale i troskliwie nad zawiązanemi kołami czuwają". Dodatkowo koła Ligi, szczególnie na wsi, budziły reakcję środowisk kościelnych, która w niektórych okręgach była bardzo dokuczliwa (ponoć "kobietom odmawiano rozgrzeszenia i posług religijnych, ich dzieci były szykanowane przez katechetów w szkołach").
Linia 114: Linia 40:
 
=Szukamy historii lokalnych=
 
=Szukamy historii lokalnych=
  
 +
==Do 1914==
 
{| class="wikitable" | style="width: 100%"
 
{| class="wikitable" | style="width: 100%"
 
! style="width: 6%"| data powstania
 
! style="width: 6%"| data powstania
Linia 188: Linia 115:
 
| =
 
| =
 
| =
 
| =
 +
|}
 +
 +
==Liga Kobiet Pogotowia Wojennego==
 +
 +
Niepełny zestaw kół włościańskich Ligi Kobiet Pogotowia Wojennego z 1917 roku za https://polona.pl/item/l-k-p-w-sprawozdanie-ogolne-1913-1917-rok,NzUyNTcyODk/35/#info:metadata Sprawozdanie z działalności L.K.P.W. za czas od IV.1913-VI.1917 roku
 +
 +
{| class="wikitable sortable"
 +
! koło !! okręg  !! data powstania !! ilość członkiń !! określenie
 +
|-
 +
| Stanisławów || warszawski|| II. 1916 || 11 || wiejskie
 +
|-
 +
| Markuszów || lubelski || IX. 1915 || 10 || ludowe
 +
|-
 +
| Potok Wielki || lubelski || IX 1915 || 26 || ludowe
 +
|-
 +
| Dzierżkowice || lubelski || X 1915 || 28 || ludowe
 +
|-
 +
| Paulinów || lubelski || X 1915 || 11 || ludowe
 +
|-
 +
| Wandalin || lubelski || VIII 1916 || 6 || wiejskie
 +
|-
 +
| Księżomierz|| lubelski || VIII 1916 || 17 || wiejskie
 +
|-
 +
| Małochnia || lubelski || XII 1916 || 56 || wiejskie
 +
|-
 +
| Boby || lubelski || II 1917 || 8 || wiejskie
 +
|-
 +
| Tłuchów || płocki || I 1917 || 14 || ludowe
 +
|-
 +
| Brzeg || kaliski || XI 1916 || 7 || wiejskie
 +
|-
 +
| Retkinia || łódzki || I 1917 || 8 || ludowe
 +
|-
 +
| Skomlin || częstochowski || I 1917 || 13 || ludowe
 +
|-
 +
| Praszka || częstochowski || I 1917 || 40 || ludowe
 +
|-
 +
| Wola Rudnicka || częstochowski || II 1917 || 6 || ludowe
 +
|-
 +
| Trzebieszów || łukowski || V 1916 || 16 || ludowe
 +
|-
 +
| Stoczek || łukowski || V 1916 || 19 || ludowe
 +
|-
 +
| Ciężkie || łukowski||  VIII 1916 || 24 || ludowe
 +
|-
 +
| Wesołówka || łukowski||  III 1917 || 32 || ludowe
 +
|-
 +
| Ciężkowizna || łukowski||  IV 1917 || 18 || ludowe
 +
|-
 +
| Serokomia || łukowski||  V 1916 || 12 || ludowe
 +
|-
 +
| Nowa Wróblica || łukowski||  IV 1917 || 24 || ludowe
 +
|-
 +
| Motycz || ?||  X 1915 || 6 || ludowe
 +
|-
 +
| Zakrzówek || ?||  V 1916 || 30 || wiejskie
 +
|-
 +
| Terespol (Bukowina) || p. zwierzyniecki ||  I 1916 || 15 || ludowe
 +
|-
 +
| Szczebrzeszyn || p. zwierzyniecki ||  XI 1916 || 20 || ludowe
 +
|-
 +
| Sobieszczany || p. zwierzyniecki ||  I 1917 || 12 || ludowe
 +
|-
 +
| Koniusze || kielecki ||  - || 20 || wiejskie
 +
|-
 +
| Topola || kielecki ||  - || 11 || wiejskie
 +
|-
 +
| Sułoszowa || olkuski ||  VII 1915 || 18 || włościańskie
 +
|-
 +
| Sławków || olkuski ||  VI 1915 || 9 || włościańskie
 +
|-
 +
| Zagórowa || olkuski ||  VIII 1915 || ? || włościańskie
 +
|-
 +
| Gołoszyn || olkuski ||  X 1915 || ? || włościańskie
 +
|-
 +
| Biskupia Wola || piotrkowski ||  III 1917 || 7 || ludowe
 
|}
 
|}
  

Wersja z 11:27, 30 sty 2021

 To jest tekst tworzony w ramach kursu AU w celach samokształceniowych
Członkinie KGW z Liskowa w charakterystycznych strojach

Nieprosta historia Kół Gospodyń Wiejskich

Historia KGW nie jest tak prosta, jak się ją przedstawia. Więcej, daleka jest od jednoznaczności, a więc można ją interpretować na różne sposoby. Z pewnością prosta opowieść, jaką się opowiada przy wszelkich okazjach, jest nie tyle próbą uproszczenia, co zbanalizowania tych doświadczeń. To tak, jakby o kimś powiedzieć, że się urodził, dorastał i zmarł. Niby prawda, ale przecież nic nieznacząca prawda...

Początki

Jaskółki; Czas przejściowy; Gospodynie dworskie w Królestwie; Niemieckie gospodynie w Prusach;

Pełna treść rozdziału

Do I w.ś.

Wprowadzenie; Królestwo Polskie; Wielkopolska; Galicja;

Pełny tekst rozdziału

I wojna światowa

Strefy okupacyjne Królestwa Polskiego 1917-1918

Królestwo Polskie

Królestwo było teatrem działań wojennych praktycznie przez całą wojnę. Oznaczało to ogromne zniszczenia i przemieszczanie się ludności wiejskiej, które po maju 1915 roku, za sprawą przyjętej przez wojska rosyjskie taktyki pozostawiania spalonej ziemi, nabrało masowego charakteru (tzw. bieżeństwo). W społeczeństwie dominowały (poza zapewne bierną większością) dwie strategie działania. Podział na dwa obozy przeciwników (bo byli to często bardzo zajadli antagoniści) dotyczył, poza ideologią, stosowania różnych form aktywności społecznej. Z jednej strony mieliśmy system komitetów obywatelskich, w które zaangażowane były w większości organizacje legalne przed I wojną światową, zajmujące się w dużej mierze kwestiami utrzymania porządku (straże obywatelskie), lokalnej samorządności i działań z zakresu pomocy społecznej i zdrowia. Z drugiej strony działały początkowo tajne, a pod okupacją państw centralnych jawne lub półjawne struktury głównie wspierające wysiłek legionowy.

Liga Kobiet Pogotowia Wojennego

To, co ważne w naszej opowieści, to fakt, że w 1913 roku powstała w Warszawie tajna Liga Kobiet Polskich Pogotowia Wojennego. Wspierała ona ruch legionowy i gdy się tylko dało, zaczęła organizować Wiejskie Koła Ligi. W sumie Sprawozdanie z działalności L.K.P.W. za czas od IV.1913-VI.1917 roku mówi o założonych 195 kołach (w tym 164 działających w 1917 roku), z czego 57 to koła ludowe (w tym 39 działających). Przestrzennie wyglądało to tak: w okręgu warszawskim ludowe koło założono 1 (działające 1), w podokręgu płockim 1 (1), podokręgu włocławskim 1 (1), okręgu łódzkim 1 (1), okręgu częstochowskim 4 (1), okręgu łukowskim 7 (7), okręgu lubelskim 21 (12), podokręgu zwierzynieckim 8 (4), okręgu kieleckim 8 (6), okręgu olkuskim 4 (2), okręgu piotrowskim 1 (1) \Patrz zestawienie\. W okręgach siedleckim, kaliskim, radomskim i zagłębiowskim nie było kół wiejskich.


Warto zauważyć, że większość kół, które zaprzestały działalności z powodów organizacyjnych (7 odeszło zakładając konkurencyjną LKPW "A"), to koła wiejskie, których - jak wyjaśniano w sprawozdaniu - "zakładanie (...) o tyle jest celowe, o ile organizatorki stale i troskliwie nad zawiązanemi kołami czuwają". Dodatkowo koła Ligi, szczególnie na wsi, budziły reakcję środowisk kościelnych, która w niektórych okręgach była bardzo dokuczliwa (ponoć "kobietom odmawiano rozgrzeszenia i posług religijnych, ich dzieci były szykanowane przez katechetów w szkołach").

Liga działała w zakresie 1) warsztatów pracy (np. pralnie, szwalnie, łaźnie oraz różnego typu gospody) 2) opieki nad legionistami i ich rodzinami, 3) wsparcia dla Polskiej Organizacji Wojskowej, 4) pracy propagandowej i kulturalno oświatowej (np. organizacja rocznic narodowych) 5) pomocy społecznej itp.


Koła Ziemianek

Koła ziemianek czynnych (KGW), prawdopodobnie za sprawą braku zaangażowania ze strony ziemianek rzeczywistych, w dużej mierze zamarły. Jako jedno z nielicznych w Królestwie działało szreńskie koło prowadzone przez Marię Karczewską. Nie jest chyba przypadkiem, że była to jedna z ziemianek opowiadających się politycznie za koncepcjami Piłsudskiego. Jednak większość środowiska (np. Maria Holder-Eggerowa założycielk, jak pisaliśmy, jednego z największych kół), wraz z Centralnym Towarzystwem Rolniczym, zaangażowała się w tworzenie systemu komitetów obywatelskich. Jednak przed końcem wojny wiejskie koła zaczęły się odtwarzać. W każdym razie tuż przed odzyskaniem niepodległości w poszczególnych guberniach była następująca liczba odradzających się kół: lubelska — 13, warszawska — 10, piotrkowska — 6, kaliska — 3, płocka — 3, kielecka — 3, łomżyńska — l.

Jednocześnie koła czynne pod przywództwem ziemianki Marii Karczewskiej próbowały w latach 1917-1918 uzyskać większy wpływ Stowarzyszeniu Zjednoczonych Ziemianek i samodzielność. W efekcie w 1918 roku włączono do Zarządu Głównego SZZ przedstawicielki KGW, a wydział kół uzyskał zgodę na organizowanie odrębnych posiedzeń, poświęconych ustalaniu planów pracy w kołach gospodyń wiejskich. Aspiracje były jednak chyba większe.

(c.d.n.)

bardzo będę wdzięczni za korekty, uzupełnienia, glossy, dopiski... dyskusja toczy się na facebooku

Szukamy historii lokalnych

Do 1914

data powstania miejscowość prowincja informacje dodatkowe źródła
KGW
1866 Piaseczno k/ Gniewa Prusy z inicjatywy Juliusza Kraziewicza jako Towarzystwo Gospodyń =
1867 Bobolice ? Prusy za przykładem Piaseczna =
1877 Janisławice pod Skierniewicami Królestwo założone przez Filipinę Płaskowicką =
1880 ? Gołąb nad Wisłą Królestwo założona przez podjęła Antoninę Šmiškową =
1895 Kluczkowice Królestwo Koło Pracy Kobiet założone przez Marię Kleniewską =
1898 Rastenburg (Kętrzyn) Prusy Wschodnie Landwirtschaftlichen Hausfrauenvereins =
= = = = =
1907 Żegocin Wielkopolska Teofilia Chłapowska KGW - Żegocin
= = = = =
= = = = =
= = = = =

Liga Kobiet Pogotowia Wojennego

Niepełny zestaw kół włościańskich Ligi Kobiet Pogotowia Wojennego z 1917 roku za https://polona.pl/item/l-k-p-w-sprawozdanie-ogolne-1913-1917-rok,NzUyNTcyODk/35/#info:metadata Sprawozdanie z działalności L.K.P.W. za czas od IV.1913-VI.1917 roku

koło okręg data powstania ilość członkiń określenie
Stanisławów warszawski II. 1916 11 wiejskie
Markuszów lubelski IX. 1915 10 ludowe
Potok Wielki lubelski IX 1915 26 ludowe
Dzierżkowice lubelski X 1915 28 ludowe
Paulinów lubelski X 1915 11 ludowe
Wandalin lubelski VIII 1916 6 wiejskie
Księżomierz lubelski VIII 1916 17 wiejskie
Małochnia lubelski XII 1916 56 wiejskie
Boby lubelski II 1917 8 wiejskie
Tłuchów płocki I 1917 14 ludowe
Brzeg kaliski XI 1916 7 wiejskie
Retkinia łódzki I 1917 8 ludowe
Skomlin częstochowski I 1917 13 ludowe
Praszka częstochowski I 1917 40 ludowe
Wola Rudnicka częstochowski II 1917 6 ludowe
Trzebieszów łukowski V 1916 16 ludowe
Stoczek łukowski V 1916 19 ludowe
Ciężkie łukowski VIII 1916 24 ludowe
Wesołówka łukowski III 1917 32 ludowe
Ciężkowizna łukowski IV 1917 18 ludowe
Serokomia łukowski V 1916 12 ludowe
Nowa Wróblica łukowski IV 1917 24 ludowe
Motycz ? X 1915 6 ludowe
Zakrzówek ? V 1916 30 wiejskie
Terespol (Bukowina) p. zwierzyniecki I 1916 15 ludowe
Szczebrzeszyn p. zwierzyniecki XI 1916 20 ludowe
Sobieszczany p. zwierzyniecki I 1917 12 ludowe
Koniusze kielecki - 20 wiejskie
Topola kielecki - 11 wiejskie
Sułoszowa olkuski VII 1915 18 włościańskie
Sławków olkuski VI 1915 9 włościańskie
Zagórowa olkuski VIII 1915 ? włościańskie
Gołoszyn olkuski X 1915 ? włościańskie
Biskupia Wola piotrkowski III 1917 7 ludowe

Bibliografia

Jan Bełcikowski (opr.) Warszawa kobieca Warszawa 1930

Ewelina Kostrzewska Kilka uwag na temat Szadkowskiego Koła Zjednoczonych Ziemianek na początku wieku XX w:Biuletyn Szadkowski 7, 2007

Ewelina Kostrzewska Aktywność organizacyjna ziemianek w Królestwie Polskim na poczatku XX wieku. Wybrane zagadnienia. w: Agnieszka Janiak-Jasińska, Katarzyna Sierakowska, Andrzej Szwarc (red.) Działaczki społeczne, feministki, obywatelki... Samoorganizowanie się kobiet na ziemiach polskich do 1918 roku (na tle porównawczym), Warszawa 2008.

Andrzej Przegaliński DZIAŁALNOŚĆ OŚWIATOWA MARII Z JAROCIŃSKICH KLENIEWSKIEJ Biblioteka Multimedialna Teatru NN

Maria Urbaniak KOŁA GOSPODYŃ WIEJSKICH STOWARZYSZENIA ZJEDNOCZONYCH ZIEMIANEK W LATACH 1905—1918 ACTA UNIVERSITATIS LODZIENSIS, FOLIA HISTORICA 3, 1981

Poszukiwane

150-lecie Kół Włościanek 1864-2014. Wanda Niegolewska. Patronka Wielkopolskich Kół Włościanek 1918-1938 Buk 2014

Jarosław Poszepczyński, Historia Kółek Rolniczych, Kół Gospodyń Wiejskich na ziemiach polskich 1862–2012, Warszawa 2012,

Dionizja Wawrzykowska-Wierciochowa Z dziejów kobiety wiejskiej Szkice historyczne 1861-1945

Źródło: „https://muzeum.asocjacje.org/index.php?title=Koła_Gospodyń_Wiejskich&oldid=830”