Krakowskie Przedmieście od strony Wisły
Spacer przygotowany w oparciu o dane z wikipedii uzupełnione o dane dotyczące organizacji z naszego muzeum
Zakony (poprzednicy dzisiejszych organizacji pozarządowych), a później różnego rodzaju organizacje społeczne wpisane były w życie codzienne Rzeczypospolitej i poszczególnych miast. Pełniły, na przestrzeni wieków, różne funkcje społeczne i różnie były oceniane. Podczas niedzielnych spacerów często nieświadomie "ocieramy się" o pamiątki tamtej historii. Tym razem przypomnimy o czym warto pamiętać przechadzając się wschodnią (parzystą) stroną Krakowskiego Przedmieścia w Warszawie.
Spis treści
Kompleks pobernardyński
W 1454 sprowadzono do Warszawy bernardynów, którzy postawili tu kościół i klasztor (drugi, po krakowskim, klasztor bernardynów w Polsce). W 1586 wprowadzono do kościoła arcybractwo św. Anny. Działało tu Studium generale varsaviense, seminarium bernardyńskie, w 1676 podniesiono do rangi studium primae classis, najwyższej w kraju. Po 1864, w ramach represji popowstaniowych, zaprzestano przyjmować do nowicjatu nowych braci. Po kasacie zakonu bernardynów i przebudowie w latach 1870-1884 klasztor mieścił wystawy i magazyny Towarzystwa Zachęty Sztuk Pięknych aż do chwili przenosin do pawilonu Ungra na dziedzińcu pałacu Potockich.
Kościół św. Anny
Ze względu na swoje położenie w bliskim sąsiedztwie czterech spośród głównych uczelni Warszawy świątynia od 1928 pełni funkcję kościoła akademickiego. (nr. 68)
Muzeum Przemysłu i Rolnictwa
W 1884–1888 nastąpiła przebudowa wnętrz na pomieszczenia Muzeum Przemysłu i Rolnictwa. W czasie wojny w 1914 muzeum przekształcono w Wyższą Szkołę Rolniczą i Wyższą szkołę Ogrodniczą, a w 1919 w Szkołę Główną Gospodarstwa Wiejskiego. Również Muzeum Techniki swoje początki wywodził z gmachu przy kościele św. Anny, gdzie do dziś ma siedzibę Centralna Biblioteka Rolnicza.
Resursa Obywatelska
W latach 1860-1861 wybudowano na miejscu rozebranego pałacu na potrzeby Resursy Obywatelskiej, jednego z warszawskich klubów towarzyskich (zob. Resursy). Obecnie mieści się tu m.in. siedziba Stowarzyszenia „Wspólnota Polska” (nr 64).
Kompleks po karmelitankach bosych
.jpg)
Konwent lwowskich karmelitanek bosych, które uciekały przed Chmielnickim, przybyły do Warszawy Wisłą z Krakowa w 1649 r. Pierwszą przeoryszą była Matka Teresa od Jezusa Marchocka mistyczka i autorka pierwszej duchowej autobiografii napisanej w języku polskim. Na Krakowskim Przedmieściu siedzibą ich był założony w 1663 (w miejscu zniszczonego podczas potopu szwedzkiego pałacu Kazanowskich) klasztor. Zespół stanowi pewną architektoniczną całość, w której części pełnią różne funkcje.
Kościół Niepokalanego Poczęcia NMP
Pierwotnie była to kaplica klasztoru karmelitanek bosych, a następnie kaplica domu Warszawskiego Towarzystwa Dobroczynności, którą opiekowały się szarytki.
Warszawskie Towarzystwo Dobroczynności
Karmelitanki musiały opuścić (w wyniku decyzji administracyjnej?) w 1818 roku, zaś budynki przejęło Warszawskiego Towarzystwa Dobroczynności, a o ich przeznaczeniu świadczy napis Res Sacra Miser (łac. ubogi jest świętością). Obecnie mieści się tu Caritas Archidiecezji Warszawskiej.
Zajazd Dziekanka
Dziekanka była pierwszą jurydyką] warszawską, czyli terenem wraz z mieszkańcami, która powstała poczatkowo obok miasta, a z czasem stała się enklawa na gruntach miejskich niepodlegająca władzom miejskim i posiadającą własne władze i sądownictwo. Trudno więc uznać ją za poprzedniczkę organizacji społecznej, ale też była formą samorządności "organizacji prywatnej" na gruntach kościelnych. Sam zajazd wybudowano dopiero przed 1784 r. Dziekanka połączona jest z budynkiem klasztornym Karmelitów charakterystyczną bramą.
Kompleks zabudowań poklasztornych z XVII i XVIII w.
Karmelici bosi przybyli do Warszawie w 1639. Był to odłam karmelitów, zakonu kontemplacyjnego, o zaostrzonej regule. Zanim klasztor został, przez władze rosyjskie po stłumieniu powstania styczniowego w 1864, skasowany był wykorzystywany (z wolą zakonników lub bez) do różnych publicznych funkcji - bibliotek, archiwów, koszar, szpitala... por. Benignus Wanat OCD, Zakon Karmelitów Bosych w Polsce. Klasztory karmelitów i karmelitanek bosych 1605-1975, Wydawnictwo Karmelitów Bosych, Kraków 1979, s. 403-457.
Kościół pokarmelicki
Kościół Wniebowzięcia NMP i św. Józefa Oblubieńca powstawał "rozpoczęcia budowy przez Albrychta Wessla do poświęcenia kościoła przez ks. Augustyna Wessla (wnuka brata Albrychta Wessla)" trwała 74 lata (1642–1716).
tereny popałacowe
Pałac namiestnikowski
Kiedyś Radziwiłłów (inne nazwy: Koniecpolskich, Lubomirskich). Przez pewien czas wykorzystywany do przedstawień teatralnych. Tu też odbywały się przed powstaniem styczniowym spotkania Towarzystwa Rolniczego. W latach 1918–1939 oficjalna siedziba Rady Ministrów i Prezesa Rady Ministrów. Od 1994 oficjalna siedziba Prezydenta RP.
Hotel Bristol
Wybudowany na miejscu dawnego pałacu m.in. Ignacego Potockiego, potem Tarnowskich. W pałacu m.in. Towarzystwo Przyjaciół Nauk prowadziło sesje powołanych w 1804 r. wydziałów, zaś w latach 1856–1861 mieściła się tu Resursa Obywatelska.
Klasztor wizytek
Kościół sprowadzonych do Polski z Francji przez królową Ludwikę Marię (1654) zakon s s. salezjanek vel wizytek początkowo posiadał kościół drewniany. Budowa obecnego kościoła pod wezwaniem Opieki św. Józefa została rozpoczęta w 1728 r., po dłuższej przerwie wznowiona i ukończona w latach 1755—1761. Od 1815 do 1928 pełni ponoć funkcję kościoła akademickiego.
Uniwersytet
Budynki uniwersyteckie to znów kilka budynków popałacowych: Pałac Tyszkiewiczów-Potockich, Pałac Uruskich-Czetwertyńskich (tu odbyło się 1 sierpnia 1914 zebranie założycielskie Komitetu Obywatelskiego miasta Warszawa), Pałac Kazimierzowski... Ale także
Szpital Św. Rocha
Warszawskie Bractwo św. Rocha działające przy Kościele sw. Krzyża (może już od 1626) w 1707 założyło szpital, który w 1710 został przeniesiony na Krakowskie Przedmieście. Oficjalna nazwa „Szpital chorych płci obojga pod tytułem św. Rocha w Warszawie pod nr 395".
Kamienice
Tu jest fragment ulicy z pozostałością osiemnastowiecznej zabudowy ulicy - Kamienica Oranowskiego, Kamienica pod Messalką i plac po pałacu Karasia, który był, do 1913, tłem dla pomnika Kopernika.
Towarzystwo Przyjaciół Nauk
Gmach Towarzystwo Przyjaciół Nauk wybudowany w latach 20-tych XIX w. na miejscu rozebranego w 1818 kościoła Matki Boskiej Zwycięskiej o.o. Dominikanów Obserwantów. Inicjatorem i jednym z głównych fundatorów siedziby towarzystwa, a także stojącego przed nim pomnika Mikołaja Kopernika był Stanisław Staszic. TPN zostało rozwiązane w wyniku represji popowstaniowych w 1832. Swoją funkcję (siedziba Towarzystwa Naukowego Warszawskiego i m.in. Kasy Mianowskiego) odzyskał po 1918. Po II wojnie i likwidacji Towarzystwa Naukowego Warszawskiego stał się siedzibą Polskiej Akademii Nauk.
Plan z 1779
